Είκοσι Έλληνες λογοτέχνες απαντούν σε είκοσι (κοινά) ερωτήματα.
Σήμερα, ο Χρήστος Αστερίου.
Πώς είστε;
Σε φάση ανάρρωσης μετά από βαριά εποχική γρίπη.
Πώς αντιλαμβάνεστε την Κρίση και πώς σας επηρεάζει;
Η κρίση εξελίχθηκε με τη μορφή σοκ (ανεξάρτητα απ’ το αν υφίσταται ή όχι το αντίστοιχο «δόγμα») κι έφερε στην επιφάνεια βαθιά κρυμμένες συμπεριφορές που κανείς δεν θα περίμενε σε άλλους καιρούς. Συμπαρέσυρε δικαιώματα, παραδοχές και βεβαιότητες που κατέπεσαν πιο γρήγορα απ’ ό,τι φανταζόμουν. Τη βιώνω όχι μόνο ως οικονομική αλλά και ως βαθιά πολιτική και ανθρωπιστική κρίση.
Ποιες είναι οι ρίζες της Κρίσης;
Η ρίζα της Κρίσης βρίσκεται στην ανθρώπινη απληστία. Η αδυναμία και η απροθυμία να μπει ένας φραγμός στο κέρδος με κάθε κόστος ήταν που μας έφερε στη σημερινή κατάσταση. Παράλληλα ξεγύμνωσε τα σπάταλα κράτη που καμουφλάριζαν τα χρέη τους μέσα στη γενική ευφορία (φυσικά εν γνώσει όλων όσων κουνάνε σήμερα το δάχτυλο). Είναι η σκοτεινή πλευρά της ελεύθερης αγοράς που αρνείται να μπει σε καλούπια.
Η περίοδος που περνάμε θα ευνοήσει την παραγωγή «σοβαρών» βιβλίων;
Σοβαρά βιβλία μπορούν να γραφτούν πάντοτε. Είναι θέμα προσέγγισης, νομίζω, και όχι τόσο θέμα εποχής.
Ποια είναι η σχέση σας με τις νέες τεχνολογίες, το Web, τα Social Media;
Κατέχω τα βασικά και παρακολουθώ με ενδιαφέρον όσα συμβαίνουν σ’ αυτό το χώρο, αλλά δεν είμαι παρά ένας απλός ερασιτέχνης σε ό,τι αφορά τη χρήση τους.
Δέκα βιβλία στα οποία «πρέπει» να ανατρέχει κανείς. Ή όσα θέλετε.
Δεν υπάρχει «πρέπει». Υπάρχει ένας προσωπικός κανόνας που διαμορφώνει καθένας μόνος του και για εντελώς προσωπικούς του λόγους. Ανατρέχω στην Καρδιά του Σκότους, στις Σημειώσεις του Μάλτε Λάουριτς Μπρίγκε, στον Ροβινσώνα Κρούσο, στην Ελίζαμπεθ Κοστέλο, στην Κρύπτη, στα Ποιήματα της Ντίκινσον και του Καρυωτάκη. Όμως είναι κι άλλα πολλά.
Γενικώς: γιατί τα βιβλία;
Γιατί απαιτούν υπομονή και αφοσίωση τόσο από τον γράφοντα, όσο και από τον αναγνώστη. Σε μαθαίνουν να περιμένεις. Και αποζημιώνουν αναλόγως.
Αλλάζει η λογοτεχνία τον κόσμο;
Θα ήταν ένα πολύ ωραίο ενδεχόμενο. Αλλά δεν το νομίζω.
Τι είναι η ανάγνωση, και πιο ειδικά η ανάγνωση των δικών σας βιβλίων;
Η ανάγνωση είναι δόσιμο και μαθητεία. Δίνεις χρόνο από τη ζωή σου για να πάρεις κάτι σε ανταπόδοση· μπορεί μεγαλειώδες, μπορεί και ελάχιστο. Όσο για τα βιβλία μου, είμαι μάλλον ο πλέον αναρμόδιος να απαντήσω. Διορθώνω ώς την τελευταία στιγμή τα δοκίμια, αλλά δεν έχω διαβάσει κανένα τυπωμένο βιβλίο μου, εννοώ σαν αποστασιοποιημένος αναγνώστης.
Ο «ιδανικός αναγνώστης» υπάρχει; Χρειάζεται να υπάρχει;
Αναλόγως τι ζητάει κανείς απ’ αυτόν. Για έναν συγγραφέα θα ήταν εκείνος ο άνθρωπος που θα διάβαζε την πρώτη γραφή ενός βιβλίου και θα έκανε καίριες παρατηρήσεις.
Ένας μέντοράς σας;
Θήτευσα για μια δεκαετία σχεδόν δίπλα στον Ε.Χ. Γονατά, ένα από τους πιο αυθεντικούς δημιουργούς μας, και αισθάνομαι πολύ τυχερός που είχα αυτή την ευκαιρία. Στην τέχνη, όμως, πρέπει να «χωνεύεις» την παράδοση και ύστερα να γίνεσαι κατ’ ανάγκη πατροκτόνος. Σε άλλη περίπτωση, συνεχίζεις μόνο ως μιμητής.
Πόσο εύκολα ή δύσκολα γράφετε;
Γράφω εξαιρετικά δύσκολα και γι’ αυτό δημοσιεύω τα βιβλία μου με μεγάλα ενδιάμεσα χρονικά κενά.
Πώς επιλέγετε τους τίτλους των βιβλίων σας;
Τους υποβάλλω σε τεστ χρονικής αντοχής. Άλλοι αντέχουν μόλις λίγα λεπτά, άλλοι κάποιες εβδομάδες, μα στο τέλος επικρατεί πάντα ένας.
Τι χάνετε γράφοντας;
Χάνω συνειδητά μερίδιο καθημερινότητας για ν’ αποταμιεύω σκέψεις κι αφηγήσεις. Στο τέλος ευελπιστώ πως σπάω τον κουμπαρά και αποζημιώνομαι, έστω εν μέρει. Είμαι της άποψης πως η ζωή πάντα προηγείται της τέχνης.
Πείτε μας λίγα πράγματα για το τελευταίο σας βιβλίο, και για το επόμενο.
Το τελευταίο μου βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις έχει τίτλο «Ίσλα Μπόα». Είναι ένα μυθιστόρημα για τον μοντέρνο ανθρωπισμό και τις «παράπλευρες απώλειες», ένα βιβλίο με θέμα την κρίση και τις μεταβολές που αυτή επέφερε στην έννοια του σύγχρονου ανθρωπισμού. Όλα αυτά μέσω ενός παιγνιδιού επιβίωσης στο οποίο καλούνται να συμμετέχουν δέκα άνθρωποι από διαφορετικά μέρη του κόσμου.
Ποια πιστεύετε ότι είναι η θέση σας στον «ελληνικό κανόνα» της λογοτεχνίας;
Δεν γνωρίζω, ειλικρινά. Η δουλειά του συγγραφέα —και πολύ περισσότερο κάποιου που δεν έχει αφήσει ακόμα ξεκάθαρο στίγμα— είναι να γράφει καλά βιβλία. Οι κατατάξεις είναι θέμα άλλων ανθρώπων.
Μουσική, κινηματογράφος, τέχνες.
Οξυγόνο για την ψυχή και το σώμα. Απαραίτητη ύλη για το μυαλό.
Νιώθετε να αλλάζετε;
Κάθε μέρα και παρ’ όλες τις προσπάθειές μου.
Ο θάνατος;
Αργεί, ελπίζω.
Μια ερώτηση που δε θα θέλατε να απαντήσετε;
Με το φόβο να μου τη θέσετε, δεν θα σας την αποκαλύψω.
