Κάνοντας μια βόλτα στο χωροχρόνο με μέσο το youtube, βρέθηκα κάποια στιγμή στο υπνοδωμάτιο ενός σπιτιού. Ήταν σκοτεινά, το μοναδικό φως προέρχονταν από φακούς οι οποίοι κινούνταν γρήγορα σα δαιμονισμένοι. Γυναικείες στριγγλιές και παιδικά κλάματα δημιουργούσαν μια σκηνή τεράστιας έντασης. Ξαφνικά η κάμερα γυρνά προς τα αριστερά. Μια μητέρα με τα τέσσερα παιδιά της σφιχταγκαλιασμένοι κλαίνε με αναφιλητά κοιτώντας επίμονα προς την απέναντι μεριά του δωματίου. Τα μάτια προδίδουν συναισθήματα φόβου, αγωνίας και οργής. Ο χειριστής της κάμερας γυρνά προς τα δεξιά. Τέσσερις πάνοπλοι μαυροφορεμένοι στρατιώτες, έχουν συλλάβει έναν ημίγυμνο άνδρα, στο κεφάλι του οποίου έχουν τοποθετήσει μια μαύρη κουκούλα. Τα κλάματα και τα ουρλιαχτά συνεχίζονται ενώ οι στρατιώτες ποζάρουν περήφανοι στο φακό. Στο “σβήσιμο” του βίντεο ένας τίτλος στο μέσο της οθόνης μας πληροφορεί για το γεωγραφικό μήκος και πλάτος της σκηνής την οποία παρακολουθήσαμε… Φαλούτζα 2005!
Πάνοπλοι, μαυροφορεμένοι, εκαμίτες, ανεβαίνουν σιγά σιγά μια σκάλα. Το βίντεο δεν έχει ήχο, από τις κινήσεις όμως και μόνο φαίνεται ότι κάτι πολύ επικίνδυνο συμβαίνει. Διασφαλίζουν το διάδρομο, μπαίνουν σε ένα τεράστιο χώρο όπου υπάρχει ένας πάγκος που γραφεί “μπαρ”. Πίσω από τον πάγκο ένα γκράφιτι και μια δισκομπάλα. Δίπλα υπάρχουν στοιβαγμένα κάποια χαρτιά και κάτι που μοιάζει με βιβλιοθήκη. Η περιήγηση στο κτίριο συνεχίζεται για ώρα, όπως και το βίντεο, τα πλανά είναι ίδια και βαρετά.
Οι ειδήσεις των 20:00 μας πληροφορούν ότι οι αστυνομικές δυνάμεις με μια θεαματική επιχείρηση ανακατέλαβαν το κτίριο της πρώην φοιτητικής εστίας του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης στην Εγνατία στο κέντρο της πόλης. Ο άνκορμαν του δελτίου μιλούσε με μια τεράστια αγαλλίαση ενώ ήταν πολύ αυστηρός και επικριτικός προς τους κρατικούς άρχοντες οι οποίοι δεν έπραξαν το αυτονόητο νωρίτερα μιας και το κτίριο βρισκόταν υπό κατάληψη από αναρχικούς από το 2007.
Βλέποντας αυτά τα πλάνα και ακούγοντας το συμπαθή, υπό άλλες συνθήκες, ποικιλόχρωμο, τροπικό πτηνό της τηλεόρασης, έκανα μια γρήγορη ανασκόπηση μέσα στο μυαλό μου στη πρόσφατη ιστορία της Θεσσαλονίκης. Μια ιστορία άγνωστη στους περισσότερους που δεν θα αφιερώσει ούτε ένα δευτερόλεπτο γι’ αυτή η εκπομπή “εκατογραφία” της ΕΤ3.
Καλοκαίρι 1997, η Θεσσαλονίκη αν και “πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης” παραμένει απελπιστικά ανιαρή. Μια βόλτα στην Άνω Πόλη μου αποκαλύπτει μια όαση δράσης μέσα στη ραστώνη του καλοκαιριού. Στη πλατεία κουλέ καφέ μπροστά από ένα κτίριο στη πρόσοψη του οποίου ένα πανό πληροφορούσε τους περαστικούς ότι βρισκόταν υπό κατάληψη η οποία είχε τον διακριτικό τίτλο “Κατάληψη Βαρβάρα”, κάποια παιδιά έστηναν μια σκηνή για συναυλία. Μοίραζαν και φυλλάδια τα οποία με πληροφόρησαν ότι είχαν καταλάβει το εγκαταλελειμμένο κτίριο από το 1994 για να στεγαστούν και να δημιουργήσουν ένα χώρο πολιτισμού στο κέντρο της Άνω Πόλης. Από βιβλιοθήκη μέχρι συνεργείο για μηχανάκια είχε φτιαχτεί στο κτίριο. Η συναυλία ξεκίνησε, το συγκρότημα που έπαιζε λεγόταν “Ωχρά Σπειροχαίτη”… Ο απολογισμός ήταν μια από τις πιο όμορφες βραδιές της ζωής μου. Το 1998 εκκενώνεται από τα ΕΚΑΜ. Μέσα βρίσκονταν 13 νέοι και ένας 80 χρόνος γείτονας ο οποίος στεγάζονταν εκεί το τελευταίο διάστημα μιας και το σπίτι του είχε καεί. Η εφημερίδα “Τα νέα” μας πληροφορεί την επομένη μέρα: Η βίλα Βαρβάρα, μάθαμε, είναι κάποιο εγκαταλειμμένο σπίτι στα Εξάρχεια, όπου συχνάζουν νεαροί περιθωριακοί. Ενώ ο Σπύρος Βούγιας δηλώνει: “Οι νέοι που εκδιώχθηκαν από εκεί, διέσωσαν κατ' αρχήν το εγκαταλελειμμένο κτίριο από τη φθορά και την κατάρρευση. Το συντήρησαν όσο καλύτερα μπορούσαν και με δικά τους έξοδα το κράτησαν ζωντανό, κατοικώντας μέσα σ' αυτό για πολλά χρόνια, με σεβασμό και αξιοπρέπεια.” Το κτίριο λειτούργησε για μερικά χρόνια ως δανειστική βιβλιοθήκη και ξαναεγκαταλήφθηκε.
Ξανά στην Άνω πόλη το 2002 και συγκεκριμένα στην οδό Πολιορκιτού. Παιδιά κάθε ηλικίας σκάβουν σε ένα οικόπεδο δίπλα σε ένα όμορφο παλιό κτίριο. Ρωτώ τι γίνεται και μια κοπέλα με ενημερώνει ότι εκεί βρισκόταν ένας παλιός φούρνος ο οποίος πριν χρόνια γκρεμίστηκε και τώρα είναι αποφασισμένοι να τον ξεθάψουν και να τον κάνουν πάρκο για το κόσμο της περιοχής. Είναι οι καταληψίες της “Μαύρης Γάτας”. Οι δράσεις τους πολλές και εξαιρετικά πρωτοποριακές. Μεταφέρουν έναν αέρα που έρχεται από την Ευρώπη και το κίνημα της αντιπαγκοσμιοποίησης. Reclaim the streets, συλλογικές κουζίνες στις πλατείες της Άνω Πόλης, συναυλίες, φεστιβάλ, πορείες, παρεμβάσεις δίνουν χρώμα και ζωντάνια σε μια πόλη η οποία δείχνει να βαριέται απίστευτα βουτηγμένη μέσα στα δάνεια και το πλαστικό χρήμα. Η Μαύρη Γάτα λειτουργεί ακόμα σαν ελευθεριακό σχολείο υπό τον τίτλο “El Paso”.
Το κίνημα της αντιπαγκοσμιοποίησης δίνει ραντεβού στη Θεσσαλονίκη τον Ιούνιο του 2003. Χιλιάδες άνθρωποι έρχονται στη πόλη μεταφέροντας ιδέες και πρακτικές άγνωστες μέχρι τότε. Εκείνος ο Ιούνης αλλά πολύ περισσότερο το κίνημα αλληλεγγύης που δημιουργήθηκε για τους συλληφθέντες των πορειών αμέσως μετά, πολλαπλασιάζει αστραπιαία τις καταλήψεις της πόλης τα επόμενα χρόνια. Φάμπρικα Υφανέτ, Terra Incognita, Street Attack, κατάληψη Δέλτα, Libertatia. Εγκαταλειμμένα κτίρια παντού στη πόλη παίρνουν ζωή. Αναπλάθονται, μετατρέπονται από άδεια κτίρια σε πολιτιστικά και πολιτικά στέκια, λειτουργώντας έξω από τις παγιωμένες συνήθειες της ελεγχόμενης και συμβατικής παραγωγής πολιτισμού. Είναι κοιτίδες αντίστασης σε ένα “κόσμο οργανωμένης πλήξης” όπως έγραφε και ένας τοίχος, όπου το θεοποιημένο χρήμα δεν παίζει κανένα ρόλο.
Το 2014 οι καταλήψεις δεν αντιμετωπίζονται έτσι. Στεγάζουν τον εσωτερικό εχθρό. Στεγάζουν την μη υπακοή σε αυτό το τρόπο ζωής κυρίως, όπου συναισθήματα, εμπορεύματα, αξίες τιμώνται αναλόγως.
Πρέπει λοιπόν αφού λοιδορηθούν και λασπολογηθούν να παταχθούν μη τυχόν και μολύνουν και άλλους!
