Είκοσι Έλληνες λογοτέχνες απαντούν σε είκοσι (κοινά) ερωτήματα.
Σήμερα, η Νόρα Πυλόρωφ-Προκοπίου.
Κυριάκος Αθανασιάδης
Συγγραφείς, γραφή και Κρίση
Είκοσι Έλληνες λογοτέχνες απαντούν σε είκοσι (κοινά) ερωτήματα. Σήμερα, η Νόρα Πυλόρωφ-Προκοπίου.
Πώς είστε;
Αν ρωτάτε γενικά, χάλια, αν ειδικά, αυτήν την εποχή ακόμα χειρότερα.
Πώς αντιλαμβάνεστε την Κρίση και πώς σας επηρεάζει;
Σα μαύρο νέφος πάνω απ’ το κεφάλι μου. Νιώθω απειλημένη, τσαλακωμένη, νιώθω φτωχός συγγενής, όπως τότε που σπούδαζα στη Γερμανία. Νιώθω να δικαιώνονται τα ρατσιστικά τους στερεότυπα και σκυλιάζω.
Ποιες είναι οι ρίζες της Κρίσης;
Σφάλματα του παρελθόντος: φαύλος διεφθαρμένος δημόσιος τομέας απ’ τη μια, αυτάρεσκο βόλεμα του πολίτη σε καταστάσεις εύκολες, φανταχτερές, απ’ την άλλη. Σφάλματα του παρόντος: εθελοτυφλία από τη μεριά του μεμονωμένου ατόμου —οι άλλοι φταίνε, εγώ δεν παρανόμησα ποτέ στη ζωή μου—, παραπλάνηση κατ’ εξακολούθησιν από πολιτικούς και ΜΜΕ, αναξιότητα και ανικανότητα. Μπορεί όμως, λέω εγώ τώρα, όλη η δοκιμασία να οδηγήσει κάπου. Μόνο που δεν είμαστε προετοιμασμένοι, ήρθε απότομα.
Η περίοδος που περνάμε θα ευνοήσει την παραγωγή «σοβαρών» βιβλίων;
Θα παραχθεί τέχνη, είμαι σίγουρη. Σ’ όλους τους τομείς. Και τα επιτεύγματά της θα ’ναι τα στηρίγματά μας. Και θα ’ναι αριστουργήματα, γιατί θα ξεπηδήσουν μέσα από τη Μεγάλη Περιπέτεια και όχι από την επίπλαστη ευημερία που μας κουκούλωνε ώς τώρα.
Ποια είναι η σχέση σας με τις νέες τεχνολογίες, το Web, τα Social Media;
Όσο με εξυπηρετούν και μπορώ να τις κατανοήσω, καλές είναι.
Δέκα βιβλία στα οποία «πρέπει» να ανατρέχει κανείς. Ή όσα θέλετε.
Δεν «πρέπει». Δεν υπάρχει πλαίσιο για αναγνωστικές επιλογές. Όπου τη «βρίσκει» ο καθένας. Εγώ αυτήν την εποχή γυρνώ ξανά στην «Ασκητική» του Καζαντζάκη, στον «Φύλακα στη σίκαλη» του Τζ.Ντ. Σάλιντζερ, στον Κάφκα, μετά από πολλά χρόνια, και στον Τουχόλσκι.
Γενικώς: γιατί τα βιβλία;
Δε γίνεται χωρίς. Η περιπλάνηση στο Βαθύ Εντός.
Αλλάζει η λογοτεχνία τον κόσμο;
Πιστεύω ότι αλλάζει. Αναμετριέσαι μαζί της. Αρκεί να αφεθείς. Βλέπεις την άλλη σκοπιά, αναμοχλεύονται πράματα μέσα σου, αλλάζει η ισορροπία των δυνάμεών σου.
Τι είναι η ανάγνωση, και πιο ειδικά η ανάγνωση των δικών σας βιβλίων;
Κάθε καλή κουβέντα πάνω σ’ ένα βιβλίο μου, αν αντιληφθώ ότι είναι αληθινή, τη βιώνω σα θεόσταλτο δώρο.
Ο «ιδανικός αναγνώστης» υπάρχει; Χρειάζεται να υπάρχει;
Μου φτάνει να «πιάσει» τι εννοώ. Κι ας μη συμφωνεί.
Ένας μέντορας σας;
Δεν είχα.
Πόσο εύκολα ή δύσκολα γράφετε;
Πέρα από περιόδους δυστοκίας, εύκολα.
Πώς επιλέγετε τους τίτλους των βιβλίων σας;
Έρχεται και σφηνώνεται από μόνος του στο κεφάλι μου. Γράφω μετά κι άλλους, κι άλλους, στην αρχή του βιβλίου, και κάθε φορά που ανοίγω την οθόνη μου τους βλέπω. Δεν έχω καταφύγει ποτέ σε κάποιον άλλο, παρά σ’ αυτόν που μου ’χει μπει στο μυαλό εξαρχής.
Τι χάνετε γράφοντας;
Τι κερδίζω, να λέτε. Απορώ πώς ζούσα πριν. Είναι σα να υπάρχει κάπου μέσα στο σπίτι μου ένα ντουλάπι με πολύτιμα για μένα πράματα και περιμένει να ανοιχτεί. Ξέρω ότι μπορεί να βρω κι άσχημα μέσα. Μα αν δεν τα βγάλω, να τα κοιτάξω κατάματα και να αποφασίσω για την τύχη τους, πώς;
Πείτε μας λίγα πράγματα για το τελευταίο σας βιβλίο, και για το επόμενο.
Η «Ανάσα στο σβέρκο» με ξέγδαρε και με μάτωσε. Έγραφα κι έκλαιγα. Το άλλο πιθανόν να είναι λιγότερο οδυνηρό. Λέγεται «Πέντε ασήμαντες αφορμές» και ξεκινάει στο Ακρόπολις-Εξπρές. Όπως με ξέρω, ο τίτλος μάλλον δε θ’ αλλάξει.
Ποια πιστεύετε ότι είναι η θέση σας στον «ελληνικό κανόνα» της λογοτεχνίας;
Δεν μπορώ να απαντήσω με σιγουριά. Μ’ ενδιαφέρει να αναπαράγω την πραγματικότητα, χωρίς εξιδανικεύσεις και ωραιοποιήσεις. Κυνηγώ συγκεκριμένα ιστορικά θέματα και πάνω τους κεντάω την πλοκή μου.
Μουσική, κινηματογράφος, τέχνες.
Να ’ναι συνεπείς με τα πιστεύω τους οι δημιουργοί τους.
Νιώθετε να αλλάζετε;
Το χειρότερο των συναισθημάτων, όταν νιώθεις ότι γερνάς και είσαι ανήμπορος να κάνεις οτιδήποτε. Αυτόπου αρμόζει είναι μόνο αξιοπρέπεια και αυτογνωσία.
Ο θάνατος;
«Άβυσσος, φρικτή και αποτρόπαιη».
Μια ερώτηση που δε θα θέλατε να απαντήσετε;
Δείχνω να φοβάμαι να απαντήσω;!
