και η ανασκόπηση ήταν αναπόφευκτη…
Το 2012 φεύγει. Με τη φρέσκια ανάμνηση τεχνητής, περιοδικής αγωνίας. Για το 2013 που έρχεται δική μου, ολόψυχη ευχή, η βουτιά στην ουσία.
Θέλω πάρα πολύ να εκπνεύσει το 2012. Όχι γιατί δεν ήταν παραγωγικό ή ευχάριστο. Το αντίθετο μάλιστα. Μέσα στη χρονιά είχαμε πολλές ευκαιρίες να απολαύσουμε εξαιρετικά θεάματα, εικαστικά, θέατρο, χορό, μουσικές, γαστρονομίες, ανανεωμένες βιβλιοθήκες, να ασκήσουμε τις ακτιβιστικές μας ανησυχίες, να συμμετάσχουμε σε συλλογικές δράσεις και να νιώσουμε ότι κάτι στην πόλη κινείται. Υπήρξαν μέρες, εβδομάδες, μήνες που οι πολιτιστικές εκδηλώσεις πραγματικά κατέκλυζαν τις ατζέντες.
Το 2012 ήταν η χρονιά, για την οποία είχαν καλλιεργηθεί πολλές προσδοκίες, λόγω των αναμενόμενων εορτασμών των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. Ξεκίνησε ελαφρώς διστακτικά και αμήχανα, κυρίως εξαιτίας της μικρής αναβολής των εορτασμών. Η συνέχεια όμως ήταν ορμητική. Ειδικά στο πεδίο των εικαστικών, μπορεί να μην είχαμε πολύ μεγάλα εφήμερα γεγονότα, όπως το 2011 με την Μπιενάλε Νέων Μεσογείου, είχαμε όμως αρκετά που τροφοδότησαν σκέψεις, συναισθήματα και ιδέες.
Από ατομικές εκθέσεις καλλιτεχνών που έχουν διανύσει σημαντικές πορείες στο χώρο (Δαμπασίνα, Τσακίρης, Λεκάκης, Γεωργίου, Χρυσίδου, Στάμος κ.ά.) -οργανωμένες από ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς-, θεματικές ομαδικές εκθέσεις και διοργανώσεις-θεσμούς, (Photobiennale, Δημήτρια) μέχρι θεσμούς νεότευκτους, όπως το ‘Θεσσαλονίκη Αλλιώς’, ή και πρωτοεισαγμένους μέσα στο 2012 (Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής -για σχολές Αρχιτεκτονικής-, το φεστιβάλ Inspire του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης), στο σύνολο όλα μας επέτρεψαν να παρακολουθούμε σταθερά εικαστική κίνηση.
Η συνεργασία των 5 Μουσείων με το Λούβρο -παρά τα ερωτηματικά σχετικά με το τελικό μέγεθος του εγχειρήματος, που αναμενόταν μεγαλύτερο-, όπως και η συνεργασία του Δήμου Θεσσαλονίκης με την πολύ μικρότερη σε εμβέλεια Πινακοθήκη Μανέζ της Αγίας Πετρούπολης, ήταν στοχευμένες κινήσεις εξωστρέφειας, που μένει να αποτιμηθούν από τις διοικήσεις. Οι ιδιώτες Beetroot ταυτόχρονα ανέδειξαν διεθνώς το πρόσωπο μιας Ελλάδας που δεν ιδιωτεύει, αλλά συμμετέχει καλλιτεχνικά.
Σε κάθε περίπτωση, όλοι οι σχετιζόμενοι με το καλλιτεχνικό πεδίο, απευθυνόμενοι πολλές φορές σε διαφορετικού είδους κοινό, ανέδειξαν μέσα στο 2012 τη δημιουργικότητά τους, την αντοχή τους, τη μεγάλη επιμονή τους σε πείσμα των καιρών, αλλά και την ικανότητά τους να συνασπίζονται, προκειμένου να δώσουν ηχηρή απάντηση στην ανασφάλεια κάθε είδους.
Και γι’ αυτό εύχομαι να μπει όσο γίνεται πιο γρήγορα το 2013. Πρώτα για να μου φέρει μια ψυχούλα ακόμη –προσωπική ιστορία αυτή-, και μετά να επιτρέψει στην παλιά μου ψυχούλα να αναθαρρήσει ξανά: αν νιώσει ότι όλες οι δυνάμεις μας, που ανασυντάχτηκαν το 2012, θα βρουν όχι απλώς και πάλι διέξοδο δημιουργικής ορμής, αλλά ουσιαστικό πλαίσιο έκφρασης, πιο ορθολογικό, πιο εντοπισμένο μέσα στον κοινωνικό και πολιτικό ιστό, και πιο χωνεμένο στις συνειδήσεις για τα πώς και γιατί της κάθε δράσης.
Τον φετινό παρορμητισμό της κάθε πρωτοβουλίας –κάποτε χωρίς πολύ περίσκεψη- ας αντικαταστήσει η βουτιά στην ουσία. Κι η ουσία ας υπερβεί το κέλυφος της ατομικής ματαιοδοξίας των κάθε είδους δημιουργών κι ας συναντήσει πιο γενναία τη συλλογική σκέψη, την οικουμενική διάσταση του ανθρώπινου πνεύματος και της καλλιτεχνικής πράξης. Κι αυτό μακριά από ιδεολογικά προστάγματα, τα οποία βαριέμαι αφορήτως –κι αυτό δεν είναι προσωπικό γούστο, πιστέψτε με. Βουτιά στα θερμά νερά της ουσίας, αγαπημένοι φίλοι του Εξώστη! Χωρίς φόβο.
Φαντάζομαι την κάθε χρονιά που περνά σαν ένα πίνακα. Σε πρώτο πλάνο είσαι πάντα εσύ, ενώ γύρω σου οι άνθρωποι και οι καταστάσεις, που διαμόρφωσαν διάφορα πλαίσια της καθημερινότητάς σου, και επέδρασαν στο περιβάλλον μεσα στο οποίο κινείσαι και ζεις.
Μέσα στη γενικότερη αυτή εικόνα, θα ξεχώριζα φέτος μια «τάση» που χρόνο με τον χρόνο γίνεται όλο και πιο δυνατή, όχι μόνο στην πόλη μας, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Αναφέρομαι στη διάθεση που διακρίνει τους περισσότερους πολίτες να κινητοποιηθούν, να ενεργοποιηθούν και να συμβάλουν με τον δικό τους τρόπο στον εξωραϊσμό και στη βελτίωση του τρόπου με τον οποίο ζούμε στον αστικό χώρο. Ειδικότερα, οι «σχηματισμοί» αυτοί, στοχεύουν στην ενίσχυση του αστικού πρασίνου, στη βελτίωση της προσβασιμότητας, στην προώθηση εναλλακτικών μέσων μετακίνησης, στην ανακύκλωση, στην κοινωνική προσφορά σε όσους έχουν ανάγκη και γενικότερα στην ανάπτυξη ενός αισθήματος ευθύνης και αλληλεγγύης. Οι δράσεις, άλλοτε ερασιτεχνικές, ανεπίσημες, άλλοτε DIY ή ακόμα και δράσεις guerrilla θα συνεχίσουν να παίζουν και τη νέα χρονιά καθοριστικό ρόλο αλλά και να δυναμώνουν σε συνάρτηση των συνθηκών κάτω από τις οποίες ζούμε. Όλα αυτά με κάνουν να αντιμετωπίζω τα πράγματα πιο αισιόδοξα, πιο θετικά, πιο χαρούμενα. Καλωσορίζουμε λοιπόν το 2013, τα νέα ξεκινήματα, ό,τι προσθέτει ποιότητα στη ζωή μας, ό,τι μας οδηγεί σε ένα καλύτερο μέλλον.
