Γράφει η Κατερίνα Βιτζηλαίου (the.booklist_)
Χ.Α. Χωμενίδης “ΝΙΚΗ”, Eκδόσεις: Πατάκη 2014, σελίδες: 494
Ο συγγραφέας της “Νίκης”, Χρήστος Χωμενίδης, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1966. Σπούδασε νομικά και επικοινωνιολογία. Όμως τον κέρδισε ευτυχώς η συγγραφή.
Το 1993 εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα με τίτλο “Το σοφό παιδί“, το οποίο έγινε δεκτό με διθυραμβικές κριτικές. Ακολούθησαν άλλα δώδεκα µυθιστορήµατα και δεκάδες διηγήµατα, που µεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες. Για το μυθιστόρημα του “Νίκη”, του έχει απονεμηθεί το κρατικό βραβείο λογοτεχνίας, το Βραβείο Μυθιστορήµατος του περιοδικού “Αναγνώστης” , το βραβείο αναγνωστών “Public” (2015), ενώ το 2021 του απονεμήθηκε το “Prix du Livre Europeen “(Βραβείο Ευρωπαϊκού Βιβλίου).
Το 2017 υπήρξε θεατρική μεταφορά της “Νίκης” σε σκηνοθεσία του Σταµάτη Φασουλή.
Πώς εξηγείται άραγε η τόσο μεγάλη αποδοχή του βιβλίου, στο ελληνικό και ευρωπαϊκό αναγνωστικό κοινό και στους κριτικούς λογοτεχνίας;
Αρχικά, μια σημαντική πρωτοτυπία του βιβλίου είναι το ότι η πρωταγωνίστρια του βιβλίου η Νίκη, η οποία είναι η μητέρα του συγγραφέα, αφηγείται την ιστορία της μέσα από το φέρετρο της. Γιατί όπως αναφέρει και η ίδια η ηρωίδα στο βιβλίο, ο απολογισμός της ζωής σου θα πρέπει να γίνει στο τέλος της : “Πίστευα πως μόνο αφότου έχει ολοκληρωθεί η εικόνα, μονάχα τότε, έχει νόημα να την κρίνεις. Έφτασε συνεπώς η ώρα μου.”
Παρακολουθούμε λοιπόν την ζωή της Νίκης, από την ημέρα της γέννησης του πατέρα της στα Μουδανιά της Μικράς Ασίας μέχρι και τα 19 της χρόνια και ταυτόχρονα γινόμαστε κοινωνοί της ιστορίας της σύγχρονης Ελλάδας.
Οι γονείς της Νίκης είναι ιστορικά πρόσωπα και κυρίως ο πατέρας της που υπήρξε από τα σημαντικότερα στελέχη της Αριστεράς. Η ζωή της Νίκης όπως και όλων των παιδιών, είναι άρρητα συνδεδεμένη με την ζωή των γονιών της και θα επηρεαστεί άμεσα από εκείνους αλλά και από το κοινωνικό- πολιτικό πλαίσιο πριν και μετά τον β΄ παγκόσμιο πόλεμο.
Όντας μόνο 70 ημερών θα βρεθεί εξόριστη μαζί με την μητέρα της σε κυκλαδονήσια , όπου θα περάσει τα πρώτα χρόνια της ζωής της. Στη συνέχεια ο πατέρας της θα φυλακιστεί και η μητέρα της θα κρυφτεί στα βουνά στο Αντάρτικο, με αποτέλεσμα η Νίκη να μείνει για κάποια χρόνια με την γιαγιά και τις θείες της, όπου εκείνη η περίοδος θα είναι η πιο ήρεμη και χαρούμενή της παιδικής της ηλικίας.
Στη συνέχεια και για 7 ολόκληρα χρόνια, την περίοδο της εφηβείας της, θα τα περάσει αποκομμένη από όλους και κρυμμένη μαζί με τους γονείς της σε μια φτωχική αυλή της Νέας Σμύρνης, καθώς το ενδεχόμενο να συλληφθούν οι γονείς της ισοδυναμούσε ακόμα και με την πιθανότητα εκτέλεσης τους.
Μέχρι που στα 19 της χρόνια θα γνωρίσει τον μεγάλο έρωτα της ζωής της, κόντρα στη θέληση της οικογένειας της.
Όπως φαίνεται και από μόνη της η ιστορία της “Νίκης” είναι τόσο συναρπαστική που θα μπορούσε να δικαιολογήσει το μεγάλο ενδιαφέρον του αναγνώστη.
Σημαντικό στοιχείο του μυθιστορήματος είναι το ότι ηβαφήγηση γίνεται σε πρώτο πρόσωπο γιατί όλη την ιστορία την διηγείται η πρωταγωνίστρια Νίκη. Το βιβλίο λοιπόν είναι αυτοβιογραφικό, με ιστορικά στοιχεία χωρίς είναι αμιγώς ιστορικό. Μαθαίνοντας την ιστορία της Νίκης, γινόμαστε αβίαστα κοινωνοί ιστορικών γεγονότων όπως ο β΄ παγκόσμιος πόλεμος και ο εμφύλιος, με τρόπο υποκειμενικό αφού όλα καταγράφονται με την ματιά του μικρού παιδιού και μετέπειτα έφηβης της Νίκης.
Το βιβλίο βάζει στο φόντο τα ιστορικά γεγονότα, ενώ δίνει ιδιαίτερη έμφαση στα συναισθήματα και τις εμπειρίες της πρωταγωνίστριας καταγράφοντας λεπτομέρειες της γυναικείας ψυχοσύνθεσης.
Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα του βιβλίου, στο οποίο η μητέρα της Νίκης την υποχρεώνει να χαρίσει τις οχτώ από τις εννιά της κούκλες σε φτωχές συμμαθήτριες της, διαβεβαιώνοντας την ότι αυτό το μοίρασμα θα την κάνει να νιώσει πολύ όμορφα, όμως η μικρή Νίκη αισθάνεται απλώς συντετριμμένη που την ανάγκασαν να αποχωριστεί τις αγαπημένες της κούκλες, μη καταφέρνοντας επ’ ουδενί να κατανοήσει αυτή την διδαχή του μοιράσματος.
Με το πρωτότυπο αυτό τέχνασμα, δηλαδή της εξιστόρηση μιας δύσκολης ιστορικής περιόδου υπό το αθώο πρίσμα ενός παιδιού, ο συγγραφέας επιτυγχάνει να λειάνει ακόμα και τις πιο μαύρες στιγμές κυρίως της μεταπολεμικής Ελλάδας που ακόμα και σήμερα παραμένει για πολλούς αμφιλεγόμενη.
Αλλάζοντας τα επίθετα των ηρώων του στο βιβλίο, (η ηρωίδα του βιβλίου ονομάζεται Νίκη Αρμάου, ενώ το πραγματικό επίθετο της μητέρα του ήταν Νίκη Νεφελούδη) ο συγγραφέας προσδίδει μια οικουμενικότητα στο έργο του.
Η Νίκη θα μπορούσε να είναι οποιαδήποτε γυναίκα που γεννιέται με βαρύ φορτίο στους ώμους της, αλλά δίνει την προσωπική της μάχη για επιβίωση, για την προστασία της οικογένειάς της, αλλά και για την αναζήτηση της ταυτότητας της και του νοήματος της ύπαρξής της.
Με άγγιξε ιδιαίτερα, το ότι έκανε ο συγγραφέας πρωταγωνίστρια του βιβλίου την μητέρα του μεταφέροντας την αυτόματα στο πάνθεον των αθανάτων. Μετατρέποντας την σε ηρωίδα της ιστορίας του, της απότινε φόρο τιμής, αποδεικνύοντας περίτρανα την αγάπη του για εκείνη.
Σε γενικές γραμμές, το μυθιστόρημα ξεχωρίζει για τον ζωντανό και νεανικό παλμό της αφήγησης, που αποτυπώνει με γλαφυρότητα και συναίσθημα την καθημερινότητα της Νίκης. Καταφέρνει να παρασύρει τον αναγνώστη με την αβίαστη ροή του κειμένου και την έντονη συναισθηματική φόρτιση. Οι χαρακτήρες του είναι ζωντανοί και πολυδιάστατοι, ενώ το ιστορικό υπόβαθρο βοηθά στο ξεδίπλωμα των γεγονότων και των σχέσεων μεταξύ των ηρώων.
Συνολικά, η “Νίκη” είναι ένα ευκολοδιάβαστο μυθιστόρημα που συνδυάζει την ιστορική αφήγηση με την προσωπική ιστορία, προσφέροντας μια συγκινητική και ρεαλιστική ματιά στη ζωή μιας γυναίκας που έζησε σε μια από τις πιο ταραγμένες περιόδους της ελληνικής ιστορίας.
Δεν είναι λοιπόν διόλου περίεργο, το ότι έχει λάβει τόση αγάπη αυτό το βιβλίο.
Σε περίπτωση που δεν το έχετε διαβάσει ακόμα, σας το συνιστώ ανεπιφύλακτα!
