Το «Πάτι και Ρόμπερτ» είναι ένα βιβλίο γεμάτο τέχνη. Η γραφή της Patti Smith είναι διαποτισμένη με λογοτεχνία, ποίηση, εικαστικά και, φυσικά, μουσική. Τα δύσκολα εφηβικά χρόνια, η διαφυγή στο άγνωστο, η ενηλικίωση, ο έρωτας δύο παιδιών, η Νέα Υόρκη των '70s, η σεξουαλική επανάσταση, η μοναξιά, η απώλεια. Το ροκ εν ρολ, η πανκ, η γενιά των μπητ, το CBGBs. Ο Arthur Rimbaud, ο Jim Morison, ο Jimi Hendrix, ο Bob Dylan, ο John Lennon, ο Marvin Gaye, οι Rolling Stones, η Nina Simone και πολλοί άλλοι παρελαύνουν μέσα σε αυτό το βιβλίο. Η Patti Smith μιλά για την σχέση της με τον Robert Mapplethorpe και περιγράφει την ιστορία δυο παιδιών που ξεκίνησαν για να κατακτήσουν τα όνειρά τους.
Η Patti Smith φτάνει στη Νέα Υόρκη το 1967, σαν «ποντίκι από την επαρχία», αναζητώντας μια νέα ζωή και εκείνο το καλοκαίρι γνωρίζει τον Robert Mapplethorpe. Παρά τα ελάχιστα χρήματα, αποφασίζουν να μείνουν μαζί και να φτιάξουν τον δικό τους κόσμο.
«Ένιωσα αμέσως να ασφυκτιώ στην ιδέα ότι έχουμε γεννηθεί σε έναν κόσμο όπου όλα είναι προδιαγεγραμμένα από αυτούς που έχουν προηγηθεί. Έβαλα τα δυνατά μου να καταπνίξω τις καταστροφικές παρορμήσεις μου και προτίμησα να καλλιεργήσω τις δημιουργικές μου κλίσεις. Ωστόσο το μικρό κομμάτι του εαυτού μου που μισούσε τους κανόνες δεν πέθανε ποτέ μέσα μου.» (σελ. 218)
Δουλεύοντας σχεδόν όπου βρουν και τρώγοντας ελάχιστα, αποταμιεύουν ό,τι χρήματα βγάζουν, προτιμούν να τρέφουν το πνεύμα τους και προσπαθούν να ζήσουν
μια ζωή μέσα στην Τέχνη. Μαζεύουν πράγματα από τα σκουπίδια για να στήσουν το νέο τους διαμέρισμα, ακούν και ξανακούν τα αγαπημένα τους βινύλια μέχρι να τα λιώσουν, συλλέγουν οτιδήποτε θεωρούν ιδιαίτερο και φτιάχνουν αντικείμενα τέχνης.
«Κάποιες μέρες, βροχερές γκρίζες μέρες, οι δρόμοι του Μπρούκλιν άξιζαν μια φωτογραφία και κάθε παράθυρο άξιζε το φακό μιας Leica για να αποτυπώσει το ακίνητο τοπίο με την κοκκώδη υφή. Μαζεύαμε τα χρωματιστά μολύβια μας και τα χαρτιά μας και αρχίζαμε να ζωγραφίζουμε σαν άγρια, πρωτόγονα παιδιά μέσα στην νύχτα, ώσπου πέφταμε εξουθενωμένοι στο κρεβάτι. Ξαπλώναμε ο ένας στην αγκαλιά του άλλου, αμήχανοι ακόμα αλλά ευτυχισμένοι, ανταλλάσσοντας ξέπνοα φιλιά μέσα στον ύπνο μας.» (σελ. 81)
Μέσα στο βιβλίο βλέπουμε την νεότητα και τα άκρα της. Τους πειραματισμούς και την προσωπική εξερεύνηση. Η Patti εξομολογείται ότι ο Ρόμπερτ την έσωσε στην πιο σκοτεινή περίοδό, αυτή της μετάβασης στην ενηλικίωση. Ο Robert στο πρόσωπό της βλέπει μια μούσα αλλά και έναν άνθρωπο προστάτη και συνοδοιπόρο. Ο ένας πιστεύει στη δύναμη και στο καλλιτεχνικό ταλέντο του άλλου. Η προσωπική τους σχέση δοκιμάζεται όταν Robert Mapplethorpe συνειδητοποιεί ότι είναι ομοφυλόφιλος και επιθυμεί να ψαχτεί μέσα του. Όμως και πάλι, οι δρόμοι τους δεν χωρίζουν.
«Ο Ρόμπερτ κι εγώ συνεχίσαμε να τηρούμε τον όρκο μας. Κανείς από του δύο δεν θα εγκατέλειπε τον άλλο. Ποτέ δεν τον είδα μέσα από το πρίσμα της σεξουαλικότητάς του. Η εικόνα που είχα για εκείνον παρέμεινε άθικτη. Ήταν ο καλλιτέχνης της ζωής μου.» (σελ. 197)
Τα χρόνια περνούν, πολλά αλλάζουν στις ζωές τους, και η Πάτι διαμορφωμένη πλέον σε μεγάλο βαθμό από τις επιρροές της και κατορθώνοντας να συνδυάσει την ποίηση με τη μουσική, αρχίζει να γράφει, να τραγουδά, να ηχογραφεί. Κι έτσι φτάνουμε στα 1975 και στον θρυλικό δίσκο
Horses μέσα στον οποίο είναι κωδικοποιημένα όλα τα συναισθήματά της, καθώς και ένας χαιρετισμός προς όλους όσοι έστρωσαν τον δρόμο πριν από αυτήν.
«Αυτά είχα στο μυαλό μου από την πρώτη στιγμή που μπήκα στο χώρο στον οποίο ηχογραφούσαμε τις φωνές. Την ευγνωμοσύνη που ένιωθα για το ροκ εν ρολ, που με είχε βοηθήσει να τα βγάλω πέρα με μια δύσκολη εφηβεία. Τη χαρά που με πλημμύριζε όταν χόρευα. Την ηθική δύναμη που αντλεί κάποιος όταν αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεών του.» (σελ. 306)
Ο Robert ασχολείται κατά κύριο λόγο με την τέχνη της φωτογραφίας πια -πέρα από τις υπόλοιπες καλλιτεχνικές τους ασχολίες- όπως πάντα τον προέτρεπε η Πάτι.
«Η Polaroid στα χέρια του Ρόμπερτ. Η σωματική ενέργεια, το τίναγμα του καρπού. Ο μεταλλικός ήχος του διαφράγματος και η προσμονή των εξήντα δευτερολέπτων μέχρι να εμφανιστεί το αποτέλεσμα. Η αμεσότητα της διαδικασίας ταίριαζε στο χαρακτήρα του.» (σελ. 192-193)
Και είναι προφανές ότι εκείνος θα αναλάμβανε τη φωτογραφία για το εξώφυλλό του
Horses.
«Εκείνη τη μέρα τραβήξαμε δώδεκα φωτογραφίες. Ύστερα από λίγες μέρες μου έδειξε τα κοντάκτ. Αυτή εδώ έχει τη μαγεία που χρειαζόμαστε, μου είπε. Όταν κοιτάζω τώρα τη συγκεκριμένη φωτογραφία, δεν βλέπω ποτέ εμένα. Βλέπω εμάς». (σελ. 307)
Στο τέλος του βιβλίου η Πάτι Σμιθ αφηγείται -δημιουργώντας την κατάλληλη κορύφωση αυτής τη ιστορίας- το τέλος του Ρόμπερτ. Ο Robert Mapplethorpe πάσχει από AIDS και πρόκειται να πεθάνει. Εκείνη έχει παντρευτεί, πλέον, και έχει δυο παιδιά. Τον επισκέπτεται στο νοσοκομείο και μιλάνε. Του υπόσχεται ότι θα γράψει την ιστορία τους.
«Το φως χύθηκε από τα παράθυρα πάνω στις φωτογραφίες και στο ποίημα που συνέθετε η εικόνα των δυο μας μαζί για τελευταία φορά. Ο Ρόμπερτ πέθαινε δημιουργώντας σιωπή. Εγώ, που μου ήταν γραφτό να ζήσω, αφουγκραζόμουν προσεκτικά μια σιωπή που θα μου έπαιρνε μια ζωή να την εκφράσω.» (σελ. 335)
Σε αυτό το βιβλίο, το οποίο είναι εν μέρει αυτοβιογραφία και εν μέρει μια μυθιστορηματική οπτική του ταξιδιού της ζωής, η Patti Smith καταθέτει τις αναμνήσεις της, αναβιώνει τη ζωής της με τον Robert, τιμά τον καλλιτέχνη και συνοδοιπόρο της. Διηγείται με άψογο τρόπο και ύφος -κάτι που δεν πρέπει να μας εκπλήσσει καθώς η ίδια ξεκίνησε από την ποίηση και τη λογοτεχνία πριν εδραιωθεί στην μουσική- και απαθανατίζει την αληθινή, συγκινητική ιστορία δυο παιδιών που άφησαν το στίγμα τους σ' αυτόν τον κόσμο.
Τίτλος: Πάτι και Ρόμπερτ
Συγγραφέας: Patti Smith
Μετάφραση: Αλέξης Καλοφωλιάς
Εκδόσεις: Κέδρος
Σελίδες:346
