Η ποιητική συλλογή της Στέργιας Κάββαλου με τίτλο
Δρόμος από γάλα είναι ένα σύνολο 28 ποιημάτων, τα οποία –ή αν μη τι άλλο η πλειονότητα των οποίων– έχει ως θεματικό πυρήνα τη μητρότητα. Με έντονη εικονοποιία, αφαιρετική γραφή και λιτή μουσικότητα συλλαμβάνει –σχεδόν φωτογραφικά– στιγμές της νέας ζωής μια γυναίκας, όταν αυτή γίνεται μητέρα. Το βιβλίο, άλλωστε, είναι αφιερωμένο στην κόρη της. Αλλά ακόμα κι έτσι να μην ήταν, γίνεται φανερό ότι τα ποιήματα αυτά διαπνέονται από το στοιχείο της έλευσης ενός παιδιού στη ζωή μιας γυναίκας. Τα ποιήματα είναι γραμμένα σε ελεύθερο στίχο και δεν έχουν τίτλους (από πάνω, όπως συνήθως γίνεται), αλλά ο νοηματικός τους πυρήνας –μια μορφή τίτλου, δηλαδή– ενσωματώνεται στη γραφή, με έντονα μαύρα γράμματα. Σε πολλά απ' αυτά διαφαίνεται μια οικονομία λέξεων, η οποία προεξοφλεί την πολυσημία τους και έτσι υπογραμμίζει τη δέουσα προσοχή που οφείλει να δώσει ο αναγνώστης αφουγκραζόμενος την εσωτερική τους δυναμική.
Ποίημα ποίημα η Στέργια αφηγείται μια ιστορία: –από το μαιευτήριο ήδη– το πώς εισέρχεται στη ζωή της αυτή η νέα ζωή. Και νομίζω πως μέσα από τη συνάντηση με την κόρη της, συναντιέται και η ίδια με τον εαυτό της. 'Η ξανασυστήνεται εκ νέου. Κάποια στιγμή, στο 6ο ποίημα, στο τέλος σημειώνει «όλοι μου το έλεγαν, μετά το παιδί δεν είσαι ποτέ η ίδια». Το παλιό αίμα ανανεώνεται με καινούργιο, οι αισθήσεις αντικρίζουν νέα πράγματα-νέες εικόνες, τα ρούχα της μυρίζουν γάλα, ανοίγεται μπροστά της μια via lactea (τη σημειώνει τη φράση αυτή κάπου), δηλαδή ένας γαλαξίας. Παράλληλα, βέβαια, με τον ρόλο της μητέρας συνεχίζει και η ζωή της γυναίκας, του ανθρώπου με τις κοινωνικές (και όχι μόνο) ανησυχίες, το βλέπουμε αυτό καθώς προχωράμε την ανάγνωση των ποιημάτων μέσα στη συλλογή.
Αλλά κι αυτή η νέα οπτική, ίσως, για τα πράγματα, για τις καταστάσεις, για τη ζωή είναι πια φιλτραρισμένη από το καινούργιο βίωμα, αυτό της μητρότητας. Ο δρόμος από γάλα είναι, νομίζω, ο δρόμος που περπατά η ποιήτρια για να βρει την κόρη της, ο δρόμος που περπατά η κόρη της για να βρει τη μητέρα της, ο δρόμος που περπατούν μαζί.
Το
Κάτι κλαίει ακόμα είναι μια συλλογή 25 διηγημάτων που αφορούν τους ανθρώπους και τις ανθρώπινες σχέσεις, τις δυναμικές των σχέσεων αυτών και, εν τέλει, τη ζωή την ίδια. Το πώς αυτή περνά. Τι ήχο κάνει. Ξεκινώντας κανείς την ανάγνωση των ιστοριών της Στέργιας Κάββαλου παρακολουθεί άλλοτε στιγμιότυπα της καθημερινής ζωής κάποιων προσώπων, σκηνικά που εξελίσσονται (Ισορροπία, Zewa Soft, Δεκατριάρι, Air Gold για παράδειγμα) και άλλοτε διαβάζει κάποιες πιο σύνθετες ιστορίες, ιστορίες όπου μέσα στην αφήγηση εμπεριέχεται πολύ περισσότερη εσωτερική πλοκή: οι σκέψεις του προσώπου που πρωταγωνιστεί, οι δεύτερες σκέψεις του προσώπου που πρωταγωνιστεί, οι φόβοι του. Κάποια από αυτά τα διηγήματα, όπως το Γκράνπα, το Εκεί παλεύει παιδί, το Μ' αγαπάς λίγο;, το Τζορτζ ο Β΄ είναι διηγήματα τόσο καλοκεντημένα –αν και δε χρησιμοποιώ έναν δόκιμο όρο, νομίζω ότι ταιριάζει απόλυτα–, είναι κεντημένα γιατί πάνω στην αφήγηση πλέκονται πολλά στοιχεία, τα εσωτερικά σε ό,τι αφορά τον ψυχισμό των προσώπων τα οποία σκιαγραφούνται, –και παρότι μιλάμε για διηγήματα και όχι για μυθιστόρημα, ο αναγνώστης μπορεί να γνωρίσει πολύ καλά την ψυχική κατάσταση του ατόμου για το οποίο γίνεται λόγος, την ξεκλειδώνει λέξη λέξη– και τα εξωτερικά σε ό,τι αφορά το σκηνικό που θέτει η Στέργια για την ιστορία. Οι λέξεις και οι φράσεις για την αποτύπωση της ιστορίας και για την αποτύπωση του συναισθήματος είναι τόσο σωστά επιλεγμένες και τοποθετημένες. Σε πολλά σημεία δημιουργείται μια μουσικότητα, υπάρχει ένας ρυθμός.
Το βιβλίο, όπως ήδη αναφέρθηκε, περιέχει 25 διηγήματα, τα πιο μικρά είναι μονοσέλιδα ή και μικρότερα, τα πιο μεγάλα εκτείνονται σε αρκετές σελίδες. Οι ιστορίες της Στέργιας μιλούν για ανθρώπου ζωντανούς, εύθραυστους, πολύ αληθινούς και πολύ γήινους. Κατά την ανάγνωση σίγουρα μπορεί να ταυτιστεί κανείς με πολλούς από αυτούς ή, αν μη τι άλλο, να ταυτιστεί με πολλές στιγμές τους και συναισθήματά τους. Η αφήγηση άλλοτε είναι πρωτοπρόσωπη και άλλοτε τριτοπρόσωπη, πότε εκφράζοντας τις σκέψεις του ήρωα για τον εαυτό του και πότε γίνεται απεύθυνση σε κάποιον. Βασικό στοιχείο που διατρέχει όλες τις ιστορίες είναι αυτό της αγάπης. Οι πρωταγωνιστές των ιστοριών θέλουν να αγαπηθούν και να αγαπήσουν, θέλουν να εκφράσουν την αγάπη τους και το προσπαθούν ακόμα κι αν είναι δύσκολο. Ακόμα κι αν η εκφορά των λέξεων είναι δύσκολη. Οι ιστορίες καταπιάνονται με ανθρώπους της τρίτης ηλικίας, με τις σχέσεις γονέων και παιδιού, με τη μητρότητα. Και στο τέλος της ανάγνωσης πάντα μένει κάτι (αυτό που κλαίει ακόμα;). Τελειώνει η ανάγνωση, αλλά μένει λίγος χρόνος ακόμα στον αναγνώστη για να αναλογιστεί την ιστορία. Αυτό, θεωρώ, είναι το ιδιαίτερα σημαντικό με τις ιστορίες της Στέργιας: δίνουν στον αναγνώστη τον χρόνο και κυρίως τον χώρο να μπει μέσα τους, να αφουγκραστεί την ατμόσφαιρά τους, να «ακούσει» την ησυχία τους. Γιατί πραγματικά, οι ιστορίες είναι
ήσυχες και ακριβώς αυτό τις κάνει πολύ δυνατές.
Το
Κάτι κλαίει ακόμα είναι ένα ψηφιδωτό εικόνων της ζωής που βρίσκεται εκεί έξω και περνάει. Τα πρόσωπα των διηγημάτων μπορούν κάλλιστα να είναι οι άγνωστοι στο δρόμο, οι διπλανοί μας ή και η οικογένειά μας. Τέλος, παραφράζοντας μια φράση του βιβλίου από το πρώτο διήγημα, θα πω ότι οι ιστορίες της Στέργιας είναι άχρονες στιγμές ζωής, άρα κατά κάποιον τρόπο αιώνιες, που μέσα τους συναντιούνται όσοι προσπαθούν να αγαπήσουν και να αγαπηθούν.
