Η ενασχόληση της Μαρίας Ευθυμίου με την Ιστορία ήταν ένας τρόπος να γνωρίσει η ίδια τον εαυτό της, τους γύρω της και την κοινωνία. Διαβάζοντας κανείς Ιστορία μπορεί να γίνει καλύτερος άνθρωπος, μπορεί να σκεφτεί εις βάθος, μπορεί να βελτιώσει τη ζωή του. Το βιβλίο Μόνο λίγα χιλιόμετρα: Ιστορίες για την Ιστορία αποτυπώνει στις σελίδες του τη συνομιλία του δημοσιογράφου Μάκη Προβατά με την αναπληρώτρια καθηγήτρια Μαρία Ευθυμίου πάνω στο πεδίο αυτό. Με αφορμή το βιβλίο κάναμε μία συζήτηση. Την ευχαριστώ θερμά!
φώτο: Ανδρέας Σιμόπουλος
Κυρία Ευθυμίου, μεγαλώσατε σε ένα σπίτι με πολλά ερεθίσματα. Πιστεύετε πως σας ώθησε αυτό στην ενασχόλησή σας με την Ιστορία;
Ναι, το περιβάλλον του σπιτιού μου με ώθησε σε πνευματικές αναζητήσεις και πορείες -και του οφείλω πολλά γι' αυτό.
Πώς βοήθησε τη δική σας ζωή, προσωπικά, η Ιστορία;
Η Ιστορία με βοήθησε και με βοηθά να κατανοήσω βαθύτερα τον εαυτό μου, τους γύρω μου, την κοινωνία μου, τον κόσμο. Δεν μπορώ να φανταστώ άλλο πεδίο που να προσφέρει τόσο γενναιόδωρα τον δρόμον αυτόν.
Εργάζεστε στο πανεπιστήμιο εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Την τελευταία δεκαετία, ωστόσο, έχετε βγει εκτός των ακαδημαϊκών αιθουσών και έχετε διδάξει σχεδόν σε κάθε σημείο αυτής της χώρας. Τι σας ώθησε σε αυτό;
Με ώθησε η αγωνία μου για εμάς τους Έλληνες. Για το γεγονός ότι, τις τελευταίες δεκαετίες, κινούμαστε χωρίς έρμα και χωρίς τιμόνι σε βαθιά, δύσκολα και, πιθανόν, μοιραία νερά .
Τι έχετε εισπράξει από την εμπειρία αυτή; Είναι η σχέση με τη διδασκαλία μια ερωτική σχέση;
Η διδασκαλία είναι συνολική γιατί εμπεριέχει κινητοποίηση όλων των αισθήσεων, όλων των πνευματικών συντεταγμένων και προσλήψεων, προκαλώντας διανοητική ηδονή. Εξ αυτού, είναι βαθιά ερωτική.
Πώς κρίνετε τη διδασκαλία της Ιστορίας στο σημερινό σχολείο; Μπορεί να εμπνεύσει έναν μαθητή και να του δώσει κίνητρα για να ασχοληθεί με αυτήν;
Απ' ό,τι μου λένε οι φοιτητές μου, κατά κανόνα η διδασκαλία της Ιστορίας στα σχολεία τούς έχει φανεί βαρετή και ανούσια. Και αυτό είναι κρίμα γιατί η Ιστορία ειδικά –που μελετά και αποκωδικοποιεί τη ζωή των ανθρώπων που πέρασαν- προσφέρεται περισσότερο από κάθε άλλο μάθημα να είναι ελκυστική και συναρπαστική.
Οι Έλληνες έχουμε την τάση, με κάθε ευκαιρία, να επικαλούμαστε το ένδοξο παρελθόν μας. Γνωρίζουμε, όμως, την ιστορία μας; Και, μήπως, το βάρος του παρελθόντος αυτού μας καθιστά ανασφαλείς στο σήμερα;
Ακριβώς όπως το λέτε. Χωρίς, μάλιστα, να γνωρίζουμε ούτε την αρχαία ούτε τη νεότερη Ιστορία μας.
Τι μπορεί να αποκομίσει ο Έλληνας, στη σημερινή του κατάσταση, διαβάζοντας Ιστορία;
Πολλά. Μπορεί να βοηθηθεί να βρει δρόμο διεξόδου τόσο στα προσωπικά του αδιέξοδα, όσο και στα αδιέξοδα της κοινωνίας του που όλο και βαραίνουν.
Μελετώντας τον ρου της Παγκόσμιας Ιστορίας, είστε αισιόδοξη για την πορεία της Ελλάδας από εδώ και στο εξής;
Δεν είμαι αισιόδοξη για την πορεία της χώρας μας γιατί φοβάμαι πως, αφού 'πάντα κάποιος άλλος φταίει', δεν θα βρούμε ποτέ την άκρη του νήματος που θα μας αλλάξει ως άτομα και ως σύνολο έτσι ώστε να δημιουργήσουμε μια λειτουργούσα και επιτυχημένη κοινωνία.
Η Ιστορία μάς δείχνει ότι όλα σε βάθος χρόνου ανατρέπονται. Τι σημαίνει αυτό για μας; Είναι ελπιδοφόρα η προοπτική αυτή ή αποτελεί ματαίωση;
Σωστά. Όλα, σε βάθος χρόνου, ανατρέπονται και μεταλλάσσονται. Ωστόσο, δεν γνωρίζεις εάν θα υπάρχεις, πλέον, όταν θα έλθει η ώρα του έκτακτου, της ανατροπής. Εάν θα μπορείς να επωφεληθείς από αυτήν ή εάν θα είναι το τελικό κτύπημα για τον οριστικό χαμό σου. Κάτι που έχει συμβεί σε εκατοντάδες πολιτισμούς μέχρι τώρα στην ανθρώπινη Ιστορία.
Αν σας δινόταν η ευκαιρία να επιστρέψετε σε μια εποχή του παρελθόντος ή σε ένα συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός, ποιο θα ήταν αυτό;
Πολλά. Θα ήθελα, πχ., να γυρνούσα στον χρόνο ώστε να συναντούσα και συνομιλούσα με τον Θουκυδίδη. Ή με τον Κομφούκιο. Ή με τον Ασόκα. Ή με την Υπατία. Ή με τον Βενιαμίν Φραγκλίνο. Ή με τον Τόμας Μύντσερ. Θα ήταν συγκλονιστικό.
