Συχνά μέσα από τη στήλη αυτή σας είπαμε ιστορίες, φτιάξαμε δηλαδή αφηγήσεις, όχι παραμύθια, αλλά αληθινές ιστορίες, πάντα καλλιτεχνικές… Και σήμερα κάτι τέτοιο θα κάνουμε, γιατί δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς: μια ιστορία “δένει” τις ιστορίες τριών καλλιτεχνών που παρουσιάζει η γκαλερί Tsatsis Projects/ Artforum. Και η ιστορία αυτή θέλει να συνδέσει τρεις καλλιτέχνες που το έργο τους χρησιμοποιεί κοινές λογικές, όχι παραστατικές, αλλά αφηρημένες και κατά βάση γεωμετρικές.
Ο Μιχάλης Μιχαηλίδης (γεν. 1927), ο Κωνσταντίνος Ξενάκης (1931) και η Όπυ Ζούνη (1941-2008) στη διάρκεια της μακρόχρονης καλλιτεχνικής τους σταδιοδρομίας έχουν παρουσιάσει έργο ποικίλο, που όμως είναι τόσο χαρακτηριστικό σε κάθε περίπτωση, ώστε να το αναγνωρίζεις άμεσα ως δικό τους.
Και οι τρεις τους κοσμοπολίτες, από τους καλλιτέχνες δηλαδή που δεν ταξίδεψαν απλώς, αλλά έζησαν -και ζουν κάποιοι- στο εξωτερικό, εξέθεσαν σε πάμπολλες εκθέσεις τα έργα τους -ομαδικές και ατομικές, πολλές διεθνείς-, ζυμώθηκαν μέσα στην ευρωπαϊκή καλλιτεχνική κουλτούρα.
Ο Μιχαηλίδης με τους τεντωμένους καμβάδες του πάνω στο σκελετό τελάρων κάνει ένα είδος επιτοίχιας γλυπτικής, λιτής και απέριττης, συνδυάζοντας την κατασκευαστική λογική και μια έντονη ποιητική διάσταση. Τα περάσματα από την επιφάνεια στο βάθος, από τον όγκο στο κενό, από το κλειστό στο ανοιχτό, από το συγκεκριμένο στο αφηρημένο, είναι αρμονικά και εύρυθμα.
Ο Κωνσταντίνος Ξενάκης έχτισε ένα πολύ προσωπικό εικαστικό λεξιλόγιο, δανειζόμενος σύμβολα και κώδικες τόσο από την καθημερινή ζωή (π.χ. τα σήματα οδικής κυκλοφορίας), όσο και την αλχημεία, τα μαθηματικά, το ζωδιακό κύκλο, τα ιερογλυφικά. Από τις ηλεκτροκίνητες κατασκευές και τα happenings της δεκαετίας 1960 μέχρι τους τελευταίους πίνακές του επεξεργάζεται έναν πλούσιο κόσμο συμβόλων και μελετά τους μηχανισμούς επικοινωνίας.
Η Όπυ Ζούνη, από τα πρώτα της ζωγραφικά έργα -επίσης της δεκαετίας 1960- ενθουσιαζόταν με την προοπτική και την τρίτη διάσταση. Και πολύ γρήγορα το ύφος της χαρακτηρίστηκε από μια αυστηρή γεωμετρία, μονοχρωμίες, τη σύνθεση γραμμών και επιπέδων, οπτικές απάτες και ψευδαισθητικούς χώρους, που μεταβάλλονται ανάλογα με τη γωνία θέασής τους.
Και οι τρεις διασώζουν ένα σχεδόν αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον στο έργο τους, αλλά δεν είναι μόνο αυτό που τους συνδέει. Τους συνδέει και η κοινή καταγωγή -αυτή είναι η ιστορία που συνδέει τις άλλες ιστορίες-, αφού και οι τρεις είναι γεννημένοι στην Αίγυπτο. Από τη χώρα που πηγάζει ο μυστικισμός, από τη χώρα όπου κατά κάποιο τρόπο γεννήθηκαν τα μαθηματικά, από τη χώρα που γεννήθηκε ο Καβάφης, από τη χώρα με την οποία σύνδεσαν τη ζωή τους τόσοι Έλληνες της Διασποράς, από κει ξεκινούν και οι ιστορίες των τριών πυθαγόρειων καλλιτεχνών, που συνδέουν την αυστηρότητα με την ποίηση, τις φόρμες με τη σιωπή και κρατούν ανοιχτό το παράθυρο του Λόγου σε έναν κόσμο εν εξελίξει.
Aπό τις 22.5.2012
γκαλερί TSATSIS PROJECTS/ARTFORUM, Τσιμισκή 113, τηλ. 2310 257552
www.artforum.gr
