Το πέρασμα των εποχών στα δάση από χειμώνα σε καλοκαίρι και από την Εποχή των Παγετώνων μέχρι σήμερα.
Οι Γάλλοι δημιουργοί Jacques Perrin και Jacques Cluzaud μετά την παρακολούθηση των πλασμάτων του αέρα και της θάλασσας στα ντοκιμαντέρ
Winged Migration (2001) και Oceans (2009) στρέφουν τον φακό τους στα ζώα των ευρωπαϊκών δασών σε ένα ταξίδι που αρχίζει από την εποχή των παγετώνων και ολοκληρώνεται στη σύγχρονη εποχή. Το ντοκιμαντέρ Seasons (2015), πλούσιο σε εντυπωσιακές εικόνες άγριας ζωής, είναι πρωτοπόρο στον τρόπο κινηματογράφησης και ακολουθεί τη λογική των προηγούμενων ταινιών των δημιουργών που αφήνουν το κινηματογραφημένο υλικό να μιλήσει από μόνο του με ελάχιστη και ίσως σε κάποιες περιπτώσεις ανεπαρκή χρήση επεξήγησης του τι εκτυλίσσεται στην οθόνη.
Η ταινία αφορά την εξέλιξη της ζωής στα δάση, καθώς ο φακός παρακολουθεί τα πλάσματα που κατοικούν εκεί, από έντομα, πτηνά μέχρι φυτοφάγα και σαρκοφάγα θηλαστικά, ενώ η ανθρώπινη επέμβαση μεταμορφώνει σταδιακά το φυσικό τοπίο. Οι εποχές περνούν, τα ζώα γεννούν, φροντίζουν και διδάσκουν τα μικρά τους, παλεύουν για την κυριαρχία τους στο κοπάδι ή συμμαχούν σε αγέλες, τρέφονται και πεθαίνουν, ενώ η ανθρώπινη παρέμβαση στο φυσικό περιβάλλον αναδεικνύεται ο κύριος κίνδυνος που αντιμετωπίζουν τα ζώα. Η επέμβαση των ανθρώπων γίνεται με την πάροδο των αιώνων ολοένα και πιο επιθετική, καθώς καταλήγει σε αποψίλωση των δασών και αντικατάστασή τους με λιβάδια και εύφορες κοιλάδες, κατοικίες και τελικά, πόλεις.
Στο ευρηματικό
Seasons κυριαρχεί ο αφηγηματικός τρόπος της παρατήρησης της άγριας ζωής, ενώ ο τρόπος της έκθεσης, δηλαδή η έκφραση πληροφοριών κυρίως μέσω του λόγου, είναι η μέθοδος που εντοπίζεται λιγότερο· μία επιλογή που δεν συνηθίζεται σε περιβαλλοντικά ντοκιμαντέρ τα οποία συνήθως έχουν ως στόχο τους τη διαπαιδαγώγηση και την πληροφόρηση. Ωστόσο, για όσους/όσες θεατές γνωρίζουν την προηγούμενη δουλειά των δημιουργών, η επιλογή αυτή δεν φαίνεται τόσο αδόκιμη, μολονότι είναι φυσικό να δημιουργούνται απορίες που σχετίζονται με τις συνήθειες διατροφής, αναπαραγωγής και διαβίωσης των ζώων που προβάλλονται. Τα ζώα σε κάποιες περιπτώσεις ωθούνταν να δράσουν, να κυνηγήσουν, να πάρουν τη σωστή θέση για τον φακό με κάθε σεβασμό για την άγρια ζωή. Με αυτόν τον τρόπο, παρήχθησαν εικόνες σπάνιας ομορφιάς. Μια επιπλέον πρωτοπορία στον τρόπο κινηματογράφησης συνίσταται στο ότι οι δημιουργοί του ντοκιμαντέρ κατόρθωσαν να αποδώσουν την αίσθηση της εγγύτητας με τα ζώα, όχι μέσω τηλεφακών, αλλά με το να αναιρέσουν πραγματικά την φυσική απόσταση του συνεργείου από αυτά.
Το editing, η σκηνοθεσία και η μουσική συμβάλλουν στη διαμόρφωση μυθοπλαστικών χαρακτηριστικών που διαχέονται ομαλά στο ύφος του ντοκιμαντέρ. Τα πλάνα στήνονται και μοντάρονται με τέτοιο τρόπο, ώστε να δίνουν την εντύπωση ότι τα πλάσματα του δάσους επικοινωνούν, όχι μόνο με τα ζώα της οικογένειάς τους ή της αγέλης τους, αλλά με όλα τα ζώα στο δάσος ανεξαρτήτως είδους. Πλάνα λύκων που κυνηγούν τη λεία τους, εναλλάσσονται με πλάνα πουλιών που κοιτούν με απορία και περιέργεια μέσα από τις φωλιές τους σε κορμούς δέντρων, ενώ μια αλεπού φροντίζει τα μικρά της. Η μουσική επιτελεί και σε αυτό το ντοκιμαντέρ των Perrin και Cluzaud αφηγηματικό ρόλο, καθώς όχι μόνο υπογραμμίζει ή εντείνει το συναίσθημα ενός πλάνου, αλλά, συχνά, η ίδια η μουσική χρωματίζει την εικόνα με το κυρίαρχο συναίσθημα.
Η εμφάνιση των ανθρώπων σε αυτό το φιλμ των δημιουργών είναι πιο εκτενής από τις προηγούμενες δημιουργίες τους, καθώς αναφέρονται αρχικά στο ανθρώπινο είδος ως ένα ακόμη πλάσμα που επιβιώνει με σεβασμό στο δάσος. Καθώς, όμως, οι αιώνες περνούν η ανθρώπινη επέμβαση μετατρέπεται σε δύναμη που μεταμορφώνει και συρρικνώνει το φυσικό τοπίο. Ενώ τα προηγούμενα φιλμ των δημιουργών σχολιάζουν την περιβαλλοντική καταστροφή που συντελείται από τον άνθρωπο περισσότερο έμμεσα, σε αυτήν την περίπτωση η καταγγελία είναι άμεση και δυναμική και εκφράζεται τόσο μέσω των εικόνων όσο και μέσω της παρότρυνσης του ίδιου του αφηγητή να σεβαστούμε τους συγκατοίκους μας στον πλανήτη.
Συμπερασματικά, το
Seasons είναι ένα φιλμ που δεν εμπίπτει απόλυτα στα περιβαλλοντικά ντοκιμαντέρ που στόχο έχουν την πληροφόρηση, καθώς οι πληροφορίες βιολογικού και περιβαλλοντικού περιεχομένου αποκλείονται σχεδόν ολοκληρωτικά με αποτέλεσμα να γεννιούνται λογικές απορίες. Η ταινία λειτουργεί περισσότερο ως μία κινηματογραφική συναισθηματική εμπειρία που προωθεί την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. Σε κάθε περίπτωση, προσφέρει εικόνες εξαιρετικής ομορφιάς που σε συνδυασμό με τις επιλογές του μοντάζ και τη λειτουργική χρήση της μουσικής αποδίδουν στοιχεία μυθοπλασίας στο όλο εγχείρημα.
To
Seasons προβλήθηκε στη 1 Φεβρουαρίου 2017 στο πλαίσιο της διοργάνωσης CineDoc στην Αίθουσα «Σταύρος Τορνές» με την υποστήριξη του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών και την υποστήριξη του WWF Ελλάς.
