Ο Παναγιώτης Τζαννετάτος στον Εξώστη

Μετά την
Εποχή των Ανθρώπων από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης ο Παναγιώτης Τζαννετάτος επιστρέφει με μία ακόμα ποιητική συλλογή που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Οδός Πανός και φέρει τον τίτλο «Μικροί εσπερινοί». Δεκαεννέα ποιήματα, εξ ων τα περισσότερα ολιγόστιχα, προσδίδουν κατανυκτικό χαρακτήρα στην ατμόσφαιρα του βιβλίου. Η νύχτα, η μοναξιά, η λήθη και η μνήμη, ο έρωτας και ο άνθρωπος αποτελούν τους βασικούς θεματικούς πυρήνες των κειμένων. Η αφαιρετική τάση συναντά εδώ μια πληθώρα εκφραστικών μέσων. Στο ομότιτλο ποίημα, ο γράφων παρομοιάζει τον εαυτό του με άστρο ενώ τα σώματα που αγαπήθηκαν παρουσιάζονται ως «δέντρα για να χαράζει επάνω τους τα αρχικά του ο έρωτας». Οι προσωποποιήσεις, αφετέρου, αξιοποιούνται προκειμένου να προσδώσουν την απαραίτητη συναισθηματική ένταση του συγγραφικού υποκειμένου αποτυπωμένη σε έννοιες ή μέρη του φυσικού στοιχείου:

Τρέμει η κρύα γη.

Νεκρά στους κλώνους τα πουλιά.

Κάτω από το χιόνι ανθίζει

ο λυγμός των λουλουδιών.

Κάτω από τον ουρανό ακούγεται

ο ήχος μιας κρυστάλλινης ζωής που ραγίζει.

Έξω πέφτει παγωνιά

φιλντισένιο το χιόνι στέκεται

στην άκρη της στέγης μας

στον φοβισμένο κήπο μας

στης αυλής μας τις κρυφές γωνιές.

Έξω πέφτουν όνειρα.

Έλα είναι ζεστά εδώ.

(
Χιόνι)

Στο ποιητικό σύμπαν του Παναγιώτη Τζαννετάτου η εικονοποιία της θλίψης, της μοναξιάς, της μελαγχολίας και του ατελέσφορου κατέχουν κεντρική θέση. Ο χρονικός παράγοντας αντιμετωπίζεται δύσθυμα: Η αναπόληση του παρελθόντος στις
Μικρές Αγγελίες προκαλεί δυσφορία (Τι να τις κάνει η πραγματικότητα/ πληγώνεται κάθε φορά/ που βάζει το κλειδί/ στην πόρτα της μνήμης), το μέλλον προβλέπεται αβέβαιο στο Παραμύθι της νεφέλης (Μα ήρθε πια ο καιρός όπως λεν' τα παραμύθια/ και θα ζήσουν τα όνειρα καλά κι εμείς ποιος ξέρει) ενώ, παράλληλα, αναφλέγεται η ανάγκη διαφυγής από την τωρινή πραγματικότητα (Όχι, δεν είναι παραμύθι,/ μήτε φαντασίες του νου/ είναι η πραγματικότητα/ που τρομάζει). Τα υπαρξιακά αδιέξοδα οδηγούν τον συγγραφέα στο συμπέρασμα ότι η ίδια η ζωή είναι ένα ψέμα:

Χρόνος προσωρινής ελπίδας

Το πάντα

Χρόνος υποτακτικής ανάγκης

Το μαζί

Και ολόκληρη η ζωή

Ένα μεγάλο ψέμα

(
Το τελευταίο ψέμα)

Παρόλα αυτά, η εξήγηση της ανωτέρω απόφανσης απαντά στην Τρίτη στροφή του ποιήματος
Τιμής ένεκεν:

Τώρα μεγάλωσα πολύ

για να μετρήσω πόσα

ευάλωτα θέλω μου

εκτελέστηκαν ηρωικά

στα σκοπευτήρια του πρέπει.

Η δυστυχία του ατόμου, επομένως, εκκινεί από την ίδια του την αλλοτρίωση ως αργή και μακρόχρονη εξόντωση της ίδιας του της ουσίας. Η μεταστροφή θα επέλθει μέσα από τη συνειδητοποίηση της ανθρώπινής του ιδιότητας όπως εκφράζεται στο ποίημα
Μικρές αλλοιώσεις:

Ό,τι μας απέμεινε από τον παράδεισο

είναι το αιώνιο χρέος μας

το ύστατό μας χρέος

να παραμείνουμε άνθρωποι.

Ο ελευθεριακός ανθρωπισμός του Τζαννετάτου συνδέεται στον
Καλοκαιρινό περίπατο με την αναφορά στον Άλλον ως το πέρασμα για να βιωθεί ο έρωτας που είναι ζωτικής σημασίας για τον άνθρωπο (Όπου υπάρχεις εσύ/ εκεί αρχίζει η θάλασσα,/ όπου πατάς/ ανοίγει ένας δρόμος/ πλατύς να βαδίσω). Ο λόγος του είναι παρηγορητικός, απευθύνεται άμεσα στους αποδέκτες των ποιημάτων του και ύστατό του πρόταγμα είναι να παραμείνουμε άνθρωποι. Αυτός είναι και ο μοναδικός τρόπος να ανακαλύψουμε την ουσία των πραγμάτων.

Πώς προέκυψε η συνεργασία σας με τις εκδόσεις Πανός;

Μετά την
Εποχή των Ανθρώπων που είχε κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης το 2015, ξεκίνησε να συγκεντρώνεται ένα ενδιαφέρον ποιητικό υλικό που είχα την ανάγκη να το επικοινωνήσω, να το μοιραστώ. Αν ρωτήσεις για ποιον γράφω, θα απαντούσα ότι γράφω για μένα αλλά έχω ανάγκη τους άλλους και γνωρίζω πως καθένας μονάχος πορεύεται στη ζωή, μονάχος στη δόξα και μονάχος στον θάνατο. Μέσα στην ανθρώπινη και συνάμα ποιητική μοναξιά που προσφέρει απλόχερα η ποίησή μου, φέρνει στον δρόμο μου έναν σπάνιο άνθρωπο και σημαντικότατο ποιητή και όχι μόνο, τον κύριο Γιώργο Χρονά. Κάπου μέσα στο 2017 ζήτησα από τον κύριο Χρονά να διαβάσει αυτά τα ποιήματα, τα βρήκε ενδιαφέροντα, «χατζιδακικά», όπως τόνισε, κι έτσι προέκυψε αυτή η ποιητική συλλογή Μικροί εσπερινοί δίνοντάς μου στέγη στην Οδό Πανός.

Μπορείτε να μας πείτε δυο λόγια για τον τίτλο της συλλογής σας;

Μικροί εσπερινοί είναι τίτλος από ένα ποίημα αυτής της συλλογής, ή για να είμαι ακριβής, αυτό το ποίημα αποτελείται από ένα κολάζ ποιημάτων με πυρήνα τον άνθρωπο, όπως κάθε ποίημα αυτής της συλλογής, και με μια ερωτική πνοή. Μικρές φωτεινές στιγμές σε έναν κοινό ουρανό. Είχα προσκομίσει όμως 4-5 τίτλους που είχα κατά νου και ο κύριος Χρονάς επέλεξε αυτόν τον τίτλο ως τον πιο κατάλληλο, που με το εξαιρετικό εξώφυλλο κολάζ του κυρίου Γιώργου Μεταξά πάνω σε ζωγραφική του Δημήτρη Λαλέτα, έδωσαν στο σύνολό του ένα άρτιο αποτέλεσμα.

Ποια ήταν η κύρια αφορμή της συγγραφής της;

Δεν υπήρξε ιδιαίτερη αφορμή. Η ποίηση είναι μια συνέχεια και τα ποιήματα αποτελέσματα ατομικής εργασίας για κοινωφελή χρήση. Κανείς ξεκινά να γράφει για τον εαυτό του αλλά σύντομα έχει την ανάγκη να μοιραστεί τις σκέψεις του, τους προβληματισμούς του, την οπτική του πάνω στα πράγματα που τον περιβάλλουν. Κάπως έτσι γράφω και εγώ τα ποιήματα μου και συνθέτω τις συλλογές μου. Μοναδική αφορμή είναι η ζωή και ο χρόνος που μας καταδιώκει απαιτώντας να υπάρξουμε.

Ποιες διαφορές εντοπίζετε μεταξύ των Μικρών εσπερινών και της Εποχής των Ανθρώπων