γράφει ο Γιώργος Δημητρόπουλος
Ο διακεκριμένος Ιρανός σκηνοθέτης Asghar Farhadi δηλωσε ότι δεν θα γυρίσει καμία ταινία στο Ιράν μέχρι να αρθεί η απαγόρευση προβολής γυναικών χωρίς μαντίλα, όπως απαιτεί ο λαός. Εδώ και δεκαετίες, οι Ιρανοί σκηνοθέτες, συμπεριλαμβανομένου του Farhadi και του έτερου πρεσβευτή του σινεμά της χώρας τους Αμπάς Κιαροστάμι, αναγκάζονται να απεικονίζουν γυναικείους χαρακτήρες με τα μαλλιά τους καλυμμένα από μαντήλα, μαζί με φαρδιά ρούχα που κρύβουν το λαιμό, τα χέρια και τα πόδια. Πίσω στα 90s ο Κιαροστάμι ωστόσο είχε προβεί σε μια μεσοβέζικη λύση στο ζήτημα προβαίνοντας σε αφαίρεση της μαντήλας σε χώρους όπως οι καμπίνες των αυτοκινήτων, αποφεύγοντας με αυτό τον τρόπο την λογοκρισία στην τέχνη του.
Ο Farhadi ωστόσο λέει ότι δεν θα καλύψει τα μαλλιά των γυναικών στις ταινίες του “συστηματικά” όσα ισχύουν οι υποχρεωτικοί κανόνες για το χιτζάμπ και οι Ιρανοί αψηφούν την απαγόρευση. “Δεν θα κάνω ταινίες στο Ιράν όσο δεν είμαι ελεύθερος από αυτόν τον περιορισμό”, δήλωσε συγκεκριμένα στη γαλλική Le Monde σε συνέντευξη που παραχώρησε τον Δεκέμβριο του 2023 στο περιθώριο του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Les Arcs στη Γαλλία, όπου ήταν πρόεδρος της κριτικής επιτροπής.
Ο κανόνας ισχύει ακόμη και όταν οι χαρακτήρες βρίσκονται σε μέρη όπου υποτίθεται ότι έχουν πλήρη ιδιωτικότητα στην ιστορία, όπως τα υπνοδωμάτια τους. Οι σκηνοθέτες και σεναριογράφοι πρέπει συχνά να καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες για να αποφύγουν σκηνές όπου η εμφάνιση των γυναικείων χαρακτήρων σε οτιδήποτε μη αποδεκτό από τις αρχές μπορεί να οδηγήσει σε λογοκρισία κατά τον έλεγχο πριν από την προβολή από αξιωματούχους που έχουν διοριστεί να εξετάζουν τις ταινίες σύμφωνα με τις θρησκευτικές και πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές του κράτους με πολύ συχνή συνέπεια το να απαγορεύεται πλήρως η δημόσια προβολή της ταινίας.
Από την ταινία: A Separation (2011)
Ο Farhadi δήλωσε επίσης στη Le Monde ότι οι Ιρανοί σκηνοθέτες επέμειναν στη δημιουργία ταινιών επί τέσσερις δεκαετίες παρά τη σκληρή λογοκρισία και την καταστολή, αλλά τον τελευταίο χρόνο η κινηματογραφική παραγωγή έχει μειωθεί σημαντικά σε βαθμό που δημιουργοί με το βεληνεκές του Φαρχαντί δεν μπορούν να εργαστούν και να εκφραστούν, πόσο μάλλον δε επαγγελματίες του χώρου με λιγότερη προβολή στα εγχώρια και διεθνή ΜΜΕ. Ο σκηνοθέτης των βραβευμένων με Όσκαρ ταινιών “Ένας χωρισμός” και “Ο πωλητής”, ο οποίος πάντα επέμενε να παραμένει εντός συνόρων, επικρίθηκε για την συχνά απολιτίκ στάση του στα πράγματα, υποστήριξε ανοιχτά το κίνημα “Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία” το 2022 νε δηλώσεις απευθυνόμενες στην Μαχσά Αμινί, την Ιρανή που έπεσε νεκρή στα χέρια της Αστυνομίας Ηθών του Ιράν επειδή δεν φορούσε τη μαντήλα της όπως προβλέπει ο θρησκευτικός νόμος.
“Μπροστά σε αυτή την απέραντη σκληρότητα, προσποιούμαστε ότι κοιμόμαστε. Είμαστε συνεργοί σε αυτό το έγκλημα”, έγραψε μεταξύ άλλων στον επίσημο λογαριασμό του στο Ινσταγκραμ. Σε μια άλλη ανάρτηση προέτρεψε όλους τους καλλιτέχνες, κινηματογραφιστές, διανοούμενους και ακτιβιστές των δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο να δείξουν την αλληλεγγύη τους στους Ιρανούς άνδρες και γυναίκες, γυρίζοντας βίντεο, γράφοντας άρθρα ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο μπορούν.
Αργότερα, τον Απρίλιο, δήλωσε στο περιοδικό Variety ότι δεν ήταν απόλυτα σίγουρος ότι θα του επιτρεπόταν να φύγει ξανά από τη χώρα αν επέστρεφε στο Ιράν, όπως σκόπευε να κάνει εκείνη την περίοδο πριν ξεκινήσει τα γυρίσματα της νέας του ταινίας στις ΗΠΑ. Μάλιστα στο παρελθόν, το διαβατήριο του Φαραντί του αφαιρέθηκε κατά την επιστροφή του στο Ιράν δύο χρόνια μετά την κατάκτηση του Όσκαρ καλύτερης ξένης ταινίας το 2011. Ανακρίθηκε επίσης στο αεροδρόμιο και κλήθηκε από τις υπηρεσίες πληροφοριών.
Πολλοί Ιρανοί ηθοποιοί και άλλοι καλλιτέχνες που υποστήριξαν δημοσίως το κίνημα για την Μαχσά τους απαγορεύτηκε να ασκούν το επάγγελμα τους από τις αρχές. Κάποιες, όπως η Taraneh Alidoosti που εμφανίστηκε στην ταινία του Φαραντί, The Salesman, και η Katayoun Riahi συνελήφθησαν και διώχθηκαν για εξέγερση κατά του χιτζάμπ.
