Είκοσι Έλληνες λογοτέχνες απαντούν σε είκοσι (κοινά) ερωτήματα.
Σήμερα, ο Μάνος Ελευθερίου.
Πώς είστε;
Όπως πάντοτε. Εν ερημίαις και ολίγον ασθενής.
Πώς αντιλαμβάνεστε την Κρίση και πώς σας επηρεάζει;
Η Κρίση με επισκέφθηκε πριν γίνει κοινό κτήμα όλων μας. Το κακό είναι ότι τώρα αλλάζουν μαζί της και οι σχέσεις των ανθρώπων. Κάτι γίνεται στον αέρα, φαίνεται. Οι νεότεροι δεν πήραν είδηση ακόμη τού τι συμβαίνει. Οι άνεργοι όμως άρχισαν να βλέπουν τα στίγματα στο κορμί τους, και να υποψιάζονται την ανίατη ασθένεια που τους χτύπησε. Ορισμένοι νομίζουν ότι μόνο μια επανάσταση θα σώσει τη χώρα, κι αυτό το μεταφράζουν σε πλιάτσικο. Κατά καιρούς γίνονται μερικές πρόβες σ’ αυτό το έργο, αλλά δεδομένου ότι είναι ερασιτέχνες περιορίζονται σε θυμούς και σε ελαφρά ξεσπάσματα. Και εννοώ «νύχτες κρυστάλλων» και μερικές δολοφονίες αθώων και τελείως άσχετων με τη «φιλοσοφία» και τις «αναζητήσεις» τους.
Ποιες είναι οι ρίζες της Κρίσης;
Είναι πολλές. Πάρα πολλές. Το ότι δεν τιμωρήθηκε κανείς ώς τώρα για καραμπινάτες κλοπές δημοσίων αγαθών, το ότι κανείς δεν συνελήφθη και δεν τιμωρήθηκε ακόμη και για δολοφονίες, για φανερές συναλλαγές, για μίζες, για διασυρμό σοβαρών πολιτών, για εξευτελισμό κάθε φτωχού και άστεγου, για εμπτυσμό των αποφάσεων των δικαστηρίων, για εφιαλτικές ακρότητες δήθεν αγανακτισμένων πολιτών εις βάρος φιλήσυχων ανθρώπων, όλα αυτά είναι το ένα εκατοστό, που γιγαντώθηκε και έγινε με τα χρόνια έθιμο και εφιάλτης. Πόσοι άγνωστοι κουκουλοφόροι πιάστηκαν; Πότε πιάστηκαν οι δολοφόνοι των τριών υπαλλήλων τής Marfin Bank;
Η περίοδος που περνάμε θα ευνοήσει την παραγωγή «σοβαρών» βιβλίων;
Δεν είναι καιρός να μιλάμε για παραγωγή βιβλίων. Ας γράφει ο καθένας ό,τι μπορεί και όσο μπορεί καλύτερα, και μετά, στο αόρατο μέλλον, θα τα συζητήσουμε, αν ζούμε.
Ποια είναι η σχέση σας με τις νέες τεχνολογίες, το Web, τα Social Media;
Δεν τα γνώρισα, δυστυχώς, ακόμη. Έχω αρχίσει όμως να τα ψηλαφίζω. Μετά την άλλη ζωή θα γίνω ξεφτέρι.
Δέκα βιβλία στα οποία «πρέπει» να ανατρέχει κανείς. Ή όσα θέλετε.
Δύσκολη ερώτηση Τα βιβλία είναι περισσότερα.
Γενικώς: γιατί τα βιβλία;
Όχι μόνο βιβλία. Και οι εφημερίδες είναι καλό σχολείο.
Αλλάζει η λογοτεχνία τον κόσμο;
Δεν το έχω ακουστά. Τα καλά βιβλία όμως, τα αριστουργήματα, είναι «δάσκαλοι» μόνο για κείνους που τα γράφουν.
Τι είναι η ανάγνωση, και πιο ειδικά η ανάγνωση των δικών σας βιβλίων;
Δεν ξέρω αν είναι απόλαυση ειδικά στα δικά μου. Βέβαια, να μην ξεχνάμε ότι «μελέτη πολλή κόπωσις σαρκός»! Ίσως γι’ αυτό είμαι διαρκώς ασθενής.
Ο «ιδανικός αναγνώστης» υπάρχει; Χρειάζεται να υπάρχει;
Βεβαίως και υπάρχει. Μόνο που μένει αφανής και δυστυχώς δεν συμβουλεύει κανένα συγγραφέα.
Ένας μέντορας σας;
Είναι πολλοί. Κρυφοί και φανεροί. Παλαιοί και νεότεροι. Έλληνες και ξένοι.
Πόσο εύκολα ή δύσκολα γράφετε;
Δυστυχώς γράφω πάρα πολύ δύσκολα.
Πώς επιλέγετε τους τίτλους των βιβλίων σας;
Ο τίτλος έρχεται όταν δεν τον περιμένω.
Τι χάνετε γράφοντας;
Φυσικά τη ζωή μου, κάτι από τη ζωή μου.
Πείτε μας λίγα πράγματα για το τελευταίο σας βιβλίο, και για το επόμενο.
Το τελευταίο δεν είχε τύχη, μάλλον από τον κακό καιρό που διάλεξα να κυκλοφορήσει. Το επόμενο είναι ένα βιβλίο για τον Βαμβακάρη. Ο τίτλος του είναι: «Ο Μάρκος Βαμβακάρης και η Συριανή κοινωνία στα χρόνια 1905-1920». Το ξεκίνησα το 1998. Νομίζω ότι τώρα είναι πια έτοιμο.
Ποια πιστεύετε ότι είναι η θέση σας στον «ελληνικό κανόνα» της λογοτεχνίας;
Μισή σελίδα σε μια μελλοντική ανθολογία.
Μουσική, κινηματογράφος, τέχνες.
Καταστρεπτικά όλα.
Νιώθετε να αλλάζετε;
Ίσως είμαι ο μόνος που το καταλαβαίνει.
Ο θάνατος;
Είμαστε «κολλητοί» από νεαράς ηλικίας. Αχόρταγος, άφιλος και απρόβλεπτος.
Μια ερώτηση που δε θα θέλατε να απαντήσετε;
«Μήπως είστε φασίστας;» Τι του απαντάς; Παρακαλάς να ήσουν μασίστας, να του σπάσεις όλα τα δόντια.
