«Τα αστέρια δεν τα λαχταρώ, πάρτε τα, σβήστε·/ Τον ήλιο ρίξτε τον και το φεγγάρι κρύψτε·/ Αδειάστε τον ωκεανό, διώξτε τα δάση·/ Τίποτα πια καλό, ποτέ, δε θα χαράξει».
Με την τελευταία αυτή στροφή του ποιήματός του Πένθιμο Μπλουζ που συμπεριλαμβάνεται από τον μεταφραστή της, Ερρίκο Σοφρά, και τις εκδόσεις Κίχλη, στην ομώνυμη ποιητική συλλογή, ο Γουίσταν Χιου Ώντεν εκφράζει την έντονη μελαγχολία του για την, χωρίς απόκριση, αγάπη που λαμβάνει χαρακτήρα «θρήνου», ενώ παράλληλα το ποιητικό υποκείμενο καλεί τα αεροπλάνα να επιβεβαιώσουν τον υπαρξιακό του θάνατο: «Τα αεροπλάνα από πάνω να στενάξουν/Πέθανε τώρα αυτός στον ουρανό ας γράψουν». Η εικονοποιία, ο έμμετρος στίχος και οι λέξεις θυμίζουν Delta Blues τραγούδια, όπως αυτά του Robert Johnson και του Charley Patton. Η αγάπη, ωστόσο, που προσφέρει ο ποιητής στο Αυτός που πιο πολύ αγαπάει είναι καθαρή, δεν αποζητά καμιά ανταπόδοση, είναι αυτόφωτη και δεν επηρεάζεται από τη συναισθηματική σκοτεινότητα του άλλου:
Αν τα' άστρα έσβηναν σ' έναν αφανισμό,
Θα μάθαινα να βλέπω έναν άδειο ουρανό,
Να νιώθω το υπέροχο ψηλαφητό σκοτάδι
Και να το συνηθίζω κάθε βράδυ.
Η αναζήτηση ενός ορισμού για την αγάπη τίθεται ευθέως στο ποίημα Μα τι 'ναι αυτό που το λένε αγάπη;, αναζητώντας την σε εικόνες καθημερινές, φθαρτές στο πέρασμα του χρόνου:
Μήπως μοιάζει με τούτη την πιτζάμα
Ή με ζαμπόν λαϊκού ξενοδοχείου;
Μυρίζει όπως των Άνδεων το λάμα
Ή έχει το άρωμα μυροδοχείου;
Γεμάτη με αγκάθια σαν το βάτο;
Ή είναι σα στρώμα πουπουλένιο αφράτο;
Τάχα σκληρή ή μαλακή στην άκρη;
Μα τι 'ναι αυτό που το λένε αγάπη;
Στο ποίημα Αν γινότανε να σου το πω, ο χρόνος περνάει, αλλά μένει πάντα σιωπηλός, καθιστώντας το μέλλον θολό και ακαθόριστο, ενώ στο Musée des Beaux Arts και μέσα από αναφορές σε πίνακες του Πήτερ Μπρέγκελ που φιλοξενούνται στο Βασιλικό Μουσείο Καλών Τεχνών των Βρυξελλών, κυριαρχεί ο ανθρώπινος πόνος, η ματαίωση προσδοκιών και η ασημαντότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Παρόλα αυτά, ούτε το ερωτικό στοιχείο βρίσκει κι αυτό την εξιδανικευμένη του μορφή. Ερωτική έκσταση υπάρχει, αλλά πάντα σε συνεχή αλληλεπίδραση με την απιστία και την αβεβαιότητα: «Στην άπιστη αγκαλιά μου γείρε πάλι/Ανθρωπινά το τρυφερό κεφάλι» (Νανούρισμα). Η τάση του Ώντεν να μην εξιδανικεύει καμία πτυχή της ανθρώπινης πραγματικότητας ως βασική δομή αντίληψης εμφανίζεται και στα πολιτικά του ποιήματα όπως είναι το Προσφυγικό Μπλουζ, το οποίο πραγματεύεται τους διωγμούς των Εβραίων από τους ναζί που ξεκίνησαν το 1933. Ο ξεριζωμός από την πατρίδα μετατρέπεται σε καταδίκη των φιλοπόλεμων δικτατόρων, όπως ο Χίτλερ, ο Στάλιν, ο Μουσολίνι ή ο Φράνκο και των χιλιαστικών τους ιδεολογιών στο ποίημα Επίγραμμα σ' έναν τύραννο: «Μια κάποια τελειότητα αυτό που αποζητούσε,/ Κι η ποίησή του, ευκολονόητη, βατή·».
Η συλλογή αυτή του Ώντεν περιλαμβάνει δώδεκα πολιτικά, ερωτικά και ελεγειακά ποιήματα που συνδυάζουν τον λυρισμό με τη στοχαστικότητα και γράφτηκαν την περίοδο 1936-1960:
Το Who's Who, ανήκει στην ποιητική συλλογή Κοίτα, Ξένε! (1936), κι όπως αναφέρει ο Σοφράς είναι επηρεασμένο από τη βιογραφία του Άγγλου δημοσιογράφου, Basil Henry Lindell Hart, για τον Λόρενς της Αραβίας. Τα ποιήματα Ρεμπώ, Νανούρισμα, Musée des Beaux Arts, Μα τι 'ναι αυτό που το λένε αγάπη;, Πένθιμο Μπλουζ, Επίγραμμα σ' έναν τύραννο, Προσφυγικό Μπλουζ και Στη μνήμη του Γ. Μπ. Γέητς βρίσκονται στη συλλογή του 1940 με τίτλο Μια άλλη φορά. Το Αν γινότανε να σου πω συμπεριλαμβάνεται στη συλλογή Όλοι οι Στοίχοι (1945), το ποίημα Η πτώση της Ρώμης που γράφτηκε για την παρακμή του σύγχρονου πολιτισμού ανήκει στη συλλογή Νώνες, ενώ, τέλος, το Αυτός που πιο πολύ αγαπάει βρίσκεται στη 13η κατά σειρά συλλογή του και φέρει τον τίτλο Τιμή στην Κλειώ (1960).
Ο Ώντεν γεννήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 1907 στο Γιορκ της Αγγλίας, σπούδασε στην Οξφόρδη, ξεκίνησε να γράφει τα πρώτα του ποιήματα τη δεκαετία του '20 και ανήκει στους «Ποιητές του '30» ή «Γενιά του Ώντεν», μαζί με τους Louis MacNeice, Cecil Day-Lewis, Stephen Spender, Christopher Isherwood, Edward Upward και Rex Warner. Επηρεάστηκε σημαντικά από τα γραπτά των Μαρξ, Κίρκεγκωρ, Χάιντεγκερ, Φρόυντ, Γκαίτε, Γέητς, Έλιοτ, Μπρεχτ και Καβάφη. Παρά τον γάμο του με την κόρη του Τόμας Μαν, Έρικα, ο Ώντεν είχε δηλώσει δημοσίως πως ήταν ομοφυλόφιλος, συνδεόμενος ερωτικά με τους Κρίστοφερ Ίσεργουντ και Τσέστερ Κάλμαν. Στη συγγραφική του καριέρα κατέκτησε αρκετά βραβεία, μεταξύ των οποίων το Κρατικό Βραβείο της Αυστρίας για την Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία και το Βραβείο Πούλιτζερ για την Ποίηση. Εξέδωσε συνολικά δεκαεφτά ποιητικές συλλογές από το 1930 έως το 1974, χρονιά που πέθανε από ανακοπή καρδιάς στη Βιέννη, σε ηλικία 66 ετών.
Συγγραφέας: Γ. Χ. Ώντεν
Τίτλος: Πένθιμο Μπλουζ
Μετάφραση: Ερρίκος Σοφράς
Εκδόσεις Κίχλη, 2015
