Μεταξύ «συρμού» και αποβάθρας
γράφει ο Άγγελος Μαλλίνης
Η λέξη Παρθενώνας [Χαλκιδικής] ως τόπος βρίσκεται εγγεγραμμένος στην οικογενειακή μνήμη μέσα από τις σχεδόν καθημερινές κουβέντες, μέσα από τη γλώσσα του σπιτιού σας. Ένας τόπος του οποίου ο βίος διακόπηκε βιαίως και μένει τώρα η υποχρέωση να ξεκινήσει η ζωή ξανά διότι ο λώρος της μάνας γης είναι ακόμα ζωντανός. Με όσες δουλειές και να καταπιάστηκε ο πατέρας σου μια είναι αυτή που αναγνωρίζεις. Να οργώνει – να ζευγαρίζει- τα χωράφια πέριξ του Παρθενώνα. Τυπάδες, Κρυφτοκούκι, Λάκκος Τρανός, Δερβένι. Αυτή η εικόνα, να ανακατεύεται το πατρογονικό χώμα από τις ερπύστριες και το αλέτρι από το μπολντοζάκι όπως η μνήμη ζωντανεύει όταν την σκαλίσεις, σου δημιουργεί ζάλη και χαρά. Η μνήμη φίλε μου. Αυτή είναι η μεγαλύτερη βιβλιοθήκη από όλες.
Το πανηγύρι
Βλέπεις τη φωτογραφία που τράβηξες στα οχτώ ή εννιά, στον νάρθηκα του Αη Στέφανου. Παρθενώνας Χαλκιδικής. Καλοκαίρι 1992. Ιούλιος. Παραμονές του Αγίου Παντελεήμονα. Ζέστα, κάψα. Δύο παρά δέκα το μεσημέρι. Είναι η ώρα που σχολάει ο πατέρας σου απ΄ τον Καρρά, έφερε κοτόπουλα με πατάτες, από τα πρώτα φαγητά delivery στον Μαρμαρά την δεκαετία του ενενήντα.
Στη φωτογραφία διακρίνονται 19 άτομα. Τέσσερις άνδρες, οι τρεις άνω των εξήντα και δεκαπέντε γυναίκες, δεκατέσσερεις ηλικιωμένες και η αδερφή σου η Λίνα. Στο ξύλινο μακρύ τραπέζι δεν απλώνεται τραπεζομάντιλο αλλά δεκάδες διαφορετικές μικρές χρωματιστές πετσέτες κουζίνας οι οποίες φτιάχνουν, δεν δημιουργούν αλλά φτιάχνουν ένα ασυνήθιστο μωσαϊκό που η επιφάνεια του αποτελεί και τον προσωπικό χώρο του συνδαιτημόνα που την έφερε. Τα όρια του στο τραπέζι. Της θειάς Αθανασίας, της Αννέτας, της Σταυρούλας, της Τριγώνας, της Μαριάννας, της Γιωργίας, της Κατίνας της γιαγιάς σου της Λεμονιάς. Μια κίνηση πανάρχαια το άπλωμα πετσέτας, πρώτα κατάχαμα, μετά στα πόδια, τώρα στο ξύλινο μακρύ τραπέζι. Τίποτα το ταπεινό ή το αναξιοπρεπές δεν έχουν κατέμε τα κομματάκια αυτά υφάσματος. Τα μάτια είναι στο πιάτο ή στον απέναντι. Σε λίγο θα σηκωθούν, είναι η καθαριότητα για την πανήγυρη στη μέση. Η εκκλησία όλη έξω. Τα μανουάλια τα τρίβει η θειά η Αννέτα με bronzil. Σε καίγαν’ τα ρουθούνια απ’ τον ασβέστη. Πάστρα όχι αστεία. Εσύ πιο κάτω με το λάστιχο στα χέρια να πλένεις την πλατεία ξυπόλυτος και να δροσίζεσαι. Λίγες μέρες μετά θα ραγίζουν οι αρμοί της πλατείας από το χορό. Κάποτε μιλούσαν με το σώμα στους χορούς οι Παρθενιώτες. Το πανήγυρι θα ενώσει το σήμερα με το χθες με πρωταγωνιστές τους ανθρώπους του Παρθενώνα. Οι Παρθενιώτες τελετουργικοί, φιλόξενοι. Ένας κόσμος όμως που καταποντίστηκε, χάθηκε, έσβησε.
Ο γάμος
30 Αυγούστου 2014. Να που έφθασε. Την βλέπεις από τη στροφή στη κατηφόρα. Μια προετοιμασία όλα αυτά τα χρόνια με το λάστιχο στα χέρια να πλένεις την πλατεία. Προσπαθείς να βρεις τους φίλους σου ανάμεσα στους καλεσμένους κάτω από τη βελανιδιά που χειροκροτούν την νύφη καθώς περνάει με τα όργανα. Σου φαίνεται πως βγήκανε και από τα γκρεμισμένα καφενεία να την δουν, από του Αντώνη του Ρεβενικιώτ’, του Σπανού, του Πράτσα, του Μαυρουδή, του Μαλλίνη, του Πολίτη, του Γιώρ’ του Βλάχου. Τριάντα σπίτια το χωριό, τα καφενεία επτά. Ίσως να βγήκε μαζί τους και ο παππούς σου ο Άγγελος να σε καμαρώσει γαμπρό. Οι γάμοι τους, τα δροσερά στεφάνια και τα δάχτυλα γίνουνται αινίγματα ανεξήγητα για την ψυχή μας. Πώς γεννήθηκαν πώς δυναμώσανε τα παιδιά τους; Μια χούφτα άνθρωποι πάλευαν με την φτώχεια σε ένα τόπο κλειστό σχεδόν κοινοβιακό. Η νύφη πλησιάζει, έρχεται. Ακούγεται από το βιολί η πατινάδα του γάμου. Στέκεστε με τη Θύμη απέναντι από το τέμπλο. Είχες σκεφτεί ένα χρόνο μετά σε έναν άλλο γάμο που γίνατε κουμπάροι, αυτόν της Αλεξίας και του Κώστα, ότι ακριβώς πριν την απόλυση στο μυστήριο του γάμου ο διάκονος να διαβάζει τη φράση του Γιώργου Χειμωνά. «Αγαπάς σημαίνει κάνεις ένδοξο έναν άνθρωπο. Είναι η μόνη δόξα που θα βρει στη ζωή του.»
Ὁ διὰ τῆς ἐν Κανᾷ ἐπιδημίας τίμιον ἀναδείξας τὸν γάμον, Χριστὸς ὁ ἀληθινὸς Θεὸς ἡμῶν…
Το φεστιβάλ.
Μα για σένα, τα καλοκαίρια στο Pathenώn Film Festival- Σινεμά στο Χωριό δεν προβάλετε απλώς ταινίες στην πλατεία, υπάρχει μια δεύτερη προβολή που παίζεται παράλληλα. Στιγμές του παρελθόντος όπως εκείνη που ο παππούς σου ο Άγγελος πήρε το τουφέκι να φοβερίσει τον υποψήφιο γαμπρό της ξαδέρφης του Μαρίας γιατί χόρεψε στη πλατεία με άλλη κοπέλα. Ή τότε που προβάλατε το la Jetee και πέρασε η γιαγιά σου η Λεμονιά, προχωρούσε γρήγορα, προσπερνώντας τους θεατές με ένα μωρό στα χέρια να ψήνεται στο πυρετό. Άρχισε να κατεβαίνει με τα πόδια για το Μαρμαρά, μόνη να βρει γιατρό. Δεν είχε γάλα να το θηλάσει, το τάισε κατσικίσιο και το θέρισε. Κάπου στη μέση της διαδρομής το μωρό ξεψύχησε στην αγκαλιά της. Ήταν η μικρή Άννα, οχτώ μηνών. Είναι και αυτή η βελανιδιά στο κέντρο της πλατείας που όλο γέρνει. Τι την κρατάει ζωντανή; Πλαγιάζει ο κορμός στις πλάτες των επισκεπτών τα καλοκαίρια και ησυχάζει. Μα το χειμώνα πεισμώνει και θέλει στο πάτωμα να πέσει. Δεν υπάρχουν χέρια να τη κρατήσουν, λείπουν οι χοροί τα γέλια και η ζωή.
Ιερά μου φαίνονται μόνο τα δέντρα
μένουν στην τέλεια θέση
με προσκαλούν- «γίνε όπως εμείς
μην ταξιδεύεις πια μες τις πράξεις
δέξου ανέμους, δέξου εποχές
άς’ τη ζωή να ξέρει»
Διαβάζοντας το βιβλίο Στ’ αμπέλια του Σταύρου Ζουμπουλάκη από τις εκδόσεις Πόλις, επέστρεψαν όλα αυτά τα πρόσωπα και οι ιστορίες τους οι οποίες ποτίσανε το μυαλό σου από μικρό παιδάκι και σε συγκινούν όποτε τις σκέφτεσαι.
Δεν γνωρίζουμε τίποτα για τις τρισεκατομμύρια σκέψεις μας που χάθηκαν για πάντα επειδή χάθηκε ο τρόπος για να εκφραστούν. Επιμένεις πως κανείς δεν θα σε θυμάται για τις κρυφές σου σκέψεις. Και γιατί δεν γράφεις σε πρώτο ενικό; Πού είναι η οικειότητά σου με τον τόπο;
Δεν είναι από κάποια συστολή ή αυτοσυγκράτηση απλώς δεν ξέρω. Δεν ξέρω. Από ντροπή ίσως. Από ντροπή.
ΥΓ1 Το Parthenώn Film Festival- Σινεμά στο Χωριό θα πραγματοποιηθεί στις 12,13 & 14 Ιουλίου
ΥΓ2 Το πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα θα διεξαχθεί στις 15, 26 & 27 Ιουλίου
