Maleficent
Vs Sleeping Beauty
“What an
Awkward Situation”
Ένα από τα κλασσικότερα και ακριβότερα έργα όλων των εποχών
έρχεται ξανά στην επικαιρότητα, αυτή την φορά με την ιστορία του αντιήρωα και
την πλοκή του πρωτότυπου έργου για να φέρει το παλιό και το νέο σε μία
αναπόφευκτη σύγκριση-σύγκρουση. Ας μη μακρηγορούμε λοιπόν και ας ξεκινήσει η
μάχη.
Όπως έχει γίνει αμέτρητες φορές σε ανάλογες περιπτώσεις, θα
ξεκινήσουμε την ιστορία μας με ένα “δεν σας τα'πανε καλά το 59', εδώ θα δείξουμε πραγματικά τι
συνέβη”. Ας τα πάρουμε λοιπόν τα πράγματα από την αρχή: Η ιστορία μας αφορά την
Maleficent, την νεαρή
νεράιδα και προστάτιδα του δάσους που προδίδεται από τον κολλητό και εραστή της
Stephan, ο οποίος
κλέβει τα φτερά της για να γίνει Βασιλιάς του τόπου. Η Maleficent λοιπόν παίρνει εκδίκηση
ρίχνοντας την γνωστή της κατάρα στην πρωτότοκη κόρη του. Καθώς μεγαλώνει η Aurora στο δάσος θα γνωρίσει
αυτήν που την καταράστηκε και θανομίσει
πως είναι η Νεράιδα-Νονά της. Η Maleficent
αφότου περάσει χρόνο μαζί της,θα
μετανιώσει για την κατάρα που έριξε, χωρίς όμως να μπορεί να την αναστείλει και
έμμεσα θυσιάζεται για να σώσει την Aurora αφότου η κατάρα ολοκληρωθεί. Ο Βασιλιάς που κυνηγάει την Maleficent χρόνια σκοτώνεται
σε μία επική μάχη μαζί της και η Maleficent μαζί με την Aurora και τον Πρίγκιπα ζουν ευτυχισμένοι στο δάσος.
Η νέα ιστορία είναι όντως κομμάτι διαφορετική από εκείνη που
όλοι ξέρουμε, πράγμα αναμενόμενο. Η Disney αντιλήφθηκε τον γίγαντα με τον οποίο επρόκειτο να
συγκριθεί, οπότε
αποφάσισε να πει μία εντελώς διαφορετική ιστορία με εκπλήξεις χωρίς όμως να
χάσει από κάποια βασικά στοιχεία της κλασσικής εκδοχής. Σε έναν βαθμό, το
κατάφερε αρκετά πετυχημένα, αλλάζοντας τις δυναμικές, δίνοντας στον αντιήρωα
κίνητρο, παρελθόν, ταυτότητα και διαχειρίζοντας κάποια στοιχεία του έργου
αρκετά ικανοποιητικά για να απορροφηθεί ο θεατής από τα νέα δεδομένα του
καινούργιου μύθου.
Η αισθητική του Maleficent είναι πολύ διαφορετική από αυτήν του πρωτότυπου “Sleeping Beauty”, που μάλλον
είναι καλή επιλογή εφόσον θέλουμε να ξεχωρίσουμε και να εκμοντερνιστούμε. Από
τη μεσαιωνική τοιχογραφία περάσαμε σε κάτι που θυμίζει τον μαγικό κόσμο του Peter Pan του 2003 και το
περιβάλλον ενός game.
Είναι όμως φτιαγμένο ανά στιγμές με τέτοια μαεστρία που σε πείθει, με
εξαιρετικά πλάνα, εφέ άριστης ποιότητας και σχεδιαστικές ιδέες πρωτότυπες και
άξιες αναφοράς. Η μουσική επένδυση επίσης σε κάνει να την αναζητήσεις με
αναγνωρίσιμα θέματα που ταιριάζουν στον μύθο του 2014. Δεν περιμέναμε τίποτα
λιγότερο από τον James Newton
Howard άλλωστε,που ανέλαβε
και την μουσική του Peter Pan.
Η Jolie στον
ρόλο της Maleficent είναι
ανά στιγμές εξαιρετική, πράγμα που ξέρει ο σκηνοθέτης και φροντίζει να μας το
υπενθυμίζει διαρκώς με πλάνα αφιερωμένα στο πόσο τέλεια είναι, πλάνα που θα
ήταν προτιμότερο να αξιοποιούνταν περισσότερο για να καλύψουν την ψυχολογική
μεταπήδηση από μία κατάσταση σε μία άλλη, που γίνεται απότομα και συχνά ή το
γέμισμα κάποιον βασικών κενών στην ιστορία. Γενικώς είναι χρόνος που
περισσότερο καίει το ήδη δυνατό χαρτί του έργου παρά το αναδεικνύει πραγματικά.
Ας μιλήσουμε όμως λίγο για την Maleficent
την ίδια και τις διαφορές που παρουσιάζει ως χαρακτήρας στους δύο
ξεχωριστούς μύθους.
Όπως όλοι ξέρουμε, η καινούργια εκδοχή έχει ξεσηκώσει με
φοβερή επιτυχία την αρχική μορφή της Maleficent που παρουσιάστηκετο 1959 και που θεωρείται από τους πιο πετυχημένους κακούς στην ιστορία
του animation και όχι
αδίκως. Η γυναίκα σχεδιάστηκε για να είναι ένας κανονικότατος διάολος, από την
φωνή, στην επιβλητικότητα, στους τερατόμορφους ακόλουθους, στο όνομα (Mal= κάτι που προσδίδει στην αγγλική
γλώσσα κάτι αρνητικό)και
κυριότερα στα κέρατα, βγαλμένα κατευθείαν από την κόλαση μαζί με την πιο επική
ατάκα όλων των εποχών που δίνεται στο finale: “Now
shall you deal with me, oh Prince and all the powers of Hell!” που θα
απαντηθεί με την εξίσου επική ατάκα: “ Thou sword of truth fly swift and sure, that evil die and good endure”. Μας
δίνει λοιπόν όλο αυτό το σύνολο μία πολύ ξεκάθαρη οντότητα που ενείνει την
σύγκρουση.Από την άλλη η
καινούργια εκδοχή προσδίδει σε αυτήν έναν χαρακτήρα καλοσύνης που ελάχιστα
παραπέμπει στο “pure evil” με
το οποίο την γνωρίσαμε αλλά θέτει ως βάση του πως κάθε θύτης υπήρξε κάποτε ένα
θύμα.
Με αυτά τα δεδομένα προκύπτουν κάποια δυνατά αλλά και
αδύναμα στοιχεία στην καινούργια ιστορία μας. Ένα δυνατό στοιχείο είναι η
αξιοποίηση της ταυτότητας της ίδιας Maleficent. Το γεγονός ότι στον αρχικό μύθο πρόκειται όντως για
νεράιδα αλλά στο έργο είναι σχεδιασμένη χωρίς φτερά, πράγμα που μας δίνει την
τέλεια εξήγηση για την μεταπήδηση της στις σκοτεινές δυνάμεις για το πως και το
κυριότερο ποιος της έκλεψε τα φτερά που μας οδηγεί αντίστοιχα στο τέλειο
κίνητρο που εξηγεί γιατί η Maleficent
είχε τέτοιο μένος απέναντι στην κόρη του Βασιλιά και τον ίδιο. Το χτίσιμο αυτού
του παρελθόντος λειτουργεί πολύ σωστά για την ιστορία, διότι έχει πίσω του μία
έρευνα και μία λογική. Απο'κει όμως και έπειτα προκύπτουν προβλήματα.
Όσο άψογα και αν είναι σχεδιασμένος ο χαρακτήρας της νεαρής Maleficent στο πρώτο μέρος
και όσο συμπαθητικά και αν είναι γραμμένος ο ρόλος της, ένα παιδί με τα κέρατα
της κολάσεως στο κεφάλι και το όνομα Maleficent απλά δεν πείθει για τα δεδομένα
μας για κάτι αγνό και γλυκό, ειδικά όταν έχουμε συνδέσει εκ των προτέρων την
εμφάνιση της με την αρνητικότητα του χαρακτήρα. Φυσικά υπάρχει ένα αντίστοιχο
περιβάλλον που το υποστηρίζει σαν στυλ αλλά που είναι αναπόφευκτο να γεννά
περιττά ερωτηματικά. Είναι η κλασσική κατάρα που παραλείπεται συχνά σε ταινίες
ότι άμα ονομάσεις το παιδί σου Maleficent,
μάλλον το έχεις καταδικάσει. Η επιμονή στον αρχικό σχεδιασμό μάλλον
προέκυψε για σχεδιαστικούς λόγους-διότι όντως σαν σχεδιασμός είναι εκπληκτικός,
αλλά και στην μάλλον επιβεβλημένη ιδέα πως ο,τι φαίνεται κακό δεν είναι
απαραίτητα, η οποία όμως δραματικά δεν καλύπτεται-διότι μιλάμε εν τέλη για
άλλον χαρακτήρα, ο οποίος σχεδιάστηκε για να προκαλεί τρόμο. Το αποτέλεσμα
είναι να μην προκαλεί καθόλου εντύπωση όταν έρχεται η αλλαγή διότι δεν υπάρχει
ουσιαστική μεταμόρφωση. Κάτι το οποίο θα έστεκε σε μία μορφή από gameδεν ισχύει απαραίτητα και δραματικά
στον κινηματογράφο και δη για έναν χαρακτήρα που ήδη ξέρουμε.
Η έλλειψη δραματουργίας όμως δεν με εξέπληξε όταν κατάλαβα
ότι ο σκηνοθέτης του Maleficent
είχε ειδικότητα στα ειδικά εφέ και η συγκεκριμένη ταινία κατά το IMDb αποτελεί την πρώτη του
σκηνοθετική απόπειρα. Συνεπώς, φυσικά και θα δώσει προτεραιότητα στον σχεδιασμό
πάνω από τη δραματουργία και φυσικά αυτός ο σχεδιασμός θα είναι πολύ
εντυπωσιακός. Εκτός αυτού όμως, όπως είπαμε πρόκειται για τον απόλυτο κακό της Disney, το να προσπαθήσουμε
να της δώσουμε κίνητρο ή ένα θετικό παρελθόν είναι καλή ιδέα, το να βλέπουμε
όμως τον απόλυτο κακό να κάνει χαριτομενιές, αν είμαστε άνω των 9 κάπου δεν μας
πείθει (η ταινία έχει εκτιμηθεί για παιδιά άνω των 12). Το γεγονός ότι θα πούμε
την ιστορία από την πλευρά του αντιήρωα δεν μας αναγκάζει να τον πάψουμε από
αντιήρωα δίνοντας του διάρκεια κακίας συνολικά πέντε λεπτά και αφαιρώντας όλες
εκείνες τις ποιότητες που τον καθιέρωσαν εξαρχής.
Η δεύτερη αδυναμία είναι το σενάριο, το οποίο παρουσιάζει
σκαμπανεβάσματα έξυπνης παρέμβασης και σοβαρών ελλείψεων με ένα όχι αρκετά
δυνατό crescendo. Όπως
ήταν πολύ έξυπνη η εκμετάλλευση του “Loves first kiss” και η επεξήγηση του γιατί επιλέχτηκε ως
μοναδική λύση στην κατάρα, άλλο τόσο τονίζεται την απορία του γιατί δεν έγινε
το ίδιο με την χρήση της ανέμης, η οποία απλά έτυχε να βρίσκεται εκεί την ώρα
της κατάρας. Όσο είναι πανέξυπνο το γεγονός ότι η Aurora γνώριζε για την κατάρα πριν
τρυπηθεί άλλο τόσο τονίζεται η έλλειψη εξήγησης του γιατί εν τέλη τρυπήθηκε.
Στην εκδοχή του '59 όχι μόνο η πρωταγωνίστρια δεν γνωρίζει την μοίρα της αλλά
είναι ολοφάνερο ότι είναι και υπνωτισμένη (λογική ιδέα διότι ποιος άνθρωπος με το που βλέπει ανέμη πάει και
αγγίζει την βελόνα;). Σε μία σκηνή που ανατριχιάζει, υπό την μελωδία του Tchaikovsky, την αλλαγή
παλέταςκαι την καθοδήγηση της
ίδιας της Maleficent, η
τραγωδία είναι πέρα για πέρα πειστική. Στην νεότερη εκδοχή αυτό δεν δίνεται ξεκάθαρα διότι η
πρωταγωνίστρια χωρίς να μας δώσει ενδείξεις υπνωτισμού ξαφνικά ακολουθεί μία
φωνή που την καλεί, βλέπει μία ανέμη ανάμεσα σε άλλες και τρυπιέται. Ξανά,
στιλιστικά τέλειο, σκηνοθετικά ελλιπές. Είναι προφανές ότι σε μία σκηνή γύρο
από την οποία περιστρέφεται όλο το νόημα του αρχικού μύθου δεν έδωσαν ιδιαίτερη
έμφαση, συνεπώς ή θα συμπεράνουμε ότι πρέπει να συμπεράνουμε ότι η
πρωταγωνίστρια ήταν υπνωτισμένη, ή ότι ήταν ηλίθια, αφήνοντας πίσω όλες εκείνες
τις δραματικές και ψυχολογικές δυνατότητες που θα μπορούσαν να προκύψουν από
την επίγνωση της κατάρας και την μοιραία της ολοκλήρωση. Δεν μας πολυνοιάζει
που τρυπήθηκε η Aurora διότι
ο σκηνοθέτης γνωρίζει ότι ήδη το κοινό το περιμένει οπότε παραιτείται,
μεταφέροντας όλο του το ενδιαφέρον στο ξύπνημα της και στην ανατροπή του,που θύμιζε υπερβολικά το Frozen σαν σύλληψη. Εκτός αυτού η απόλυτη και
αμετάκλητη πίστη της Aurora
προς την Maleficent επίσης
παρουσιάζει κάποια σημαντικά κενά, διότι παρότι είναι εξίσου καλή η ιδέα η Maleficent να αποκτά μία
ιδιαίτερη σχέση με το θύμα της, ακόμα και αν χωνέψουμε την ιδέα πως εκείνο θα
την λατρέψει και ακόμα και αν πεισθούμε ότι η ίδια μετανοεί για τις πράξεις
της, οι εμπλοκές που προκύπτουν από τα συναισθηματικά άλματα που μας δίνονται
έχουν δυσανάλογο ξεφούσκωμα. Εν τέλη στο Happy End δεν πολυ-έχει σημασία το ότι η αγαπημένη σου “Νονά”(;)
για την οποία καθώς φαίνεται δεν ξέρεις σχεδόν τίποτα προσπάθησε να σε
σκοτώσει, σκότωσε τον πατέρα σου (έστω αυτόν που δεν γνώρισες) και έμεινε ένα
Βασίλειο ακυβέρνητο αλλά παρόλα αυτά βρήκε ειρήνη. Η Aurora δεν ζητάει ποτέ εξηγήσεις και
ποτέ δεν της δίνεται καμία. Εδώ φτάνουμε σε ένα βασικό στοιχείο που με
απογοήτευσε απ'την στιγμή που άρχισαν να κυκλοφορούν τα πρώτα Trailer: Το Casting.
Όσο μεγάλη επιτυχία ήταν η Jolie για Maleficent και η Imelda Staunton για νεράιδα,τόσο μεγάλη αποτυχία υπήρξαν όλοι οι
υπόλοιποι. Δεν μπορώ να περιγράψω πόσο αδιάφοροι ήταν οι ρόλοι που έπρεπε να
λειτουργούν σαν αντίποδες.Η Aurora αν και συμπαθητική
ήταν υποκριτικά, σεναριακά και εμφανισιακά λίγη για να γεμίσει τον χαρακτηρισμό
της “Ωραιότερης του Κόσμου” και του πρωταγωνιστή του αρχικού μύθου. Δεν ήταν
όμως μόνο το casting που
είχε πρόβλημα στην προκειμένη αλλά και ο ίδιος ο σχεδιασμός της που μετέτρεψε
την Maleficent ωραιότερη
της υποτιθέμενα ωραίας. Ο Βασιλιάς είχε μερικές καλές στιγμές αλλά δεν έφτανε
για να σε πείσει ως ο αντικαταστάτης του “απόλυτου κακού”, ήταν δηλαδή αρκετά
αδιάφορος επίσης και ο Πρίγκιπας Phillip βρίσκεταισε
ρόλο κομπάρσου επειδή χρειαζόμασταν κάπου έναν Πρίγκιπα- του οποίου εν τέλη
σεναριακά η μεγαλύτερη χρήση έγκειται μόνο στην ανάγκη να υποδείξουμε ότι η Aurora παρά τα φαινόμενα
παραμένει ετεροφυλόφιλη.
Κανείς θα έλεγε ότι υπεραναλύουμε ένα έργο που δημιουργήθηκε
αποκλειστικά και μόνο για να κόψει εισιτήρια όπως τα Transformers, το Frozen και το Captain America και θα είχε δίκιο εάν
δεν αναγνωρίζαμε το γεγονός ότι και το πρωτότυπο έργο του 59' είχε φτιαχτεί για
ακριβώς τον ίδιο λόγο. Όλα τα έργα του Hollywood κατασκευάζονται για να πουλήσουν, το ερωτηματικό
έγκειται στο πως. Συγκρίνουμε λοιπόν μεθόδους δύο διαφορετικών εποχών, της
ίδιας ιστορίας με τα ίδια κίνητρα και καταλήγουμε στο ενδιαφέρον συμπέρασμα ότι
οι παλιοί μάλλον πίστευαν ότι ήθελε μεγαλύτερη προσπάθεια για να βγάλουν κέρδος
και σαν αποτέλεσμα είχαν κάπως καλύτερο χειρισμό της ιστορίας τους, ακόμα και
αν αυτή συμπεριλάμβανε χαρακτήρες επίσης στερεοτυπικούς και μασκαρεμένα ζωάκια.
Η εταιρεία στην εκδοχή του 59' είχε δώσει ιδιαίτερη έμφαση
στην αισθητική και τα εφέ του έργου όπως έκανε και τώρα, αλλά όπως στις
περισσότερες παραγωγές της εκείνη την εποχή ήξερε πως το δυνατότερο στοιχείο
της ήταν η απόδοση της ιστορίας και όλοι οι χαρακτήρες έπρεπε να'ναι κατάλληλα
χτισμένοι για να την καθοδηγήσουν. Σημαντικό στοιχείο είναι ότι η Ωραία
Κοιμωμένη υπήρξε από τα πρώτα έργα στα οποία δόθηκε έμφαση σε χαρακτήρες και το
πρώτο στο οποίο ο “Prince
Charming” είχε προσωπικότητα. Στο 2014 όμως ακόμα και η ιστορία με τις
πολλές της δυνατότητες έκανε πέρα για το φαίνεσθαι και με την εξαίρεση της Maleficent και του Βασιλιά
έχουμε μία σειρά από τους πιο στερεοτυπικούς, ρηχούς χαρακτήρες που έχω δει στη
μεγάλη οθόνη, χτισμένοι περισσότερο για να περιβάλουν την πρωταγωνίστρια Jolie, παρά για να κινήσουν
την ιστορία της- ο “Prince
Charming” δεστην
προκειμένη έχει το βάθος ενός πρωταγωνιστή του High School Musical.
Παρόλα αυτά με απόλυτη ειλικρίνεια, το Maleficent δεν ήταν η μεγάλη απογοήτευση
που περίμενα να είναι και ο κυριότερος λόγος είναι διότι ο σκηνοθέτης με όλες
του τις αδυναμίες φαίνεται να την πήρε στα σοβαρά ακόμα και αν ήταν με αφελές
τρόπο. Τα εφέ πραγματικά είναι αρκετά για να μην μετανιώσεις που την είδες στο
σινεμά αλλά και παραλείποντας τις αδυναμίες της, η ιστορία μπορεί να σε κινήσει
να την ξαναδείς ευχάριστα. Σίγουρα αποτελεί ένα από τα πιο πετυχημένα Cash in's που'χει κάνει η Disney εδώ και καιρό και
σίγουρα η ιστορία και το καλό δράμα πλέον έχει αντικατασταθεί από την ακριβή
εικόνα στα μάτια των παραγωγών. Γιατί δεν γίνεται ποτέ να έχουμε και τα
δύο;
