COMMON GROUND

Η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας διοργανώνεται κάθε φορά από μια «προσωπικότητα» της αρχιτεκτονικής σκηνής, η οποία καλείται να επιλέξει και το θέμα της. Τα τελευταία χρόνια παρατηρήθηκε μια στροφή προς θεματολογίες που θέλουν να τονίσουν ότι οι αρχιτέκτονες δεν είναι πάντα τόσο εγωκεντρικοί, ανταγωνιστικοί και επιδειξιομανείς, αλλά ότι γνωρίζουν τη σημασία του κοινωνικού τους ρόλου και έργου, ότι νοιάζονται για την κοινωνία την οποία υπηρετούν και αναλαμβάνουν τις ευθύνες που έχουν απέναντι σε αυτήν. Μετά το «Less Aesthetics, More Ethics” του 2008 και το People Meet in Architecture το 2010, ήρθε η σειρά του “Common Ground και του Βρετανού αρχιτέκτονα, Sir David Chipperfield. Το θέμα που επιλέχθηκε “Common Ground” έχει ως σκοπό να αποδείξει ότι οι αρχιτέκτονες δεν είναι μοναχικοί οραματιστές, αλλά συνεργάζονται μεταξύ τους, με τους κατασκευαστές, τους πελάτες και όλους όσους σχετίζονται με το έργο τους.
Από τα «highlights» της διοργάνωσης ήταν η δημιουργία ενός «pop-up» καφέ από το Caracas, το οποίο σέρβιρε αυθεντικό φαγητό από τη Βενεζουέλα. Το συγκεκριμένο καφέ βρίσκεται, στην πραγματικότητα, σε έναν ημιτελή ουρανοξύστη ο οποίος αυτή τη στιγμή τελεί υπό κατάληψη. Σκοπός της δημιουργίας ενός πιστού αντιγράφου του στην Μπιενάλε, είναι να δείξει ότι τόσο το αυθεντικό καφέ, όσο και η απομίμηση του φτιαγμένη σε άλλο περιβάλλον, λειτουργούν το ίδιο αποτελεσματικά. Η όλη εγκατάσταση κέρδισε το χρυσό βραβείο του καλύτερου εκθέματος.
Η εθνική συμμετοχή της Ισπανίας, προσέλκυσε επίσης το ενδιαφέρον του τύπου, αλλά και των επισκεπτών. Κύριο θέμα της ήταν η οικονομική κρίση και το πώς αυτή επιδρά στην συνέχιση της αρχιτεκτονικής της παραγωγής. Μέσα στον εκθεσιακό χώρο παραβρίσκονταν νεαροί άνεργοι Ισπανοί αρχιτέκτονες, ενώ δεκάδες μακέτες υλοποιημένου αρχιτεκτονικού έργου, της προηγούμενης κυρίως δεκαετίας, έρχονταν σε αντίθεση με το ποσοστό των κτιριακών έργων που βρίσκονται ανολοκλήρωτα λόγω έλλειψης χρηματοδότησης.
Μέσα στο σκεπτικό της διοργάνωσης κινήθηκαν και οι Herzog and de Meuron, οι δημιουργοί της Tate Modern. Παρουσίασαν ένα κτίριο συναυλιών που χτίζουν στο Αμβούργο, όχι μόνο μέσα από τις μακέτες του, αλλά μέσα από την έντονη κριτική που δέχτηκε από τον τύπο και την κοινωνία.
Δεν έλειψαν και τα πολύ εντυπωσιακά περίπτερα, όπως αυτό της Ρωσίας, όπου κάθε επιφάνεια του περιπτέρου ήταν καλυμμένη από QR codes, τα οποία οι επισκέπτες μπορούσαν να αποκωδικοποιήσουν με τη βοήθεια των Tablets, για να ανακαλύψουν μια νέα ρωσική πόλη αφιερωμένη στην επιστήμη.
Τα γενικά συμπεράσματα που απορρέουν από την όλη διοργάνωση είναι ότι, δυστυχώς, στις σημερινές κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες οι αρχιτέκτονες – και κατά επέκταση η τέχνη – μπορούν να αποτελέσουν μια «πολυτέλεια» που μπορεί να αποφευχθεί. Επίσης, τονίστηκε ιδιαίτερα η αλλαγή του ρόλου του αρχιτέκτονα, αλλά και του κοινού στο οποίο απευθύνεται. Τέλος, έγινε αισθητό το γεγονός ότι η τεχνολογία της επικοινωνίας μπορεί να αντικαταστήσει την αρχιτεκτονική στη διαμόρφωση ενός δημόσιου, κυρίως, χώρου.
Η φετινή Μπιενάλε είναι σίγουρα διαφορετική από όλες τις προηγούμενες. Η οικονομική κρίση δεν την άφησε ανεπηρέαστη τόσο στη θεωρία όσο και στην πράξη. Δεν είδαμε φέτος τις εντυπωσιακές μακέτες των «star–architects» να παρελαύνουν μπροστά μας. Αντιθέτως, είδαμε τους αρχιτέκτονες να προσπαθούν να εντάξουν το έργο τους σε ένα ευρύτερο σύνολο με σκοπό το αρχιτεκτόνημα να αποτελέσει τη συνεισφορά του αρχιτέκτονα στην κοινωνία και όχι να είναι απλά το δημιούργημα της αρχιτεκτονικής του ευφυΐας. Ο Chipperfield μας ωθεί να διαμορφώσουμε ένα «κοινό έδαφος», τόσο ως μεμονωμένα άτομα όσο και ως σύνολο. Εξάλλου, υπό τις τωρινές συνθήκες, αυτό είναι μονόδρομος.