Του Κωνσταντίνου Ευθυμίου
Η παρούσα κριτική/ανάλυση περιέχει ελαφριά spoilers. Ελαφριά σαν τα μπισκότα που φτιάχνει ο πρωταγωνιστής στην πρώτη σεζόν.
“Be curious, not judgemental”
Το Ted Lasso είναι μια τηλεοπτική comedy-drama σειρά που μας καλεί να μπούμε στον κόσμο της περιέργειας, αλλά όχι της επικριτικότητας.
Η βασική πλοκή της σειράς αποτελείται από έναν προπονητή αμερικάνικου ράγκμπι να γίνεται ξαφνικά πνευματικός αρχηγός μιας ομάδας ποδοσφαίρου στην Α’ Κατηγορία της Αγγλίας. Με την πάροδο των επεισοδίων αρκετοί χαρακτήρες αποκτούν βάθος και διαστάσεις και σιγά-σιγά γινόμαστε παρατηρητές των δυναμικών σχέσεων μιας ομάδας που είναι ο περίγελος του πρωταθλήματος της.
Αν μέχρι τώρα τα παραπάνω δεν ήταν αρκετά για να πειστείτε να δείτε τη σειρά… άψογα. Δεν ήταν αυτός ο σκοπός, γιατί δεν είναι αυτό το βασικό hook της σειράς. Ο κύριος λόγος που εγώ, και από όσο διαβάζω εκατομμύρια άλλοι άνθρωποι, ξεκίνησαν το Ted Lasso είναι πως κάπου ακούσαμε ότι είναι μια εξαιρετικά feel-good σειρά, ένα φεστιβάλ θετικότητας, μία εκδρομή γεμάτη καλοπροαίρετες απαντήσεις σε όχι-πάντα καλοπροαίρετα ερωτήματα.
Στην πραγματικότητα, η σειρά Ted Lasso έχει στον πυρήνα της τα ζητήματα της καλοσύνης, της θετικής προσμονής, της δεύτερης ευκαιρίας και το πως ο τρόπος που πράττουμε, το παράδειγμα που δίνουμε, μπορεί έμπρακτα να επηρεάσει την συμπεριφορά των οικείων μας. Η συνεχής μετουσίωση των χαρακτήρων προς τον καλύτερο τους εαυτό, η οποία λαμβάνει χώρα με συγγραφική μαεστρία και δεν μοιάζει ως σεναριακό θαύμα, αποτελεί και τον ουσιαστικό στόχο της σειράς. Την απομάκρυνση από έναν βαθύτερο φιλοσοφικό εγκλωβισμό που προϋποθέτει πως η ανθρώπινη φύση έχει μία σκοτεινή, εγωιστική και εν τέλει, αυτοκαταστροφική τάση.
Αναμφίβολα, πολλοί από εμάς, απολαμβάνουμε να καταναλώνουμε σειρές και ταινίες που έχουν ένα πιο κυνικό περιεχόμενο. Ιστορίες και χαρακτήρες που αισθανόμαστε πως αναπαριστούν πιο πιστά την πραγματικότητα. Είναι λογικό, ως ένα σημείο, να γίνονται διάσημα τα τηλεοπτικά προϊόντα που εξιστορούν δραματικά εώς και τραγικά γεγονότα, διαπροσωπικές σχέσεις που ταλαντώνονται στους άξονες της δυσκολίας και της τοξικότητας και φυσικά, μεταμορφώσεις χαρακτήρων που χρωματίζονται από μια ποικιλία γκρίζων και υστερόβουλων επιλογών.
Όλος αυτός ο ωμός ρεαλισμός, μάλλον μας κάνει να αισθανόμαστε ασφαλέστεροι, δημιουργώντας ένα comfort-zone και επιβεβαιώνοντας τις πιο δυσάρεστες προσδοκίες μας για τον κόσμο. Και έτσι συχνά, καθισμένοι στις πολυθρόνες, στα κουζινάκια, στο μπάνιο, βλέπουμε επεισόδιο μετά το επεισόδιο, αναμένοντας την έκρηξη της επόμενης δραματικής παρεξήγησης και αντλώντας ικανοποίηση από το πόσο ακριβά πληρώνουν κάποιοι χαρακτήρες για τις πράξεις τους.
Ο Ted όμως, μας προσκαλεί να πιστέψουμε πως αυτό δεν είναι αναγκαίο. Μας καλεί να μοιραστούμε την πεποίθηση πως ο κυνισμός και ο ωμός ρεαλισμός, μπορεί να είναι η προφανής επιλογή συναισθηματικής επιβίωσης σε ένα σύμπαν που παρακμάζει, αλλά δεν χρειάζεται να είναι και η μόνη.
Για να γίνει λίγο πιο σαφές, δεν υπάρχει καμία απαίτηση από τον θεατή να δεχτεί την θετικότητα της σειράς, και κυρίως ενός συγκεκριμένου χαρακτήρα, χωρίς κριτική σκέψη. Η ίδια η πλοκή εγείρει πολύ συχνά μία αναμενόμενη και δίκαιη αντίρρηση απέναντι σε κάτι που μερικές φορές μοιάζει εξαναγκασμένη και τοξική αισιοδοξία. Όπως και αρκετοί από τους χαρακτήρες της σειράς, έτσι και εγώ, βρίσκω εξαιρετικά εύκολο το να απορρίψω χωρίς δεύτερη σκέψη μία αφελή απεικόνιση της πραγματικότητας.
Είναι απολύτως κατανοητό, όταν αντιμετωπίζουμε πολύπλοκα διλήμματα, όταν φαίνεται αδύνατο να προσαρμοστούμε, όταν βρισκόμαστε απέναντι σε ανθρώπους που μας πλήγωσαν, να έχουμε κλειστά αυτιά απέναντι σε απλοϊκά τσιτάτα και λύσεις που έχουν θεμέλια την αγάπη, την ελπίδα και την συγχώρεση. Για αυτό και συχνά οι κήρυκες αυτών των καλόπιστων μηνυμάτων, όπως ο πρωταγωνιστής μας, καταλήγουν να είναι θύματα περιθωριοποίησης, χλευασμού και εκμετάλλευσης. Ε θα πείτε, τι πιο σύνηθες να συμβεί.
Και όμως, σαν άλλο ποδοσφαιρικό outsider, το Ted Lasso έρχεται να κάνει μια ανατροπή στην ανατροπή. Χρησιμοποιώντας ως μέσο αφήγησης το ποδόσφαιρο, ζωγραφίζει ένα τηλεοπτικό καμβά γεμάτο με την αγάπη και την αφοσίωση των ανθρώπων, την πίστη πως οι ήττες είναι λιγότερο οδυνηρές όταν δεν τις περνάς μόνος και φυσικά την ακλόνητη πεποίθηση πως απλά επειδή ο κοινωνικός περίγυρος έχει μια συγκεκριμένη εικόνα για εμάς, δεν χρειάζεται να ζούμε και να περιοριζόμαστε στο καλούπι αυτής της εικόνας. Σπάζοντας τα μοτίβα, οι χαρακτήρες στο Ted Lasso αρκετές φορές θα κερδίσουν το δικαίωμα να πράξουν αντίθετα στη φαινομενική ιδιοσυγκρασία τους, εκπλήσσοντας τον ίδιο τους τον εαυτό.
Θυμάμαι πως περιμένοντας το κάθε επεισόδιο της σειράς, δεν είχα την ίδια αγωνία όπως στο Breaking Bad, στο Game of Thrones ή ακόμα και στο πρόσφατο διαμάντι του The Bear. Ο λόγος που πατούσα το κλικ σε κάθε σεζόν ήταν η ανάγκη μου να νιώσω καλά. Το Ted Lasso δεν είναι μια σειρά με ευφυές σενάριο βασισμένο σε αναπάντεχες εκπλήξεις, ούτε μια σειρά που μπορεί εύκολα να προκαλέσει την ταύτιση. Γιατί, βαθύτερα, το Ted Lasso δεν είναι μια σειρά που αφορά την πραγματικότητα όπως είναι, αλλά όπως θα θέλαμε να είναι.
Οι σεναριογράφοι ακολουθούν βασικούς κανόνες τρίπρακτης δομής, ντύνουν τους διαλόγους με modern-day αναφορές και ευφάνταστο χιούμορ και τοποθετούν τους χαρακτήρες σε βασικά διλήμματα επιλογής καριέρας και συντρόφου. Και όμως καταφέρνουν να εξυψώσουν τα ομορφότερα ανθρώπινα ιδανικά, μέσα από τις καταστάσεις που βιώνουν οι ήρωες και τους τρόπους που διαλέγουν να ανταπεξέλθουν, χωρίς ιδιαίτερη πρωτοτυπία.
Και αυτό αποτέλεσε την αφορμή για τον τίτλο αυτού του άρθρου. Όπως η Χάνα Άρεντ έγραψε για την “Κοινοτοπία του Κακού” «Το μεγαλύτερο κακό σε αυτόν τον κόσμο δεν προέρχεται από ανθρώπους που επιλέγουν να είναι κακοί. Προέρχεται από ανθρώπους που, απλώς, δεν σκέφτονται καθαρά. Από ανθρώπους που, βλέποντας τα πράγματα μονομερώς, μέσα από παραμορφωτικούς φακούς κάνουν αδιανόητα πράγματα, θεωρώντας τα προφανή και κανονικά.»
Έτσι και το Ted Lasso υπενθύμισε στην χαμένη μου αισιοδοξία, πως οφείλουμε να επιδιώκουμε την Κοινοτοπία του Καλού. Την ύπαρξη ενός φωτός τόσο έντονου, που δεν θα εξαρτάται μόνο από αυτόν που το κρατάει, αλλά θα στηρίζεται πάνω στις σχέσεις μεταξύ εκείνων που το μοιράζονται. Το Καλό, που αντιπροσωπεύει την τάση του ανθρώπου να μαθαίνει και να βελτιώνεται, παρασύροντας μαζί το περιβάλλον του, μπορεί να πάψει επιτέλους να αντιμετωπίζεται ως εξαίρεση ή πρωτοτυπία. Αν η ανθρωπότητα είναι κοινωνικό και μιμητικό είδος, τότε κρίνεται απαραίτητο η καλοσύνη να γίνει κοινός τόπος. Όπως λέει και ο αγαπημένος μου συγγραφέας βιβλίων φαντασίας Brandon Sanderson «Somebody has to start. Somebody has to step forward and do what is right, because it is right. If nobody starts, then others cannot follow.»
Κλείνοντας, γνωρίζω καλά πως όλα τα θετικά κίνητρα κάποια στιγμή σβήνουν, και επιστρέφουμε πίσω στην καθημερινότητα, στη δουλειά και τις υποχρεώσεις μας και κανένας φανταστικός φίλος ή μέντορας δεν μπορεί να αποτελέσει ψυχολογικό δεκανίκι για αυτά που μας βαραίνουν. Ολοκληρώνοντας όμως το Ted Lasso, θα μου μείνει η ικανότητα μερικών ανθρώπων, να μην μετράνε την επιτυχία με νίκες και ήττες και να μην φυλακίζουν την θετικότητα τους, ή να την θυσιάζουν στο βωμό του κυνισμού. Ο Ted πάντα περιμένει το καλύτερο από τους ανθρώπους γύρω του. Και όταν αυτό δεν έρχεται, δεν απογοητεύεται μα συνεχίζει να πολεμάει τις αρνητικές τους σκέψεις με την “αφελή”, καλοπροαίρετη συμπεριφορά του. Και έτσι πολύ συχνά, τους σπρώχνει να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων.
Νομίζω πως αυτό θα τον έκανε πολύ καλό φίλο με τον Waymond από το Everything Everywhere All at Once, ο οποίος είπε την πιο Ted Lasso φράση που ΔΕΝ έχει πει ο Ted Lasso.
«Όταν επιλέγω να βλέπω τη θετική πλευρά των πραγμάτων, δεν είμαι αφελής. Είναι στρατηγικό και απαραίτητο. Είναι ο τρόπος που έχω μάθει να επιβιώνω.»
