Τα τρώμε κάθε μέρα ή τα λαχταράμε. Ξέρουμε από πού κρατάει η σκούφια τους, τι περάσματα έχουν κάνει μέσα στην ιστορία και γιατί πήρανε το όνομα που έχουν σήμερα; Έχετε φάει ποτέ τη σαλάτα Ολιβιέ; Όχι; Ρώσικη μήπως; Έτρωγε ο Αριστοφάνης σουβλάκια ή μήπως έτρωγαν γλειφιτζούρια οι άνθρωποι των σπηλαίων;
γράφει η Ιωάννα Λιούτσια
Ρώσικη σαλάτα
Η ρώσικη σαλάτα – ή όπως την αποκαλούν στη Ρωσία- σαλάτα Ολιβιέ, είναι σπεσιαλιτέ της ρωσικής και ουκρανικής κουζίνας, δημοφιλής σ’ ολόκληρα τα Βαλκάνια.
Η πρωτότυπη συνταγή της σαλάτας επινοήθηκε το 1860 από τον Λυσιέν Ολιβιέ, σεφ στο εστιατόριο Ερμιτάζ, ένα από τα γνωστότερα της Μόσχας. Η ακριβής συνταγή κρατήθηκε κρυφή, αλλά είναι γνωστό ότι περιείχε αγριόγαλο, γλώσσα μοσχαρίσια, χαβιάρι, μαρούλι, ουρές από καραβίδα, κάππαρη, αγγούρι, καλά βρασμένα αυγά κι ίσως σπόρους σόγιας. Το ντρέσινγκ του Ολιβιέ ήταν ένας τύπος μαγιονέζας από Γαλλικό κρασί, ξίδι, μουστάρδα κι ελαιόλαδο.
Στο γύρισμα του 20ου αιώνα, ένας βοηθός του Ολιβιέ αποπειράθηκε να κλέψει τη συνταγή. Κατάφερε, όμως, να μάθει μερικά μόνο από τα υλικά. Όταν έφυγε από το εστιατόριο εκείνο, εργάστηκε σ’ ένα άλλο όπου πρόσφερε την ίδια σάλτσα κατά ένα υλικό ελλιπέστερη. Αργότερα, πούλησε τη συνταγή σε διάφορους εκδοτικούς οίκους, οι οποίοι με τη σειρά τους συνεισέφεραν στην εκλαϊκευσή της.
Μια από τις πρώτες δημοσιευμένες συνταγές για τη σαλάτα Ολιβιέ, είναι αυτή του 1894 απ’ την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου που περιείχε: μισή γαλοπούλα, πατάτες, αγγούρι, μαρούλι, ουρές καραβίδας, λίγο ζελέ από ζωμό κρέατος, κάππαρη, ελιές και μαγιονέζα. Απ’ τη σοβιετική εποχή και μέχρι σήμερα η σαλάτα αυτή είναι ευρέως αγαπητή στη Ρωσία.
Όπως συμβαίνει, όμως, με τις γκουρμέ συνταγές που γίνονται δημοφιλείς, κάποια ακριβά, σπάνια ή δύσκολα στην προετοιμασία υλικά σταδιακά αντικαταστάθηκαν από άλλα. Έτσι με την πάροδο του χρόνου η σαλάτα Ολιβιέ εξελίχθηκε σ’ αυτό που σήμερα αποκαλούμε ρώσικη σαλάτα και της οποίας τα συστατικά ποικίλλουν αναλόγως της συνταγής.
Σουβλάκι
Το σουβλάκι πρωτοπαρουσιάστηκε στην αρχαία Ελλάδα και ήταν γνωστό με τ’ όνομα οβελίσκος (οβελός= σούβλα, από εκεί κι ο γνωστός μας πασχαλινός οβελίας). Ως όρος εμφανίζεται στα έργα του Αριστοφάνη, του Ξενοφώντα και του Αριστοτέλη. Ο οβελίσκος ήταν μικρά κομμάτια κρέατος, καρφωμένα κατά μήκος σ’ έναν δαυλό μαζί με μια φέτα ψωμί. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά του αρχαίου Αθήναιου στο έργο του Δειπνοσοφιστες, όπου ο Ηγήσιππος στον οψαρτυτικό του, δηλαδή στον οδηγό μαγειρικής που συνέταξε, αναφέρει ένα έδεσμα με την ονομασία κάνδαυλος.
Έκτοτε το συναντάμε σε πολλούς πολιτισμούς. Από την ασιατική, την αραβική, την ισπανική και τη γαλλική κουζίνα, η ιδέα του τυλιγμένου κρέατος σε κάποιο είδος πίτας ή σε χαρτί, μαζί με διάφορα λαχανικά ή μπαχαρικά, συναντάται παντού.
Γλειφιτζούρι
Η ιδέα για το πρώτο γλειφιτζούρι γεννήθηκε όταν οι άνθρωποι των σπηλαίων χρησιμοποίησαν ένα ραβδάκι για να συλλέξουν μέλι από τις κυψέλες των μελισσών. Αρχαιολογικές ανακαλύψεις αναφέρουν ότι οι αρχαίοι Μεσσοποτάμιοι, Κινέζοι και Αιγύπτιοι παρασκεύαζαν γλυκά από φρούτα και καρπούς, τα καραμέλωναν με μέλι και, για να τρώνε ευκολότερα, τα ενσωμάτωναν σ’ ένα ραβδάκι.
Το μεσαίωνα στην Ευρώπη η ζάχαρη ήταν μια πολυτέλεια που χαίρονταν μόνο οι ευγενείς κι οι πλούσιοι. Για να διαρκέσει περισσότερο η απόλαυση έβραζαν τη ζάχαρη και δημιουργούσαν έτσι την καραμέλα. Ολοκλήρωναν την επεξεργασία του γλυκού από σκληρή καραμέλα, χρησιμοποιώντας ραβδάκια και λαβές.
Τον 17ο αιώνα που η ζάχαρη υπήρχε πια σε αφθονία, η καραμέλα έγινε η αγαπημένη λιχουδιά όλων και για να καταναλώνεται πιο εύκολα, πρόσθεταν ένα ξυλαράκι. Το γλειφιτζούρι ήταν πια γεγονός! Το γλειφιτζούρι (ή lollipop κατά τους Άγγλους) άρχισε να πουλιέται την εποχή του Κάρολου Ντίκενς στους δρόμους του Λονδίνου.
Άλλες πηγές θεωρούν ότι το γλειφιτζούρι το επινόησε ο George Smith το 1908, δίνοντας του μάλιστα το όνομα του αγαπημένου του αλόγου στον ιππόδρομο, Lolly Pop. Το 1916 ο Samuel Born επινόησε τη μηχανή που μπόρεσε να τοποθετήσει αυτόματα το ξυλαράκι στην καραμέλα.
