Σινεματογράφος: Έρωτας, Πολιτική και Αυνανισμός στην 7η Τέχνη
της Ισμήνης Δσκαρόλη
Ζευγάρια που αγαπήσαμε, που μας έμαθαν τον έρωτα, μας προβλημάτισαν και μας έκαναν να ονειρευτούμε. Κατά την διάρκεια της δημιουργίας αυτής της λίστας συνειδητοποίησα τρία πράγματα: Το πρώτο είναι ότι τα εξαιρετικά ζευγάρια συχνά έχουν τις ρίζες τους από την λογοτεχνία και το θέατρο, το δεύτερο είναι πως η συνταγή τους είναι ένας συνδυασμός σπουδαίων σκηνοθετών σε συνεργασία με σπουδαίους ηθοποιούς-δηλαδή θέλει ταλέντο η υπόθεση και το τρίτο είναι ότι κατά βάση, η δυναμικότητα του ζευγαριού περιστρέφεται γύρω από την πολυπλοκότητα του χαρακτήρα της γυναίκας και την προσήλωση ή αντίδραση του άνδρα απέναντι της. Η ισορροπία σπάνια, η αγάπη όμως μεγάλη.
Susan Vance-David Huxley |“In moments of quiet I’m strangely drawn towards you, but there haven’t been any quiet moments”
“Bringing up Baby (Η Γυναίκα με την Λεοπάρδαλη)
Τα ιερά τέρατα Hepburn και Grant ενώνουν τις δυνάμεις τους για να κάνουν αυτό που κάνουν καλύτερα: να είναι ζευγάρι. Το πιο κωμικό duo της λίστας, η χημεία μεταξύ τους και το γεγονός ότι βασίζεται στον απόλυτο παραλογισμό είναι το στοιχείο που ωθεί την εισπρακτική επιτυχία και συγκαταλέγεται πλέον στις 100 καλύτερες κωμωδίες όλων των εποχών. Εκείνη είναι μία τρελή και ερωτευμένη κληρονόμος, εκείνος ένας Καθηγητής Πανεπιστημίου που κυνηγάει ένα κόκαλο και ανάμεσα τους βρίσκεται μία λεοπάρδαλη. Το ζευγάρι όπως ήδη θέσαμε οδηγείται από τον εξαιρετικά ιδιόρρυθμο χαρακτήρα της
πρωταγωνίστριας και σταθεροποιείται από την σοβαροφάνεια του Huxley. Ήταν η πρώτη φορά που η Hepburn δοκίμασε την κωμωδία και η ερμηνείες και των δύο καθιερώθηκαν ως κωμικά πρότυπα.
Tomas-Tereza | “Take off your clothes”
“The Unbearable Lightness of Being (Η Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι)
Κανονικά θα έπρεπε να αναφέρω το τρίγωνο Tomas- Tereza- Sabina αλλά η Sabina πάντα υπήρξε το τρίτο πρόσωπο-καταλύτης στην σχέση των δύο και το έργο επικεντρώνεται στο ζευγάρι και όχι τυχαία. Το ζευγάρι ξεχωρίζει διότι ζει ένα συνεχές δράμα που ξετυλίγεται βήμα προς βήμα για να οδηγήσει στην πικρή του κάθαρση. Ένα έργο που στηρίχτηκε σε μυθιστόρημα και μπλέκει την εσωτερική πάλη με την εξωτερική, τον έρωτα με την πολιτική, τον κυνισμό με τον ρομαντισμό και την φιλοσοφία με την μουσική
του Janacek. Προβάλλοντας εικόνες από την Άνοιξη της Πράγας και έχοντας έναν ισχυρό πολιτικό σχολιασμό, στην Σοβιετική Ένωση το έργο, αποκομμένο από το περιεχόμενο του, είχε προβληθεί ως καθαρά ερωτική ταινία. Οι χαρακτήρες ξεχωρίζουν για τις εξαιρετικές ερμηνείες των Lewis και Binoche αλλά και λόγω των προβλημάτων που καλούνται να αντιμετωπίσουν, τον διακριτικό ηρωισμό, την διακριτική υποχώρηση και τις μεγάλες επιλογές που καταλύουν την ελαφρότητα του είναι.
Romeo- Juliet | “Death had no power yet upon thy beauty”
“Romeo and Juliet (Ρωμαίος και Ιουλιέτα) του 1968.
Πασίγνωστο ζευγάρι, λιγότερο γνωστή εκδοχή. Επιλέχτηκε η συγκεκριμένη διότι ο Σινεματογράφος παραμένει αθεράπευτα ρομαντικός. Το κρυμμένο διαμάντι του Zeffirelli, κατέλυσε την ιδέα του ξύλινου Σαιξπηρικού δράματος και το άνοιξε προς ένα νεαρότερο κινηματογραφικό κοινό. Στην εποχή του υπήρξε μεγάλη επιτυχία και δεν είναι να απορεί κανείς γιατί. Το προσεκτικά τοποθετημένο Cast του σκηνοθέτη μας εισάγει άμεσα,
σχεδόν αβίαστα στο Σαιξπηρικό δράμα και ακόμα σημαντικότερα στον νεανικό έρωτα. Επιλεγμένοι καθένας στην ηλικία που ορίζει το έργο, βλέπουμε την ρομαντική ιστορία της Βερόνα επιτέλους από έναν ιστορικό Ιταλό σκηνοθέτη της Όπερας με τα ταλέντα των τότε πρωτοεμφανιζόμενων Hussey, Whiting και York.
Joel Barish- Clementine Kruczynski |“I can’t remember anything without you”
“Eternal Sunshine of the Spotless Mind (Η Αιώνια Λιακάδα ενός Καθαρού Μυαλού).
Ίσως όχι τόσο υποτιμημένο ως έργο, αλλά περισσότερο οι πρωταγωνιστές του.
To συγκεκριμένο ζευγάρι μας αρέσει διότι αγγίζει τον ρεαλισμό ενός σημερινού ζευγαριού. Μη ωραιοποιημένες καταστάσεις με μη ωραιοποιημένους χαρακτήρες συγκροτούν ένα κατά
τα άλλα βαθιά ρομαντικό δράμα. Ο Carrey για άλλη μια φορά μας εκπλήσσει με τις ικανότητες του και η Winslet μας επιβεβαιώνει τις δικές της. Ο C. Kaufman καταφέρνει να συγκροτήσει με μία ρεαλιστική άμεση ματιά μία σουρεαλιστική πραγματικότητα την οποία όλοι έχουμε σκεφτεί ενίοτε στην έξοδο από μία σχέση, την ικανότητα να διαγράψουμε ανθρώπους. Οι χαρακτήρες έχουν αδυναμίες κάνουν παράλογες κινήσεις και γίνονται σκληροί μεταξύ τους καθώς η σχέση τους κυλά και μας θυμίζουν τον εαυτό μας που είναι
αδύναμος απέναντι στις δυσκολίες, τις ιδιοτροπίες μας αλλά και την μοίρα την ίδια.
Katharina- Petruchio | “Of all things living, a man’s the worst”
“The Taming of the Shrew (Το Ημέρωμα της Στρίγκλας) 1968
Το δίδυμο Taylor – Burton σαφώς δεν θα μπορούσε να λείψει από αυτήν την λίστα και με την συνοδεία του Zeffirelli για άλλη μια φορά, ανεβάζουν Shakespeare.
Το καστ είναι ιδανικό για ένα από τα αγριότερα και πιο διφορούμενα ζευγάρια του θεάτρου και κινηματογράφου. Συχνά το έργο αποκαλείται ως η μάχη των φύλων, δύο αντιπρόσωποι από το καθένα, απογυμνωμένοι από την κομψότητα της κοινωνίας είναι ελεύθεροι να έρθουν σε σύγκρουση και έναν έμμεσο ανταγωνισμό για το ποιος είναι καλύτερος-ή χειρότερος. Είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς αν είναι ερωτευμένοι αλλά το μόνο βέβαιο είναι ότι είναι πλασμένοι ο ένας για τον άλλον. Μετά την εισπρακτική αποτυχία του “Cleopatra ο Zeffirelli αναγκάστηκε να καταβάλει πόλεμο για το συγκεκριμένο cast και ευτυχώς τα κατάφερε διότι είναι αδύνατο να φανταστούμε το έργο με καλύτερη διανομή.
Martha – George | “If you existed I’d divorce you”
“Who’s Afraid of Virginia Woolf? (Ποιος φοβάται την Virginia Woolf;)
Για άλλη μια φορά το ιστορικό ζευγάρι απεικονίζει το πόλεμο των φύλων, αυτή τη φορά με Tennessee Williams. Ένας ενδοοικογενειακός πόλεμος σε ένα μεσήλικο ζευγάρι, η επιθετική αγάπη που προκύπτει από μύρια απωθημένα και ένα ταξίδι στην μέθη, την μελαγχολία και τα βαθύτερα συναισθήματα που φέρουν την βαρύτητα της φθοράς και
της επιθυμίας. Φυσικά όντας βασισμένο σε θεατρικό δεν μας απογοητεύει και οι ερμηνείες για άλλη μια φορά είναι αναντικατάστατες. Η Martha και ο George έχουν μία βιτριολική σχέση με σκοπό να κλονίζουν συναισθηματικά ο ένας τον άλλον, που όμως αποκαλύπτει μία
απόλυτα εσωτερική εξάρτηση μεταξύ τους. Οι πρωινές ώρες φέρνουν σε αυτούς την
κάθαρση και στον θεατή την ελπίδα.
Dan- Jane Jones | “Hello Stranger”
“Closer (Εξ Επαφής).
Όταν μπορούμε να τα έχουμε όλα, θέλουμε να τα έχουμε όλα. Βασισμένο σε θεατρικό, το συγκεκριμένο ζευγάρι ξεχωρίζει διότι ενσαρκώνει την επιθυμία έναντι της αγάπης, το χαρακτηριστικότερο δίλημμα του σύγχρονου έρωτα με εξαιρετικά ωμό και ταυτόχρονα συναισθηματικό τρόπο. Θίγει ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις, την επιδίωξη της ευτυχίας, χωρίς να καταβάλλεται η αντίστοιχη προσπάθεια και το σημαντικότερο, αντιστρέφει τους ρόλους. Ο δυναμικός είναι το θύμα, ο ευαίσθητος ο θύτης, η φωτογράφος είναι το τρίτο πρόσωπο, η στριπτιτζού είναι το καθαρό στοιχείο κι αυτή η αντιστροφή κάνει τα πράγματα ανθρώπινα. Στο τετράγωνο που διαδραματίζεται μπροστά μας αναλύεται η σχέση επιλογής και συνέπειας, η αξία της αλήθειας, η κατάλυση της
ενοχής μέσω της αλήθειας και η καταστροφή που είναι αναπόφευκτη. Σε μία από τις
καλύτερες ταινίες του Nichols, το τέλος το ξέρεις αλλά και πάλι σε εκπλήσσει, όπως το τέλος των σχέσεων.
William Harford – Alice Harford | “And no dream is ever just a dream”
“Eyes Wide Shut (Μάτια Ερμητικά Κλειστά).
Ο Kubrick δεν μας έχει συνηθίσει σε ρομαντικά ζευγάρια και ακόμα λιγότερο στον ρομαντισμό τον ίδιο. Η συγκεκριμένη ταινία παρόλα αυτά έχει ένα πολύ ιδιαίτερο επίκεντρο στην συζυγική αγάπη και την αντιζηλία. Μιλάει με μία εμπειρική σχεδόν ματιά πάνω στο ζευγάρι σαν έννοια, την ψυχολογία του παντρεμένου, το βέβαιο έναντι του αβέβαιου και την σχέση που προσπαθεί παρ όλη την φθορά του “ονείρου ή του “εφιάλτη, να επιβιώσει. Αυτή η η ανάγκη προς επιβίωση καθιστά τους William και Alice ως ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ζευγάρια του κινηματογράφου. Η σκηνή του καυγά τους δε, με τις εξαντλητικές λήψεις του σκηνοθέτη έμεινε στην ιστορία. Βασισμένο πιστά στο “Traumnovelle του A. Schnitzler, αξίζει μια ανάγνωση για όσους έχουν απορίες γύρω από το μυστήριο των ηρώων.
Παύλος-Αλίκη | “Σ’αγαπώ”
“Κάλπικη Λίρα”
Παρότι η ιστορία τους έληξε άδοξα, μας δίδαξε δύο πράγματα για τον έρωτα: ότι το σ’αγαπώ δεν αρκεί και πως οι μεγάλες επιλογές της ζωής μας δεν ξεπερνιούνται ποτέ. Αρκετά απλή, η τελευταία από τις ιστορίες της Κάλπικης Λίρας είναι άψογα δραματοποιημένη και όπως οι περισσότερες ταινίες του Τζαβέλα, οι χαρακτήρες και η σκηνοθεσία δεν μας απογοητεύουν, κυρίως για τον λόγο του ότι μιλάει για ανθρώπους αντί για μονοδιάστατες καρικατούρες. Άνθρωποι με ανάγκες που κοντράρονται με ιδανικά και με τις ελπίδες μας για happy ending ή τις προσδοκίες μας για την καταστροφή. “Η Ιστορία μιας Κάλπικης Λίρας αποτελεί ένα από τα διαμάντια του Ελληνικού Κινηματογράφου και όλοι την θυμόμαστε χάρη στην ιστορία του Παύλου και της Αλίκης, του “Σ’αγαπώ της Λαμπέτη που αντηχεί ακόμα στα αυτιά μας.
Su Li-zhen-Chow Mo-whan |“She has kept her head lowered to give him a chance to come closer. But he could not. She turns and walks away”
“In the Mood for Love (Ερωτική Επιθυμία)
Ο ανεκπλήρωτος έρωτας δύο γειτόνων υπό την μοναδική ασιατική
ποιητικότητα του Won Kar Wai. Η ταινία που τον καθιέρωσε στην Ευρώπη και τον οδήγησε στο πολυβραβευμένο 2046 αποτελεί έναν ύμνο στον πλατωνικό έρωτα και στην ανείπωτη επιθυμία. Η ταινία κινείται ανάλογα της αισθητικής της, αργά στο σημείο κάθε κίνηση να έχει σημασία, να αποτελεί στοιχείο που αποκαλύπτει την ψυχολογία του χαρακτήρα και την σχέση του με τους υπόλοιπους. Ο Διάλογος είναι μετρημένος και σημαντικός και αντίθετα με την ηπιότητα της αισθητικής κυριαρχεί η υποβόσκουσα ένταση. Η μουσική του Galasso είναι εθιστική και ταυτισμένη με την εξιστόρηση του δράματος που όπως οι πρωταγωνιστές, δεν κορυφώνεται ποτέ. Η αισθητική, οι εσωτερικές ερμηνείες και
τα πλάνα του πρωταγωνιστή που παρατηρεί την Su Li σε slow motion θα μας μείνουν αξέχαστα.
