Σάν σήμερα, 5 Αὐγούστου τοῦ 1906 γεννήθηκε ὁ Ἔττορε Μαγιοράνα. Ὅ ἴδιος, περίπου 26 χρόνια ἀργότερα θά γράψει γιά τόν ἑαυτό του:
«Γεννήθηκα στήν Κατάνια στίς 5 Αυγούστου τοῦ 1906. Ἀκολούθησα τόν κλασικό κύκλο σπουδῶν παίρνοντας τό ἀπολυτήριο τοῦ Λυκείου τό ἔτος 1923. Στή συνέχεια παρακολούθησα κανονικά τίς σπουδές μηχανικοῦ στή Ρώμη καί ἔφθασα μέχρι τό κατώφλι τοῦ τελευταίου ἔτους. Τό 1928, ἔχοντας ἀποφασίσει νά ἀσχοληθῶ μέ τήν ἐπιστήμη, ζήτησα καί κατάφερα νά πετύχω τήν εἰσαγωγή μου στή Σχολή Φυσικῆς καί τό 1929 πῆρα τό πτυχίο στή Θεωρητική Φυσική, ὑπό τή διεύθυνση τῆς ΑΕ Ἐνρίκο Φέρμι. Τό θέμα τῆς διατριβῆς μου ἦταν: Ἡ κβαντική θεωρία τῶν ραδιενεργῶν πυρήνων καί βαθμολογήθηκα μέ Ἄριστα μετ' ἐπαίνων».
Ὁ Ἔττορε ἀπό μικρός ἔδειξε ὅτι ἐπρόκειτο γιά μία μεγαλοφυΐα, ἕνα παιδί-θαῦμα, κυρίως χάρη στίς ἱκανότητές του στά μαθηματικά. Μετά τήν ὁλοκλήρωση τῶν σπουδῶν του ἐντάχθηκε στήν ὁμάδα τοῦ Ἐνρίκο Φέρμι στό Ἰνστιτοῦτο Φυσικῆς τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Ρώμης καί ἔγινε ἕνα ἀπό τά «παιδιά τῆς ὁδοῦ Πανισπέρνα». Στήν ὁδό Πανισπέρνα ἦταν ἡ ἕδρα τοῦ Ἰνστιτούτου.
Οἱ ἐκπληκτικές ἱκανότητες τοῦ Ἔττορε στά μαθηματικά καί ἡ διαίσθησή του στή φυσική τοῦ προσέδωσαν μία αὔρα «θεόσταλτου ταλέντου», πέρα ἀπό τίς ἀνθρώπινες δυνατότητες. Φαινόταν σάν ὑπεράνθρωπος πού ἁπλῶς «συναντοῦσε» τίς ἀπαντήσεις ἐκεῖ πού οἱ ἄλλοι ἔπρεπε νά τίς ἀναζητήσουν, νά ἐργαστοῦν σκληρά, χωρίς κἄν νά εἶναι σίγουροι ὅτι θά τίς ἔβρισκαν. Δέν τόν ἐνδιέφερε ἡ δόξα καί ἀπέφευγε νά δημοσιεύει τίς ἰδέες του. Ἀγαπημένη του συνήθεια: νά λύνει τά πιό δύσκολα προβλήματα πάνω στό πακέτο τῶν τσιγάρων του κι ὅταν αὐτό τελείωνε, τό τσαλάκωνε καί τό πετοῦσε. Μαζί μ' αὐτό πετοῦσε καί πρωτοποριακές ἰδέες, στίς ὁποῖες ἔφθαναν ἄλλοι μετά ἀπό χρόνια. Κι ὅταν κάποιος ἄλλος δημοσίευε τίς ἰδέες πού ὁ ἴδιος ὁ Ἕτορε εἶχε σκεφτεῖ πρίν πολύ καιρό, ἀντί νά νοιώθει πικρία, ἀντιμετώπιζε μέ σεβασμό ἐκεῖνον τόν ἐπιστήμονα, λές καί τοῦ εἶχε κάνει κάποια μεγάλη χάρη! Για παράδειγμα, τό 1932 ἡ Εἰρήνη Ζολιό-Λιουρί καί ὁ Φρεντερίκ Ζολιό πραγματοποίησαν πειράματα, τά ὁποῖα ἔδειχναν τήν ὕπαρξη ἑνός ἄγνωστου σωματιδίου. Καί ἐνῶ οἱ Ζολιό νόμισαν ὅτι πρόκειται γιά ἀκτίνα γ, ὁ Μαγιοράνα ἦταν ὁ πρῶτος πού ἑρμήνευσε σωστά τό πείραμα θεωρῶντας ἕνα νέο σωματίδιο, χωρίς ἠλεκτρικό φορτίο καί μᾶζα περίπου ὅση τό πρωτόνιο. Αὐτό τό σωματίδιο ἦταν τό νετρόνιο. Ὁ Φέρμι ὑπέδειξε στόν Μαγιοράνα νά γράψει ἕνα σχετικό ἄρθρο, ἀλλά αὐτός δέν τό ἔκανε. Τελικά ὁ Τσάντγουικ ἀπέδειξε πειραματικά τήν ὕπαρξη τοῦ νετρονίου ἕναν χρόνο μετά καί βραβεύθηκε μέ τό Νόμπελ φυσικῆς γιά τήν ἀνακάλυψη αὐτή.
Στίς ἀρχές τοῦ 1933 ὁ Μαγιοράνα πῆγε στή Λειψία, συνάντησε τόν Χάιζενμοεργκ, μέ τόν ὁποῖο ἔγιναν φίλοι, καί στή συνέχεια ἐπισκέφτηκε τήν Κοπεγχάγη, ὅπoυ συνεργάστηκε μέ τόν Μπόρ. Ὅμως τό φθινόπωρο τοῦ 1933 ἐπέστρεψε στήν Ἰταλία μέ τήν ὑγεία του σέ κακή κατάσταση, μέ ὀξεία γαστρίτιδα καί νευρική ἐξάντληση. Γιά 4 χρόνια ἀπομονώθηκε καί διέκοψε τίς σχέσεις μέ τούς φίλους του καί δέν ἔκανε καμμία δημοσίευση. Ἐπέστρεψε στήν ἀκαδημαϊκή ζωή ὡς καθηγητής θεωρητικῆς φυσικῆς στό πανεπιστήμιο τῆς Νάπολης, παρακάμπτοντας τίς τυπικές διαδικασίες διορισμοῦ λόγῳ τῆς ἐξαιρετικῆς φήμης καί ἐμπειρίας πού ἀπέκτησε στόν τομέα τῆς θεωρητικῆς φυσικῆς.
Αὐτό τό σπουδαῖο μυαλό ἀλλά ἀσυνήθιστος ἄνθρωπος εἶχε ἐξίσου ἀσυνήθιστο τέλος, τό ὁποῖο… δέν γνωρίζουμε. Γνωρίζουμε ὅτι στίς 25 Μαρτίου τοῦ 1938 ἐπρόκειτο νά ἐπιβιβαστεῖ στό καράβι πού πήγαινε ἀπό τό Παλέρμο στή Νάπολη, εἶχε ἀγοράσει τό εἰσιτήριο. Ὅμως ποτέ δέν θά μάθουμε ἄν ὄντως τελικά ἀνέβηκε. Ποτέ δέν θά μάθουμε τί ἔγινε, πῶς ἐξαφανίστηκε. Σύμφωνα μέ τόν τότε ἀρχηγό τῆς ἀστυνομίας τοῦ Μουσολίνι «τά πτώματα βρίσκονται, οἱ ζωντανοί εἶναι αὐτοί πού ἐξαφανίζονται».
Ὁ καθηγητής Φέρμι σέ μία συζήτηση πού εἶχε τό 1938, μετά τήν ἐξαφάνιση τοῦ Μαγιοράνα, εἶπε: «Βλέπετε, στόν κόσμο ὑπάρχουν διάφορες κατηγορίες ἐπιστημόνων. Ἀπό τή μία ἄνθρωποι δεύτερης ἤ τρίτης κατηγορίας πού κάνουν ὅ,τι καλύτερο μποροῦν ἀλλά δέν πᾶνε μακριά. Πρόσωπα πρώτης κατηγορίας πού φθάνουν σέ πολύ σημαντικές ἀνακαλύψεις, θεμελιώδεις γιά τήν ἐξέλιξη τῆς ἐπιστήμης. Καί ἀπό τήν ἄλλη, ὑπάρχουν καί οἱ διάνοιες, ὅπως ὁ Γαλιλαῖος καί ὁ Νεύτων. Ἔ, λοιπόν, ὁ Ἔττορε Μαγιοράνα ἦταν ἕνας ἀπό αὐτούς. Ὁ Μαγιοράνα εἶχε αὐτό πού κανένας ἄλλος στόν κόσμο δέν ἔχει. Κρῖμα πού τοῦ ἔλειπε αὐτό πού, ἀντίθετα, εἶναι εὔκολο νά βρεῖ κανείς σέ ἄλλους ἀνθρώπους: ἡ ἁπλή, κοινή λογική». Νά σημειωθεῖ πώς ὁ Φέρμι ζήλευε τήν ἀνωτερότητα τοῦ Μαγιοράνα.
Ὁ Πορτογάλος φυσικός Ζοάο Μαγκέιζο ἔχει γράψει ἕνα συναρπαστικό βιβλίο γιά τόν Μαγιοράνα. Ὁ τίτλος εἶναι Ὁ ἄνθρωπος νετρίνο καί κυκλοφορεῖ ἀπό τίς ἐκδόσεις Τραυλός. Στό βιβλίο αὐτό ὁ Μαγκέιζο διατυπώνει ἕναν ἐντυπωσιακό ἀφορισμό. Λέει: (Ἡ δημοσίευση τοῦ Ἔττορε τό 1937) δημιούργησε μιά διακλάδωση στόν δρόμο τῆς φυσικῆς τοῦ 20ου αἰώνα κι ἐμεῖς ἁπλῶς δέν ἀκολουθήσαμε τόν δρόμο τοῦ Ἔττορε. Ἴσως νά ζοῦμε ἀκόμη ὅταν θά τό μετανιώσουμε.
