«Αφού οι ηθοποιοί είναι τρελοί, γιατί οι τρελοί να μην είναι ηθοποιοί;» . Αυτό είναι το μόττο των ανθρώπων της επαγγελματικής θεατρικής ομάδας Accademia della Follia, δηλαδή Ακαδημία των Τρελών. Δεν πρόκειται για κάποιο αστείο του συναφιού που σχολιάζει την εκκεντρικότητα των θεατρικών συντελεστών. Πρόκειται για τη θεατρική ομάδα – απόγονο εκείνης που ξεπήδησε στην Ψυχιατρική Κλινική της Τεργέστης τη δεκαετία του 1970, κατά την λεγόμενη «επανάσταση του Basaglia».
Ο Franco Basaglia (1924-1980), καθηγητής νευρολόγος – ψυχίατρος με έντονη πολιτική και αντιφασιστική δράση για την οποία μάλιστα είχε φυλακιστεί όντας φοιτητής το 1943, έχοντας έρθει αντιμέτωπος με τις απάνθρωπες, ταπεινωτικές και περιοριστικές συνθήκες εγκλεισμού σε ιδρύματα είτε σωφρονιστικά (ως κρατούμενος όπως προείπα), είτε ψυχιατρικά (ως διευθυντής κλινικών), ήταν εκείνος που έκανε πολλά βήματα προς την αποϊδρυματοποίηση των έγκλειστων και την αντιμετώπισή τους ως ίσα κοινωνικά όντα.
Το 1971 πήγε ως διευθυντής στην Ψυχιατρική κλινική της Τεργέστης κι εκεί κατάφερε, παρά τις αρχικές αντιδράσεις, να καταργήσει πολλούς από τους μέχρι τότε περιορισμούς και να απαγορεύσει πρακτικές ετών όπως το δέσιμο στα κρεβάτια, οι κλειδωμένες πόρτες κ.ά. Έβαλε τη χορήγηση φαρμάκων σε δεύτερη μοίρα, χρησιμοποιώντας τα μόνο επικουρικά κι έδωσε έμφαση σε άλλες μορφές βελτίωσης και θεραπείας, όπως οι εκδρομές αλλά κυρίως, το θέατρο. Οι θεραπευόμενοι έδιναν παραστάσεις ανοιχτές στο κοινό στον προαύλιο χώρο του ψυχιατρείου, όπου σήμερα στεγάζεται το Teatro Parco Basaglia.
O Claudio Misculin, έχοντας οδηγηθεί στην κλινική κατόπιν προηγούμενου εγκλεισμού του στη φυλακή, ήταν από τους πρωτεργάτες του πρώτου θεατρικού σχήματος το 1976. Συνέχισε ως ηθοποιός και σκηνοθέτης και την επόμενη δεκαετία, όταν το 1992 στο Ρίμινι ίδρυσε επισήμως την Accademia della Follia, στην οποία υπήρξε σκηνοθέτης μέχρι πριν ένα χρόνο, που έφυγε από τη ζωή.
Σήμερα η θεατρική ομάδα παραμένει πιστή στους στόχους και τα οράματά της και υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της Francesca Varsori, συνεχίζει με τρόπο ανοιχτό, παρεμβατικό και εξωστρεφές να δημιουργεί μέσα και έξω από τα όρια του θεάτρου κοινότητας (community theatre).Παρουσιάζει θεατρικές παραστάσεις, περφόρμανς, μουσικές δράσεις, ο,τιδήποτε ενέχει το φάσμα της τέχνης. Περισσότερες λεπτομέρειες για την ομάδα μπορείτε να βρείτε στην επίσημη ιστοσελίδα της: https://www.accademiadellafollia-claudiomisculin.it/, κι επίσης τον ύμνο – μανιφέστο της ομάδας εδώ: Cantico dei Matti.
Υγ. Αυτή η ιστορία, μου έφερε στο νου ένα ελληνικό αντίστοιχο – δυστυχώς χωρίς συνέχεια. Το 1965, στα πλαίσια της 15ης Συνόδου της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ψυχικής Υγείας παρουσιάστηκε στο υπαίθριο θέατρο του Δρομοκαΐτειου, το τρίτο μέρος της τριλογίας της Ορέστειας, οι Ευμενίδες, από ομάδα 35 ασθενών του καθηγητή Λυκέτσου. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως ανάμεσα στους συμμετέχοντες, ήταν μία γυναίκα που είχε σκοτώσει τον σύζυγό της προ εικοσαετίας, η οποία παρουσίαζε ταύτιση με τον ρόλο της Κλυταιμνήστρας και αποτροπιασμό για το έγκλημα του Ορέστη. Ζήτησε και ανέλαβε τον ρόλο της κορυφαίας του Χορού των Ερινύων που καταδιώκουν τον Ορέστη λόγω της μητροκτονίας του, μα στο σημείο που ο Χορός μεταταβάλλεται σε Ευμενίδες, η ασθενής αρνούταν να ερμηνεύσει τον ρόλο της προβάλλοντας διάφορες προφάσεις και δικαιολογίες.
