ROUBAIX, UNE LUMIÈRE του Arnaud Desplechin
Γαλλία, 119'
Competition, Cannes Film Festival
Βρισκόμαστε στην μικρή πόλη Roubaix, κάπου στον βορρά της Γαλλίας. Ανάμεσα σε ανθρώπους που μοιάζουν ξεχασμένοι από όποιον θεό και αν πιστεύουν, στην φτώχεια και το μικρο-έγκλημα, ο αρχηγός της αστυνομίας, Capitaine Daoud, προσπαθεί να κρατήσει ισορροπίες αναλαμβάνοντας διάφορους ρόλους, ντετέκτιβ, πατέρας, θείος, εκδικητής, δίκαιος δικαστής, μιλώντας πάντα με την ίδια ήρεμη φωνή. 'Δεν εκνευρίζομαι ποτέ', δηλώνει.
Το κοινό βέβαια εκνευρίζεται, τουλάχιστον εγώ, από τον ίδιο μονότονο ύφος και την ήρεμη, αδιάφορη μουσική που κρύβεται σχεδόν μόνιμα στα πλάνα της ταινίας.
Ο γνωστός Γάλλος σκηνοθέτης (Un conte de Noël, Jimmy P.) αποτελεί σίγουρα ένα τεράστιο κεφάλαιο του σύγχρονου γαλλικού κινηματογράφου, όπως με διαβεβαιώνουν οι Γάλλοι κριτικοί εδώ στις Κάννες. Άλλωστε, από το 1992 συμμετέχει διαρκώς στο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ των Καννών. Φέτος, επιστρέφει με μια ταινία που θυμίζει νεο-νουάρ, με αργά και σκοτεινά πλάνα, σε μια πόλη που αποκτά η ίδια μια αυτόνομη ύπαρξη και καταβροχθίζει οποιονδήποτε πέφτει στα χέρια της. Κάπως έτσι την περιγράφει και ο δευτερεύον χαρακτήρας, ο νέος βοηθός του Daoud, που έχει την όχι-και-τόσο-πρωτότυπη συνήθεια να ηχογραφεί τις σκέψεις του στο μαγνητόφωνο, οι οποίες ακούγονται με voix-off πάνω από τα πλάνα. Τον οποίον βέβαια η ταινία ΄ξεχνάει' κάπου στην μέση της ταινίας και επικεντρώνεται αποκλειστικά στον Capitaine Daoud.
Τα μεγάλα μυστήρια αυτής της πόλης είναι ένας εμπρησμός ενός άδειου σπιτιού, ένα σίριαλ βιαστής μετρό, μια κοπέλα που το σκάει από το σπίτι της και η δολοφονία μιας ηλικιωμένης γυναίκας. Ο Daoud, μπαινοβγαίνει στα σπίτια της γειτονιάς, όλοι τον χαιρετούν με σεβασμό, βρίσκει υπόπτους, παιδιά του δρόμου, γυναίκες ναρκομανείς και προσπαθεί με την σκληρή αλλά ευγενική ανακριτική του μέθοδο να τους 'σπάσει' γιατί όπως λέει, υπηρετεί την αλήθεια. Οι ένοχοι άλλωστε πρέπει να τιμωρηθούν.
Πιστεύω πως άθελα του ο Deplechin αναβιώνει εδώ μια σύγχρονη εκδοχή του αστυνόμου Ιαβέρη, ακόμα πιο διεστραμμένη από την αρχική. Οι Ιαβέρηδες αυτού του κόσμου, υπηρετούν κάποιες αφηρημένες ιδέες (την Δικαιοσύνη, την Αλήθεια, τον Νόμο) εκ την φύση τους τυφλοί στον αληθινό ανθρώπινο πόνο. Αν όμως ο Βικτωριανός Ιαβέρης το αποδέχεται και βροντοφωνάζει, ο Daoud το κρύβει πίσω από μία μάσκα καλοσύνης. Οι αστυνομικοί της ταινίας δεν είναι 'κακοί', (απειλούν και εκφοβίζουν τους μικρο-κακοποιούς για το 'καλό' τους, οριακά τους αγαπάνε), παρουσιάζονται σαν γνώστες, οραματιστές που γνωρίζουν την σκληρή πλευρά της ζωής που όμως είναι απαραίτητη για να διατηρήσουν την ενότητα σε κοινωνικό επίπεδο. Αυτή η απεικόνιση της αστυνομίας μοιάζει παράταιρη σε μια Γαλλία που εδώ και 10 μήνες του 2019 έχουν καταγραφεί πάνω από 100 θύματα αστυνομικής βίας, ακρωτηριασμένα, χωρίς αυτιά ή μάτια, πυροβολημένα με πλαστικές σφαίρες, όλα στα πλαίσια της καταστολής του κινήματος των Κίτρινων γιλέκων. Η ταινία αφηγείται μια άλλη κοινωνική πραγματικότητα, πλαστή, ιδιαίτερα όταν προβλέπεται δίπλα δίπλα με την άλλη ταινία του διαγωνιστικού (Les Miserables του Ladj Ly) όπου βλέπουμε τα εξαθλιωμένα προάστια και μια πιο σκοτεινή και πολύ πιο ρεαλιστική απεικόνιση των μπάτσων του Παρισιού, ρατσιστών και βίαιων.
Σε τελική ανάλυση, η ταινία μοιάζει ως αντανάκλαση της σύγχρονης γαλλικής αστικής δημοκρατίας. Μια δημοκρατία πολυεθνική, που θέλει να μοιάζει ανεκτική στην διαφορετικότητα (ο Capitaine Daoud είναι Αλγερινός) που αποσκοπεί στην συμβίωση σε μια ηρεμία, μια κανονικότητα και 'τηρώντας τους κανόνες'. Βέβαια, για όποιον έχει την ελάχιστη εμπειρία της πραγματικής ζωής (ή έχει δει τους αληθινούς σύγχρονου Άθλιους του Παρισιού) αυτή η πρόσοψη θα του βρομίσει από απόσταση, γιατί οι Ιαβέριδες θα είναι για πάντοτε Ιαβέριδες και ο κοινωνικός πόνος πιο παρόν από ποτέ.
