Ευτυχώς η τέχνη δεν περιορίζεται στα μεγάλα κέντρα πολιτισμού, τους τεράστιους και αχανείς πολυχώρους ή το Μέγαρο Μουσικής, αλλά ζει στους δρόμους, στις γειτονιές και στα πάρκα. Και αυτό οφείλεται σε πολύ μεγάλο βαθμό σε ιδιωτικές πρωτοβουλίες και στην αυτοοργάνωση των πολιτών της. Open studio days, μέρες μουσικής, φεστιβάλ, μουσικές βραδιές, καλλιτέχνες, ομάδες, δράση. Ευτυχώς.
Η αυτοοργάνωση των πολιτών στα πολιτιστικά δρώμενα δεν είναι απλώς μια επιλογή· είναι ένας τρόπος να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με την τέχνη, τον πολιτισμό και τους δημόσιους χώρους. Στις πόλεις και, ειδικότερα, στη Θεσσαλονίκη, αυτή η τάση δεν αποτελεί μόνο απάντηση στην έλλειψη κρατικής στήριξης αλλά και μια προσπάθεια να φέρει τον πολιτισμό πιο κοντά στον κόσμο. Στην καρδιά αυτών των προσπαθειών βρίσκονται φεστιβάλ και ομάδες που βασίζονται είτε στην αυτοοργάνωση είτε στην εξωστρέφεια.
Ας πάρουμε για παράδειγμα το Pic Nic Urban Festival, το οποίο κάθε χρόνο μετατρέπει χώρους της Θεσσαλονίκης σε έναν καμβά μουσικής, κινηματογράφου και τέχνης. Με μια ξεκάθαρη διάθεση να ενσωματώσει την πόλη στην κουλτούρα, το φεστιβάλ αυτό δεν λειτουργεί μόνο ως ένας τρόπος για να απολαύσουν οι πολίτες σινεμά. Είναι μια ανοιχτή πρόσκληση να επανακτήσουμε τους δημόσιους χώρους, μιας και τα τελευταία χρόνια οι προβολές είναι και δωρεάν!
Το Anopolis ένα φεστιβάλ που προβάλλει τη σημασία της παρουσίας της τέχνης και των πολιτών στο δημόσιο χώρο, ενισχύοντας, παράλληλα, τη διάδραση ανάμεσα στους/στις καλλιτέχνες/ιδες και το κοινό, το ατομικό και το συλλογικό, τον χώρο και τον χρόνο· ένα μουσικό φεστιβάλ σύγχρονου μουσικού πολιτισμού για όλες και όλους ήταν η καλύτερη επιστροφή στην πόλη.
Ανάλογα, το Kapani Project, φεστιβάλ που λαμβάνει χώρα στην ιστορική αγορά της Θεσσαλονίκης, δεν είναι απλά ένα πολιτιστικό γεγονός. Με την ανάμειξη της παραδοσιακής αγοράς και σύγχρονων μορφών τέχνης, η αγορά γίνεται σύμβολο της σύγκλισης παρελθόντος και παρόντος, προσφέροντας μια πλατφόρμα για καλλιτέχνες να εκφράσουν τις ιδέες τους έξω από το συνηθισμένο πλαίσιο των γκαλερί και των θεσμικών εκθέσεων.
Εκεί όμως που η αυτοοργάνωση παίρνει άλλη διάσταση είναι το BeSide the West Wall, μια δημιουργική ομάδα με στόχο να φέρει την τέχνη πιο κοντά στο ευρύ κοινό. Στη Θεσσαλονίκη, που συχνά αισθάνεται απομακρυσμένη από τα κέντρα πολιτιστικής παραγωγής, αυτή η πρωτοβουλία προσφέρει μια νέα προοπτική. Aντιπροσωπεύει την άλλη πλευρά, την πιο αυθεντική, πιο ανεξάρτητη έκφραση της τέχνης που δεν φοβάται να σταθεί απέναντι στους καθιερωμένους πολιτιστικούς μηχανισμούς. Στόχος τους είναι να φέρουν τον κόσμο εκεί όπου συχνά δεν φτάνει: στα άγνωστα σημεία της πόλης, πέρα από τα τείχη. Εκεί που γεννιέται η τέχνη.
Η δημιουργία φεστιβάλ, καλλιτεχνικών ομάδων και εκδηλώσεων που προέρχονται από τους ίδιους τους πολίτες ενισχύει την κοινωνική συνοχή, ενώ παράλληλα λειτουργεί ως αντίδοτο στην εμπορευματοποίηση της τέχνης. Αυτές οι δράσεις, από τα πάρκα μέχρι τις ιστορικές αγορές και τις συνοικίες, δείχνουν ότι η Θεσσαλονίκη δεν χρειάζεται να περιμένει “άνωθεν” βοήθεια για να γίνει ένα σύγχρονο πολιτιστικό κέντρο. Η τέχνη, όπως και η πόλη, μπορεί να ζήσει και να ακμάσει μέσα από την αυτενέργεια και την αλληλεγγύη των πολιτών.
Σε μια εποχή όπου οι πόλεις γίνονται όλο και πιο απρόσωπες, αυτές οι πρωτοβουλίες είναι ένας τρόπος να δημιουργήσουμε έναν νέο πολιτιστικό χάρτη. Έναν χάρτη που δεν θα εξαρτάται από τις “μεγάλες” σκηνές, αλλά θα βασίζεται στην καθημερινή ζωή και στις κοινότητες που χτίζουμε. Eυτυχώς για τη Θεσσαλονίκη, υπάρχουν και εκείνοι που ονειρεύονται ακόμα.
