γράφει η Γεωργία Αρχοντή
Η νοσταλγία των ταινιών περασμένων δεκαετιών μας προσέλκυσε και αυτό το Μάιο στις αίθουσες των θερινών σινεμά της πόλης που άνοιξαν τις πόρτες τους.
Το Σάββατο το θερινό «Ναταλί» ξεκίνησε τη σεζόν του με ζωηρούς ήχους. Η πρώτη sold-out προβολή ήταν το Buena Vista Social Club, ένα μουσικό ντοκιμαντέρ του 1999 σε σκηνοθεσία Wim Wenders.
Αναβιώνοντας τους θρύλους μιας ομάδας Κουβανών μουσικών από την προεπαναστατική εποχή, η ταινία συνδέει τις ιστορίες των Compay Segundo, Ibrahim Ferrer, Rubén González, Omara Portuondo και Eliades Ochoa. Αυτοί οι καλλιτέχνες ήταν γνωστοί στην Κούβα τις δεκαετίες του 1940 και του 1950, αλλά πέρασαν στην αφάνεια μετά την Κουβανική Επανάσταση. Ο Αμερικανός κιθαρίστας Ry Cooder τους έφερε μαζί για να ηχογραφήσουν ένα άλμπουμ που θα γινόταν παγκόσμιο φαινόμενο. Ο Cooder έχει μιλήσει συχνά για την τυχαία ανακάλυψη των μουσικών και την χημεία τους στις ηχογραφήσεις.
Ο Wenders χρησιμοποιεί μια μίξη ασπρόμαυρου και έγχρωμου υλικού από τους ζεστούς δρόμους της Αβάνας μέχρι την γιορταστική εμφάνιση του συγκροτήματος στο Carnegie Hall της Νέας Υόρκης το 1998. Ακούμε και ταξιδεύουμε με τα κλασικά κομμάτια τους “Chan Chan”, “El Cuarto de Tula” και “Buena Vista Social Club”.
Το ίδιο Σάββατο, η βραδινή προβολή στο θερινό «Απόλλων» μας μετέφερε στο ατμοσφαιρικό σκηνικό της Λουιζιάνα του 1980 με το Down by Law (1986) του Jim Jarmusch.
Η ταινία εδραίωσε τη θέση του στον ανεξάρτητο κινηματογράφο μετά το Stranger than Paradise (1984). Με ένα μείγμα νουάρ και ειρωνικού χιούμορ, το Down by Law αντανακλά την αντικουλτούρα της δεκαετίας του 1980. Τρεις άνδρες, ο Jack (John Lurie), ο Zack (Tom Waits) και ο Bob (Roberto Benigni), συναντιούνται σε ένα κελί φυλακής και δημιουργούν μια αλλόκοτη φιλία.
H επιρροή από τη γενιά Beat του 1950 είναι εμφανής στο καστ της ταινίας με τον νεο-Beat μουσικό Tom Waits, που υποδύεται έναν ραδιοφωνικό DJ. Στο soundtrack ακούμε τα τραγούδια του “Jockey Full of Bourbon” και “Tango till They’re Sore” από το άλμπουμ Rain Dogs. Όπως και η ταινία, έτσι και τα κυκλοφορημένα τότε άλμπουμ του Swordfishtrombones (1984) και Rain Dogs (1985) μιλούν για φόνο, περιπλανώμενους και το σκηνικό της Νέας Ορλεάνης.
Πέρα από την ποιητική μπλουζ και φολκ μουσική του Waits, o Bob είναι ο κατεξοχήν «ποιητικός» χαρακτήρας. Εκτός από αθεράπευτα αισιόδοξος, είναι λάτρης της αμερικανικής ποίησης, κυρίως του Walt Whitman και Robert Frost, τους οποίους απαγγέλει πάντα στα ιταλικά. Αναφέρεται σε αυτούς τους ποιητές όχι για να φανεί καλλιεργημένος, αλλά επειδή, γι’ αυτόν, η ποίηση γίνεται μερικές φορές ένα εργαλείο επικοινωνίας πιο ουσιαστικό από τη φυσική γλώσσα. Ο Bob απαγγέλλει τους διάσημους στίχους του Frost σε μια καλύβα, προμηνύοντας την τελική σεκάνς της ταινίας:
“Two roads diverged in a wood, and I –
I took the one less traveled by,
And that has made all the difference.”
Την αίθουσα του «Απόλλων» το βράδυ της Δευτέρας γέμισε το Ζ (1969) του Κώστα Γαβρά, αυτό το πρωτοποριακό πολιτικό θρίλερ από τον Έλληνα σκηνοθέτη του γαλλικού κινηματογράφου.
Η αφήγηση βασίζεται σε αληθινά γεγονότα, τη δολοφονία του Έλληνα πολιτικού Γρηγόρη Λαμπράκη το 1963. Ξεχωρίζουν οι ερμηνείες του Yves Montand ως ιδεαλιστή πολιτικού και του Jean-Louis Trintignant ως επίμονου δικαστή. Η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη και το γρήγορο μοντάζ κλιμακώνονται σε ένα διφορούμενο τέλος.
Η ταινία είχε διεθνή απήχηση, κερδίζοντας το Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής στο Φεστιβάλ Καννών και το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας. Όπως έχει δηλώσει ο Γαβράς, πρόθεσή του ήταν να γυρίσει μια ταινία για την παγκόσμια ιδέα της εξουσίας, όπως χρησιμοποιείται από τους κύριους θεσμούς της κοινωνίας: την αστυνομία, τον στρατό και τη δικαιοσύνη. Μπορεί στην Ελλάδα της εποχής η επιρροή της ταινίας να ήταν μικρή, πέτυχε όμως να κινητοποιήσει το διεθνές κοινό κατά της ελληνικής χούντας.
Από τις θερινές προβολές δεν μπορούν να λείπουν κλασσικά φιλμ νουάρ της δεκαετίας του 1940, όπως το The Big Sleep (1946) του Howard Hawks που είδαμε την Παρασκευή στο «Απόλλων». Τις επόμενες μέρες θα έχουμε πολλές ακόμα επιλογές: The Killing (1956) του Stanley Kubrick, Ο Βασιλιάς (2002) του Νίκου Γραμματικού, Two Women (1960) του Vittorio De Sica, Woman in the Dunes (1964) του Hiroshi Teshigahara.
