Minoui Delphine“ Ελεύθερη” (Μετάφραση : Σκαρβέλη Γιάννα) Eκδόσεις: ΜΙΝΩΑΣ, 2024 σελίδες:152
Γράφει η Κατερίνα Βιτζηλαίου
(Instagram account: the.booklist_)
Βρισκόμαστε στην πόλη Σιράζ του Ιράν, το φθινόπωρο του 2022. Με αφορμή την δολοφονία της νεαρής Ιρανής Μαχσά Αμινί από την αστυνομία των ηθών επειδή είχε παραβιάσει τους κανονισμούς για τη χρήση του χιτζάμπ (ισλαμική μαντίλα),οργανώνονται δυναμικές διαδηλώσεις σε διάφορες πόλεις του Ιράν.
Στην καρδιά της εξέγερσης λοιπόν, στο Σιράζ, όπου δονείται από το σύνθημα «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», η δεκαεξάχρονη Ιρανή Μπαντζένς ανεβαίνει πάνω σε έναν κάδο σκουπιδιών και ετοιμάζεται να κάψει τη μαντίλα της σε δημόσια θέα.
Από εκείνη την στιγμή και μέσω ενός εσωτερικού μονόλογου, ξετυλίγεται η ως εκείνη την στιγμή σύντομη ζωή της Μπαντζένς σε φλας μπακ.
Η Μπαντζένς υπήρξε ανεπιθύμητη από την ημέρα ακόμα που μαθεύτηκε το φύλο της προτού καν γεννηθεί και έζησε όλη την ζωή της με περιορισμούς, με κατάφωρη αδικία σε σχέση με την ζωή που ζούσε ο αδερφός της, με καταπίεση, φόβο αλλά και με πολύ θυμό.
Σε αυτή την αναδρομή, παρακολουθούμε επίσης την προσπάθεια της να ζήσει παρά τις τόσες αντίξοες συνθήκες, μια όσο γίνεται πιο φυσιολογική ζωή ως παιδί και ως έφηβη, έχοντας τις φίλες της, σκιρτώντας για τον πρώτο της έρωτα, κάνοντας τα χόμπι που την ευχαριστούν. Σε όλη την ζωή της, είχε ως μοναδική αρωγό την μητέρας της, η οποία έχοντας ζήσει και η ίδια την καταπίεση στο πετσί της έκανε ότι περνούσε από το χέρι της για να εξασφαλίσει μια όσο καλύτερη ζωή μπορούσε για την κόρη της, αποκρύπτοντας τα πάντα βέβαια από τον αυταρχικό πατέρα της Μπαντζένς.
Το όνομα της πρωταγωνίστριας Μπαντζένς, είναι το χαϊδευτικό που διάλεξε η μητέρα της τη μέρα που τη γέννησε και ίσως σε αυτό να βρίσκεται το μυστικό της χειραφέτησής και της μαχητικότητας της. Γιατί στο Ιράν το Μπαντζένς σημαίνει κατά λέξη: σκάρτο φύλο και σε απλά περσικά: πονηρή και ξετσίπωτη.
Το βιβλίο “Ελεύθερη” είναι προϊόν μυθοπλασίας με ενσωμάτωση πραγματικών γεγονότων.
Γιατί η δολοφονία της νεαρής Ιρανής Μαχσά Αμινί τον Σεπτέμβριο του 2022 από την αστυνομία των ηθών επειδή είχε παραβιάσει τους κανονισμούς για τη χρήση του χιτζάμπ και συνεπώς είχε καταπατήσει τους κανόνες της ισλαμικής θρησκείας όσον αφορά την σεμνότητα, είναι πραγματικό γεγονός, καθώς και οι διαδηλώσεις που ακολούθησαν μετά τον θάνατο της σε όλο το Ιράν.
Από την ημέρα της δολοφονίας της, η Αμινί, έγινε σύμβολο κατά της βίας των γυναικών στην Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν και κινητοποίησε όλο και περισσότερες Ιρανές να αψηφούν τις αρχές και να βγάζουν την ισλαμική μαντίλα τους ως ένδειξη διαμαρτυρίας. (μια από αυτές είναι και η μυθοπλαστική ηρωίδα του βιβλίου Μπαντζένς).
Πρόκειται για ένα τόσο επίκαιρο ανάγνωσμα, μιας και μόλις λίγες μέρες πριν, μια νεαρή φοιτήτρια στο Ιράν αντέδρασε στις παρατηρήσεις της αστυνομίας των ηθών και έμεινε με τα εσώρουχα της. Έκτοτε η τύχη της αγνοείται, ενώ η Ιρανή κυβέρνηση την χαρακτήρισε ως διαταραγμένη προσωπικότητα, η οποία έχει οποία χρήζει ψυχιατρικής παρακολούθησης.
Η“Ελεύθερη” είναι ένα πολύ ευκολοδιάβαστο μυθιστόρημα που διαβάζεται απνευστί μέσα σε λίγες μόνο ώρες. Ο αφηγηματικός λόγος ρέει τόσο γρήγορα και τα έντονα συναισθήματα που σου προκαλούνται σε αφυπνίζουν, ώστε να μην μπορείς να το αφήσεις από τα χέρια σου.
Μας υπενθυμίζει ότι πράγματα που θεωρούμε ως δεδομένα στις δυτικές χώρες, όπως η αυτοδιάθεση των γυναικών και η ισότητα ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες, θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, δυστυχώς σε κάποιες άλλες χώρες δεν τηρούνται.
Διαβάζοντας το, ο αναγνώστης συγκλονίζεται από την κραυγή αγωνίας της πρωταγωνίστριας για την κοινωνία στην οποία μεγαλώνει, την απελπισία και την ματαιότητα που την κατακλύζουν για το μέλλον της, καθώς και αυτήν την αίσθηση κλειστοφοβίας, δυσφορίας και εγκλωβισμού που της προκαλεί η υποχρεωτική χρήση του χιτζάμπ, η οποία πέρα από ένα κομμάτι ύφασμα, αποτελεί προσπάθεια κατάπνιξης των ονείρων της.
Πρόκειται για ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα ενηλικίωσης, ένα καθηλωτικό βιβλίο, ύμνο στην ελευθερία, για την οποία αξίζει να θυσιάσεις ακόμα και την ίδια σου την ζωή, προκειμένου να την βιώσεις έστω και για λίγες στιγμές.
Η συγγραφέας του βιβλίου Delphine Minoui (Ντελφίν Μινουί) γεννήθηκε το 1974, είναι δημοσιογράφος στην εφημερίδα Le Figaro, κάνει διεθνές ρεπορτάζ με ειδίκευση στη Μέση Ανατολή και έχει βραβευτεί με το Albert Londres 2006 για τις ανταποκρίσεις της από το Ιράν και το Ιράκ.
Έχει γράψει τα έργα: “Les Pintades à Téhéran” (2009), “Δέκα ετών, διαζευγμένη, Νοζούντ Άλι” (2010), “Τripoliwood” (2011) και ” Je vous écris de Téhéran” (2015), “Συλλέκτες βιβλίων στην Νταράγια” (το 2022 εκδόθηκε στα ελληνικά).
Το 2018 σκηνοθέτησε το ντοκιμαντέρ “Νταράγια: Η βιβλιοθήκη κάτω από τις βόμβες“, το οποίο βασίστηκε στο βιβλίο της. Το ντοκιμαντέρ προβλήθηκε από το τηλεοπτικό κανάλι France 5, ενώ το 2019 απέσπασε το Βραβείο Νεανικού Κοινού του Φεστιβάλ Κινηματογράφου FIGRA.
