Συνέντευξη/φωτογραφίες: Mαρία Τσεκούρα
Ο Γιάννης Καψιδάκης δεν είναι απλώς δημιουργός, είναι δάσκαλος, πρωτοπόρος και μύστης της τέχνης της Χαρακτικής, μεταδίδοντας το μεράκι και τη γνώση του σε γενιές νέων καλλιτεχνών που αντλούν έμπνευση από το έργο και τη φιλοσοφία του. Μας άνοιξε το εργαστήρι του στην Επανομή και είχαμε την τύχη να τον γνωρίσουμε λίγο καλύτερα!
Καταρχήν θα θέλαμε να σας γνωρίσουμε. Πείτε μας από που ξεκινήσατε;
Προέρχομαι από σπουδές ζωγραφικής και χαρακτικής. 87-92 πρώτο πτυχίο ζωγραφική, 92 -96 2ο πτυχίο χαρακτική, στη Σχολή Καλών Τεχνών του ΑΠΘ. Εδώ είχα την τύχη λοιπόν, να έχω σπουδαίους δασκάλους τον Δημήτρη το Κοντό, τον Ξενή, τον Σαχίνη, τον Μανώλη Γιανναδάκη, συνάντησα καθηγητές από άλλα εργαστήρια, τον Μάκη το Θεοφυλακτόπουλο, το σπουδαίο Βαγγέλη Δημητρέα, τον μακαρίτη.
Νομίζω ότι ήμασταν τυχεροί που είχαμε αυτούς τους καθηγητές που πέρα από σπουδαίοι δάσκαλοι, ήταν και σπουδαίοι καλλιτέχνες. Στη συνέχεια το 92 αποφοίτησα και μετά από ένα χρόνο ξεκίνησα να εργάζομαι στην εκπαίδευση. Δούλεψα για 2 χρόνια στα Γυμνάσια του Λαγκαδά και στη συνέχεια για 23 συνεχόμενα χρόνια στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο Βασιλικών.
Εκεί λοιπόν φτιάξαμε ένα σπουδαίο εικαστικό εργαστήριο. Ανεπισήμως εικαστικό εργαστήριο. Ίσως το μοναδικό στην Ελλάδα στο οποίο δουλέψαμε ελεύθερο σχέδιο, ζωγραφική, χαλκογραφία, ξυλογραφία ως προς τη χαρακτική, αγγειοπλαστική γλυπτική μαυρόασπρη φωτογραφία (είχαμε σκοτεινό θάλαμο φωτογραφίας), ιστορία της τέχνης και κόσμημα. Όλα αυτά, δηλαδή μία μικρή σχολή καλών τεχνών στα Βασιλικά.
Το εργαστήρι αυτό, δούλεψε για πολλά συνεχόμενα χρόνια και πρέπει να σου πω πως ήταν ένα φυτώριο καλλιτεχνών, γιατί πολλά από αυτά τα παιδιά σήμερα είναι αρχιτέκτονες, ζωγράφοι, γραφίστες, διακοσμητές. Πιστεύω ο σπόρος λοιπόν, έδωσε καρπούς.
Έχετε δικό σας Εργαστήρι Καλών Τεχνών στην Επανομή, με τμήματα για όλες τις ηλικίες. Πώς διαφέρει η προσέγγιση σας στη διδασκαλία παιδιών, εφήβων και ενηλίκων;
Κοίταξε και τους μεν και τους δε θα πρέπει να τους πλησιάσουμε με κάποιο τρόπο. Πρέπει να τους ανοίξουμε πρώτα την ψυχή τους και μετά να ζωγραφίσουμε. Αν δεν γίνει αυτό, δεν θα βγει ούτε με τον ένα ούτε με τον άλλο. Είμαι χρόνια στην εκπαίδευση, αγαπώ τα παιδιά, αγαπώ τον εαυτό μου, τη δουλειά μου οπότε νομίζω ότι τα καταφέρνω αρκετά. Την προηγούμενη εβδομάδα είχε έρθει μία κυρία και χθες έφερε άλλες δύο φίλες της. Ήρθε γιατί έμεινε ευχαριστημένη.
Αλήθεια, πώς ξετυλίγεται ένα ταλέντο, θα το καταλάβει κάποιος από την αρχή;
Σίγουρα ένα παιδί ας πούμε, μπορεί να είναι δημιουργικό από μόνο του και στο σπίτι, όλα αυτά είναι μέσα στο παιχνίδι, όμως εσύ ως καθοδηγητής θα πρέπει να του εξάψεις τη φαντασία, να του μιλήσεις, να του πεις πώς σκέφτεσαι, να το βάλεις κι αυτό να αρχίσει να παίζει δηλαδή με αυτό το παιχνίδι. Και έτσι να προχωρήσουμε μαζί.
Ποιος είναι ο μεγαλύτερος έρωτας της τέχνης σας;
Μπορεί οι σπουδές μου να ήταν ζωγραφική και χαρακτική, αλλά μεγάλος έρωτας ήταν τελικά ο χώρος. Οι 3 διαστάσεις και εκεί κατέληξα να βρίσκομαι τα τελευταία χρόνια.
Στη ζωγραφική ξέρεις τι γίνεται; Έχουμε ένα τελάρο και το ζωγραφίζουμε. Στη χαρακτική έχει 4 διαφορετικές τεχνικές. Εγώ μέσα από όλη αυτή τη διαδρομή γνώρισα τις 2, την ξυλογραφία και τη χαλκογραφία. Μια ζωή δεν φτάνει για να τα πιάσεις όλα.
Ποια είναι η διαδικασία δημιουργίας έργων με αυτές τις τεχνικές;
Στην ξυλογραφία έχουμε μία ξύλινη πλάκα, τη χαράζουμε .Στη χαλκογραφία χαράζουμε μία χάλκινη πλάκα. Στην περίπτωση αυτή, όμως τι γίνεται; Έχω μία πλάκα από χαλκό και ο χαλκός γίνεται ψευδάργυρος, τσίγκος. Το τοποθετώ μπρος πίσω και στη συνέχεια εγώ παίρνω ένα ατσάλινο εργαλείο, ένα καλέμι και αρχίζω και χαράζω. Aυτό είναι από ένα συμπόσιο χαρακτικής που έγινε στο δήμο Ζίτσας. Εκεί με καλέσανε μία χρονιά να δουλέψουμε χαρακτική. Παίρνω και χαράζω. Όταν πρέπει να γράψω γράμματα και αριθμούς θα γράφω ανάποδα έτσι ώστε στο τύπωμα να βγουν ανάποδα.
Θα μου πεις γιατί εδώ έγραψες κανονικά · γιατί αυτό είναι παιχνίδι στη Χαρακτική, το ανάποδο και το κανονικό και το έγραψα και ανάποδα να βγει κανονικά. Και κανονικά για να δούμε ανάποδα. Αυτό , εφόσον βιώσει τη διαδικασία της οξείδωσης, το βάζω σε μία πλάκα και θερμαίνεται.
Περνάω μελάνι πάνω σε αυτή την πλάκα και στη συνέχεια το βάζω στο ειδικό μηχάνημα, που τυπώνει πλάκες χαλκογραφίας και τυπώνεται αυτή η πλάκα πάνω στο χαρτί.
Πώς ξεκινήσατε να δημιουργείτε έργα μεγάλης κλίμακας σε εξωτερικούς χώρους χρησιμοποιώντας οξειδωμένο σίδηρο;
Πριν χρόνια, πήρα μέρος σε έναν Πανελλήνιο Διαγωνισμό μεταξύ φοιτητών των Σχολών Καλών Τεχνών στην Ελλάδα. Ίδια πλάκα και αυτή την πλάκα είπα θα την κρεμάσω ως έργο τέχνης. Δε θα την τυπώσω, θα την κρεμάσω. Αυτή η ιδέα έκανε τελικά μία πλάκα 2 μέτρα*1 σε χώρο τεράστιο. Πήρε το δεύτερο βραβείο. Έτσι μετά το βραβείο, πήρα θάρρος και άρχισα να δουλεύω μέταλλα, τα οποία κρεμούσα στον τοίχο, δηλαδή ήταν ένα επιτοίχια.
Άρα στην ουσία αυτό σας ενθάρρυνε να ασχοληθείτε πιο πολύ με αυτή την ιδέα;
Ναι. Άρχισα να δουλεύω οπότε αυτά τα μέταλλα ως επιτοιχία μέταλλα πλέον. Μέχρι 2*2μέτρα , 140*220. Πολύ μικρότερα και πολλά. Εξέλιξη ήταν να περάσω εγώ αυτές τις σκέψεις μου σε ένα καινούργιο υλικό, το σίδερο, να τα κάνω σιδερένια. Στην περίπτωση αυτή είχα κάνει μία έκθεση στο Sani στην Χαλκιδική. Σκουριασμένα σιδερένια έργα περίπου 2m πάχους. Εκεί συνάντησα μία ομάδα μηχανικών οι οποίοι φτιάχναν σπίτια, ας πούμε, πολυδάπανα. Και μου λένε κοίταξε να δεις, θέλουμε να κάνεις έργα για τις αυλές των σπιτιών μας θέλεις; Φυσικά και ήθελα, λοιπόν, οπότε ξεκίνησε μια συνεργασία με αυτούς.
Τι σημαίνουν για εσάς αυτά τα έργα;
Τα έργα αυτά; Πολύ προσωπικά. Έκρυψα μέσα στα κουτιά τους μυστικά μου. Έγραψα πάνω τους μυστικά μου. Έγραψα πράγματα δυσανάγνωστα. Φυσικά εγώ, ότι είχε να κάνει με τη δουλειά μου το έλεγα και στους μαθητές μου. Ας πούμε κάποια στιγμή ένας από αυτούς , ήταν τόσο κοντά στο να το διαβάσει. Ήξερε το πνεύμα.
Πολλοί μαθητές ήξεραν πως σκέφτομαι και πώς δουλεύω. Εγώ δεν ήθελα να διαβάσεις, μία ταμπέλα. Αυτό που έκανα, αυτός ο κώδικας ήτανε ένας κώδικας σχήματος – γραφής. Θα δείτε ένα σχήμα να θυμίζει γράμμα, να θυμίζει λέξη.
Αλλά να προσπαθείς να το αποκρυπτογραφήσεις;
Κάπως έτσι.
Έχετε συμμετάσχει σε πάνω από 450 ομαδικές εκθέσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό. Ποια ήταν η πιο αξέχαστη εμπειρία σας από αυτές;
H πιο αξέχαστη εμπειρία… Από όλες αυτές τις δράσεις θεωρώ πως ήταν η δραστηριότητα στο Τελλόγλειο. Η κορυφή, η κορωνίδα όλων αυτών των εκθέσεων και δραστηριοτήτων. Μια μέρα μου τηλεφώνησε η Δέσποινα η Βενετούλια και μου λέει θέλω να κάνετε ένα πρόγραμμα, να μας δείξετε χαρακτική.
Της λέω με μια συμφωνία, θα πάρω μαζί μου και μαθητές. Έκανα 3 μέρες να την πείσω. Στο τέλος την έπεισα. Μετά από τρεις μήνες προετοιμασίας στο σχολείο,μετέφερα το μισό μου εργαστήρι και το εργαστήρι του σχολείου στον όροφο του Τελλόγλειου.
Στην παρουσίαση, είχα 4 ή 5 μαθητές. Και κάποια στιγμή έρχεται λίγο παραπέρα μια μαθήτρια και μου λέει, κύριε Γιάννη, οι καθηγητές καλλιτεχνικών κρατάνε σημειώσεις από αυτά που τους λέμε. Πόσο συγκινητικό. Εδώ, πήγαμε 5-6 φορές και στο τέλος, μας κάνανε την εξής πρόταση: «Το Τελλόγλειο υιοθετεί το εργαστήρι σας!». Λέμε τι σημαίνει υιοθεσία; Σημαίνει λέει πως έχετε τον πρώτο όροφο του Τελλόγλειου να εκθέσετε για ενάμιση μήνα τις δουλειές σας. Λοιπόν, ήταν τιμή μεγάλη.
ΙΝFO
Ο πολυβραβευμένος εικαστικός Γιάννης Καψιδάκης, με σημαντικές διακρίσεις όπως το “Βραβείο Αυλαία” και το “Α’ Βραβείο” του προγράμματος Comenius, έχει αφήσει το στίγμα του στον χώρο της τέχνης και της εκπαίδευσης. Τα έργα του βρίσκονται σε σπουδαίες συλλογές όπως το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ., η Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης, και η Πινακοθήκη Αβέρωφ, καθώς και σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Οι δημιουργίες του είναι διαθέσιμες και μέσω του εργαστηρίου του στην Επανομή και του e-shop του.
links:
https://www.facebook.com/yiannis.kapsidakis/
https://www.instagram.com/kapsidakis.gr/
