Τι λογίζεται 'πραγματικότητα' και ποιος την ορίζει; Πώς επιλέγεται και πως μεταφέρεται η πληροφορία; πού βρίσκονται οι τόποι; τι επικοινωνούν τα σύμβολα; Τέσσερις καλλιτέχνες οι Εύη Δαμιανάκη, Κική Παυλικιάνη, Μαρία Παπαποστόλου και Φάνης Ρουμανιάς με το έργο τους ανακινούν δηλώσεις της καθημερινότητας για να αποκαλύψουν μηχανισμούς ελέγχου και διαμόρφωσης της.
Κική Παυλικιάνη με μια σειρά ζωγραφικών πινάκων με θέμα ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΗΜΑΙΑ, αιχμηρά επαναπραγματεύεται το εθνικό σύμβολο. Η συμβατική του σχεδιαστικά δομή, παρότι φορτισμένη ιστορικά και εννοιολογικά, δεν παύει υποδόρια να αντηχεί ότι προσομοιάζει με δείγμα, ότι η ίδια η συμβολική δυναμική της σημαίας εδράζεται σε δοκιμασμένες φόρμες, που απηχούν χειραγώγηση και ready-made 'νοήματα'. Έτσι, η καλλιτέχνης, με λεπτές πλην ευδιάκριτες εικαστικές χειρονομίες, μετατρέπει το λάβαρο σε πανί, το φλάμπουρο σε μουσειακό κειμήλιο, αποκαμωμένα πολύτιμο, με την αλλοτινή λάμψη των ιδεών να συρρικνώνεται σε ακινησία φθοράς και θανάτου. (
http://pavlikianiart.weebly.com)
Ο Φάνης Ρουμανιάς με το έργο ΕΝΟΣ ΛΕΠΤΟΥ ΣΙΓΗ, δίνει ένα μαύρο κουτί- τεφροδόχο που αποποιείται το ρόλο του. Δεν πληροφορεί, δεν περιέχει, δεν παρηγορεί. Ζητά το ίδιο να μάθει για το μοιραίο, μεταθέτοντας σε εμάς την ευθύνη και καθιστώντας μας συνένοχους στην τραγωδία. Περιπαίζει τη δολιότητα κάθε συστήματος πληροφόρησης με το βιτριολικά ευφάνταστο γλωσσικό pun 'ΚΥΠ ΜΗ ΙΝΦΟΡΜΝΤ' στο εσωτερικό του.
Η Μαρία Παπαποστόλου επιχειρεί τη συνδιαλλαγή με τον τόπο της έκθεσης μέσα απ' τη προβολή Έκταση-Εκτόπλαση ή (εδώ) Η καταγωγή των αχρείαστων πραγμάτων. Οι πρόσφατοι ανασχηματισμοί των χρήσεων γης στην περιοχή αυτή της πόλης, όπου τα ατυχούντα μικροεμπορικά και μικροβιοτεχνίες γίνονται σκηνή των βραδινών της εκφάνσεων, καλούν σε σκέψεις για τις επιταγές των καιρών, τη ροή των οικονομιών και για τα όρια των προεκτάσεών μας. (
http://mariapapapostolou.weebly.com)
Η Εύη Δαμιανάκη, με την εγκατάσταση FAMILY DINNER, παραπέμπει, με αποκαθηλωτική διάθεση, σε στρεβλωμένες κοινωνικές συμβάσεις, όπως τα οικογενειακά δείπνα. Το ψευδο-ειδυλλιακό στρωμένο τραπέζι εργαλειοθήκη της οικογενειακής συνοχής, γύρω από το εντέλει κανιβαλιστικό τελετουργικό του συντρώγειν, έχει αντικατασταθεί από απειλητικά, πλην ειλικρινέστατα, εργαλεία οικοδομής, με την διττή τους ανάγνωση: να βοηθήσουν ή να τραυματίσουν με διάφορους τρόπους. Όλη η σύνθεση είναι συμβολικά βαπτισμένη σε αποχρώσεις του μαύρου. Με τις επιστρώσεις υλικών, όπως χαρτιά, ξύλα κλπ (multi-layering), η καλλιτέχνις εικαστικά κυριολεκτεί σχετικά με την ανάγνωση της 'πραγματικότητας' ως πολυεπίπεδης, που όμως διαρκώς αλλομορφίζει ή και διαβρώνεται από την ιστορία, τη γνώση, τη μνήμη. (
www.evidamianaki.com)
Η τέχνη κατά τεκμήριο εγγράφεται στο χώρο του υποκειμενικού και διαμορφώνει δυναμικές, μετασχηματιζόμενες και μετασχηματίζουσες σχέσεις με αυτό που κάθε εποχή αποπειράται να πακτώσει ως 'πραγματικότητα'. Αν ο ίδιος ο καλλιτέχνης αποτελεί το πολυπαραγοντικό βιωματικό υλικό της τέχνης του, η συγκρότηση των παραστάσεών του και οι αποφάνσεις του, οι πρόσκαιρες ταυτότητες του 'είναι', ενεργημένες στο καλλιτεχνικό παραγόμενο, έχουν υποκειμενικό χαρακτήρα, δεν εγείρουν –ουσιωδώς- αξιώσεις αντικειμενικότητας, ενέχουν μάλιστα μέχρι και ακυρώσιμη προοπτική, ακόμα και όταν η αρχική πρόθεση του υποκειμένου είναι η 'πιστή' απόδοση ενός, φερ'ειπείν, φυσικού αντικειμένου. Κάθε καλλιτεχνική θεώρηση και ΄θεωρία' κατασκευάζει εν μέρει την πραγματικότητα, που, είτε ως το πιο 'καθολικό' σύστημα είτε ως ελαστικό περίβλημα υποσυστημάτων, τελεί υπό διαρκή αναδίφηση, αναδόμηση, αποδόμηση, διαμερισματοποίηση, ανακαινιστική ή αναχρονιστική κατεργασία. Βρισκόμαστε σήμερα (ίσως εδώ και 30 χρόνια;) σε οντολογική- άρα και καλλιτεχνική- περιδίνιση; Πράγματι, νομιμοποιήθηκε η κάθε καλλιτεχνική διατύπωση ως αυτοδίκαια έκφραση. Η αιτιολόγηση επισκίασε το 'νόημα'. Η δυνητική πλην όμως εκθαμβωτικά παραπειστική απειρομορφία της καλλιτεχνικής δημιουργίας φαίνεται, με πολλαπλούς τρόπους και στόχους, να συνάδει με τον σχεδόν αδύνατο πλέον προσδιορισμό της 'πραγματικότητας'. Η αφηρημενοποίησή της εντατικοποιήθηκε κορυφωτικά στην εικονική- ψηφιακή εκδοχή ενός de facto ή ετερόβουλα νέου 'πραγματικού', που, με τη σειρά του, μεταπήδησε στην 'επαυξημένη πραγματικότητα' και η ιστορία δε φαίνεται να έχει ορατό 'τέλος' . Τι λογίζεται λοιπόν σήμερα ως 'πραγματικότητα' και ποιος την ορίζει; HACK REALITY! Υιοθετώντας ηθελημένα τις κυρίαρχες αρνητικές δηλώσεις και συμπαραδηλώσεις του τεχνολογικού όρου 'hacker' (αυτός που παρακάμπτει, αποσαρθρώνει, 'μολύνει', υποκλέπτει και, ενίοτε, καταστρέφει αδιόρατα αλλά ολοσχερώς το πιο εμβληματικό συνεκδοχικό σύμβολο της ετεροκαθοριζόμενης πραγματικότητας, τον Η/Υ), οι παρουσιαζόμενοι καλλιτέχνες ηχοβολούν και υπακούουν στο πρόταγμα- πρόσταγμα να 'χακέψουν' το μόρφωμα που καλείται συγκαιρινά 'πραγματικότητα'. Η ίδια η καλλιτεχνική πράξη, με την ενεργειακή υπερφόρτιση της καλλιτεχνικής βούλησης και με τα τεχνικά στρατηγήματα ως οχήματα και ως ενισχυτές της, συνιστά απόπειρα αλήθειας, της ουσίας δηλαδή της πραγματικότητας. Η όποια 'καινοτομία' στη διαχείριση- αισθητική και εννοιολογική- του 'υλικού' δεν αποτελεί πεισματικό αισθητισμό ή αυτοσκοπό, αλλά βαθιά πεποίθηση πως η καλλιτεχνική πράξη per se μπορεί να είναι επαναστατική, μέσα από στρατηγικές υπονόμευσης, αποκάλυψης, πολυσημίας, έκπληξης, ειρωνείας, αντιστροφής, επαναπραγμάτευσης.
Αντισυμβατικά, όχι ανιστορικά, ούτε στη λογική μιας πεπατημένης 3 χρονογραμμής της τέχνης. Όπως ο Τομ του 'Γυάλινου Κόσμου', οι καλλιτέχνες του HACK REALITY έχουν κόλπα στην τσέπη τους, μα είναι το αντίθετο του ταχυδακτυλουργού, γιατί, ενώ εκείνος δίνει στο κοινό ψευδαίσθηση με την όψη της αλήθειας, αυτοί δίνουν την προσωπική τους ανάγνωση της αλήθειας, μέσω της ευχάριστης μεταμφίεσής της σε ψευδαίσθηση. Οι καλλιτέχνες του HACK REALITY αποσκορακίζουν κάθε διδακτισμό. Απεκδύονται τον πολυφορεμένο ρόλο του ταγού, όπως τον εξύψωσαν και τον φαλκίδευσαν τα '60s και τα '70s. Δεν πολιτικολογούν, γιατί ο εκπεσών αυτός όρος της κοινωνικής ζωής εκλύει οσμή σήπουσας 'αξίας', δίχως να παραγνωρίζουν όμως ότι η προβληματική της σχέσης τέχνης και πραγματικότητας είναι –και- πολιτική, δηλαδή κοινωνική. Άλλωστε, 'δεν είναι φθαρμένες οι λέξεις, φθαρμένος είναι ο τρόπος, με τον οποίο σχηματοποιούνται και ομαδοποιούνται' (Μαρκούζε).
Καλλιόπη Κουντούρη, Δρ. Ιστορικός της Τέχνης, π. ειδική επιστημονική συνεργάτης Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης Δήμου Ροδίων.
ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΠΕΜΠΤΗ 29 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 9μ.μ.
ΓΚΑΛΕΡΙ TOSS Βιλαρά 1, Θεσσαλονίκη
ώρες λειτουργίας 21:00- 2:00 και κατόπιν συνεννόησης
