Δημητρης Καταλειφός

Πείτε μας λίγα λόγια για την παράσταση.
Το έργο γράφτηκε το 1984 και ο Μπερνχαρντ είναι ένας από τους σημαντικότερους Αυστριακούς συγγραφείς. Ανέβηκε στη Βιέννη από τρεις ιδιαίτερα αγαπητούς ηθοποιούς και ο συγγραφέας τους χάρισε τον τίτλο του έργου, δηλ. το ονόμασε Ρίττερ, Ντένε, Φος από τα ονόματα τους. Στην Ελλάδα ανεβαίνει για τρίτη φορά. Είναι ένα έργο πολυεπίπεδο, γεγονός που ευχαριστεί τους ηθοποιούς που ανεβαίνουν στη σκηνή για να ερμηνεύσουν αυτούς τους ρόλους.

Παράλληλα έχουμε μια σπουδαία συνάντηση τριών ηθοποιών επι σκηνής.
Με την Άννα Κοκκίνου και τη Ράνια Οικονομίδου μας συνδέουν πολλά πράματα. Με την Άννα φανταστείτε ότι είμαστε συμμαθητές από την δραματική σχολή ενώ με τη Ράνια παίζουμε ακατάπαυστα μαζί εδώ και 20 χρόνια. Επειδή υπήρχε καιρό η επιθυμία να κάνουμε κάτι μεταξύ μας επί σκηνής, αυτό το έργο μας φάνηκε ιδανικό γιατί μας έλεγε αρκετά και σαν ηθοποιούς και σαν ανθρώπους. Ξεκινήσαμε μόνοι μας και λειτουργήσαμε εκ των ενόντων ο ένας για τον άλλον. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν δυσκολεύτήκαμε για κάποια ζητήματα, επειδή δεν υπήρχε σκηνοθέτης αλλά εμείς σκηνοθετούσαμε τους εαυτούς μας, όμως καταφέραμε να βρούμε έναν τρόπο συνεννόησης.

Οι ήρωες του πάντως δυσκολεύονται να συνομιλήσουν μεταξύ τους. Τι σκέφτεται άραγε ο Μπερνχαρντ για τους ήρωες του?
Αισθάνομαι ότι από τη μια τους αγαπάει αλλά από την άλλη τους κρίνει ακατάπαυστα γιατί λειτουργούν σε ένα πλαίσιο δυϊσμού.Είναι τρεις άνθρωποι αδύναμοι, που δεν μπόρεσαν να ξεφύγουν από τα δεσμά της οικογένειας αν και τα 2 αδέρφια το ήθελαν. Αυτό το στοιχείο είναι πολύ ιδιαίτερο στον Μπερχαρντ, αφού όλα τα έργα του έχουν διαλόγους που μάλλον παρουσιάζονται σαν παράλληλοι μονόλογοι ανθρώπων. Πολλές φορές τα ίδια τα πρόσωπα βρίσκονται σε παραλήρημα. Και ο διπλανός τους δεν τους ακούει ή αδιαφορεί για ότι ακούει. Ταυτόχρονα υπάρχει μια φράση στο έργο που λέει “λαχτάρα για ανθρώπους αυτοκτονική”. Τους εμποδίζουν όμως στοιχεία όπως ο βαθύς εγωισμός τους.

Αυτο δεν ισχύει και εκτός σκηνής? Δεν δυσκολεύομαστε να ανταλλάξουμε δυο κουβέντες με τον διπλάνο μας?
Είναι τόσο ισχυρή φυλακή το εγώ που μας τρώει τόση πολύ ενέργεια και δεν έχουμε την ικανότητα πλέον να γινόμαστε υπομονετικοί και ανεκτικοί με τους άλλους.

Ο Μπέρνχαρντ βέβαια ασχολείται αρκετά και σχολιάζει στα έργα του την πατρίδα του, την Αυστρία.
Υπήρξε πολύ αυστηρός με τους συμπατριώτες του, συνολικά, στην εργογραφία του. Σε ένα άλλο έργο του, την Πλατεία Ηρώων, ουσιαστικά θίγει την θετική στάση τους την περίοδο του Μεσοπολέμου απέναντι στο Χίτλερ, ενώ μεταπολεμικά θέλησαν να αποτινάξουν αυτό το παρελθόν από πάνω τους. Τον απασχολούν πολύ δύο ζητήματα: το ένα είναι ο καθολικισμός και το άλλο ο φασισμός. Στο Ρίττερ, Ντένε, Φως βέβαια αυτά βρίσκονται σε μια υπολανθάνουσα κατάσταση γιατί προτάσσει τους δεσμούς με το οικογενειακό παρελθόν. Μπορούμε βέβαια να λάβουμε τα διδάγματα του Μπερνχαρντ και σε ότι αφορά εμάς τους ίδιους στην Ελλάδα. Αυτή η αντίφαση υπάρχει και εδώ. Σκεφτείτε πόσοι νέοι στην υπάρχουσα κατάσταση μπορεί να αισθάνονται μίσος και να θέλουν να φύγουν αλλά από την άλλη νιώθουν πως δεν υπάρχει καλύτερο μέρος από την πατρίδα τους.

Πιστεύτε πως είναι θέμα επιλογής έτσι όπως έχουν έρθει τα πράματα?
Ναι, είναι επιλογή. Είναι πολύ σημαντικό να μένεις στον τόπο σου και να παλεύεις τα πράματα. Λυπάμαι όταν ακούω ότι πολλά νέα παιδιά θέλουν να φύγουν. Από τη μια το καταλαβαίνω γιατί η επιβίωση είναι πολύ σοβαρό πράμα αλλά από την άλλη αισθάνομαι πως είναι κρίμα να φεύγουν νέοι άνθρωποι και δεν δίνουν τη μάχη τους εδώ. Είναι όμως πολιτικό ζήτημα. Το τραγικό πάντως είναι πως κάναμε και εμείς πολλά λάθη. Δεν είμαστε ούτε αθώοι, ούτε άμοιροι της κατάστασης που φτιάξαμε. Οι πολιτικοί έδωσαν τον τόνο αλλά δεν είμαστε θύματα γιατί και εμείς συμμετείχαμε με τον δικό μας τρόπο σε αυτή τη διαδικασία. Και έτσι φτάσαμε να βλέπουμε θέματα όπως αυτή η περίφημη λίστα Λαγκάρντ που διογκώνουν την αίσθηση αδικίας και την αντιπαλότητα του πολίτη με το κράτος. Θα ήταν όμως καλό σε κάθε περίπτωση να μην τα παρατάμε και να το παλεύαμε, ο καθένας όπως μπορεί.

Τελικά είστε αισιόδοξος ή απαισιόδοξος για όσα ζούμε?
Δεν νομίζω πως μπορεί να είναι αισιόδοξος ένας άνθρωπος που σκέφτεται βαθιά. Αυτό άλλωστε εκφράζει και το έργο. Η κατάρα της σκέψης είναι τέτοια που δε σε αφήνει να ηρεμήσεις όταν βλέπεις ότι δεν υπάρχει προοπτική και νόημα. Υπάρχουν στιγμές που βλέπουμε τα πράματα καλύτερα αλλά και κάποιες άλλες που βυθίζεσαι στην απαισιοδοξία. Αυτός ο δυϊσμός είναι στοιχείο που μας συνοδεύει όλους μας.

Info
Δημοτικό Θέατρο Καλαμαριάς (τηλ. 2310 45 85 91)

Ρίττερ, Ντένε, Φος του Τόμας Μπερνχάρντ

Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καταλειφός, Άννα Κοκκίνου, Ράνια Οικονομίδου, Πάνος Παπαδόπουλος

Παραστάσεις: Τρίτη-Πέμπτη-Παρασκευη και Σάββατο: 20.00, Τετάρτη και Κυριακή: 19.00