HomeCinemaΕξώστης ΘΗ αυτοαναφορικότητα στον κινηματογράφο και η περίπτωση...

Η αυτοαναφορικότητα στον κινηματογράφο και η περίπτωση του Deadpool

Είναι ευρέως γνωστό πια ότι το πιο κερδοφόρο κινηματογραφικό trend των τελευταίων χρόνων είναι οι ταινίες με σούπερ-ήρωες. Βγαίνουν αρκετές σε σύντομο χρονικό διάστημα, σχεδόν όλες είναι οικονομικές επιτυχίες, αλλά σπάνια μία τέτοια ταινία θα ξεχωρίσει από τον γενικό κανόνα αυτού του κινηματογραφικού ρεύματος. Ο Φεβρουάριος ήταν ο μήνας του Deadpool, μίας πολυαναμενόμενης ταινίας που ο ερχομός της δεν απογοήτευσε. Το Deadpool στέφτηκε με οικονομική επιτυχία και οι φανατικοί του είδους το υποδέχθηκαν με διθυραμβικές κριτικές. Βέβαια, για μένα η επιτυχία του Deadpool δεν σταματάει στις εισπράξεις του, καθώς κατάφερε να φέρει νέο αέρα στις ταινίες σούπερ-ηρώων και να ανανεώσει το είδος μέσω της αυτοαναφορικότητας και του σπασίματος του τέταρτου τοίχου.

Ο όρος αυτοαναφορικότητα (ή αναστοχασμός, μετα-μυθοπλασία, αντι-ιλουζιονισμός) μπορεί να αναφέρεται είτε στην έμφαση στις καλλιτεχνικές συμβάσεις και δομές αναπαράστασης με τις οποίες το έργο συνδιαλέγεται, είτε σε αναφορές στο συνολικό έργο του καλλιτέχνη, είτε ακόμη και σε συνδυασμό των δύο παραπάνω. Η αυτοαναφορικότητα δεν είναι κάτι το καινούργιο στον κινηματογράφο και υπάρχει σε εκτεταμένη μορφή από τον μοντερνισμό. Η κινηματογραφική αυτοαναφορικότητα είναι ουσιαστικά η διαδικασία κατά την οποία οι ταινίες φέρνουν στο προσκήνιο τη διαδικασία παραγωγής τους, το ζήτημα της ιδιότητας του δημιουργού, τις διαδικασίες που τις διέπουν ως κείμενα, τις διακειμενικές επιρροές τους ή την πρόσληψή τους από το κοινό.

Αυτό που έκανε το Deadpool να ξεχωρίσει είναι ότι «ξεγύμνωσε» τις διαδικασίες παραγωγής μίας τέτοιας ταινίας και αποδόμησε τις αφηγήσεις άλλων ταινιών του είδους μέσα στην ίδια την αφήγησή του, ενώ παράλληλα έσπασε τον τέταρτο τοίχο και έβαλε τον ίδιο τον πρωταγωνιστή να απευθύνεται κατευθείαν στο κοινό μέσω του βλέμματός του προς την κάμερα. Από τους τίτλους αρχής ακόμη καταλαβαίνεις ότι το Deadpool δεν θα είναι μία συνηθισμένη ταινία υπερ-ήρωα και ότι θα υπερβεί το ίδιο το είδος σπάζοντας τις συμβάσεις του. Οι τίτλοι παρουσιάζονται στο σετ της πρώτης σκηνής, αλλά ο χρόνος είναι παγωμένος και έτσι μπορούμε να περιηγηθούμε μέσω της κάμερας που κινείται μέσα στις τρεις διαστάσεις. Και βέβαια, οι τίτλοι δεν είναι οι συνηθισμένοι, καθώς παρουσιάζει τους χαρακτήρες όπως ακριβώς τους αντιμετωπίζει και το κοινό: the hot chick, the comic relief, a CGI character, a moody teen και a gratuitous cameo.

Φυσικά, αυτή η τάση που εδραιώνεται στους τίτλους αρχής, συνεχίζεται σε όλη την αφήγηση της ταινίας. Ο ίδιος ο σουπερ-ήρωας μιλάει στους θεατές, εξηγεί τη δράση και τεκμηριώνει γιατί δεν είναι ένας συμβατικός σουπερ-ήρωας. Επίσης, υπάρχουν και καυστικά σχόλια και για τον τρόπο παραγωγής τέτοιων ταινιών μέσω αυτής της μεταμοντέρνας, αυτοαναφορικής τακτικής της αφήγησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι όταν ο Deadpool πάει για τελευταία φορά στο σπίτι των X-Men και βρίσκει πάλι μόνο τον Colossus και την Negasonic Teenage Warhead, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι δεν γίνεται σε ένα τόσο μεγάλο σπίτι να πετυχαίνει μόνο αυτούς και είναι λες και η παραγωγή δεν είχε άλλα λεφτά για να εμφανίσει κι άλλον σούπερ-ήρωα στην ταινία.

Το Deadpool είναι μία ταινία σούπερ-ήρωα που ξεφεύγει από τις νόρμες, σπάζοντας επίτηδες τις νόρμες του είδους κάτω από το πέπλο της αυτοαναφορικότητας. Έχοντας όλα αυτά υπόψιν, είναι απολύτως λογικό που έγινε τέτοιος ντόρος γύρω από αυτήν αποφέροντας τρελά κέρδη στους δημιουργούς της.

Related stories

Το σπίτι του Δημήτρη Αμελαδιώτη είναι ένα έργο τέχνης σε εξέλιξη

WHO IS WHO: Μου αρέσει να παρουσιάζομαι ως εικαστικός,...

Οι ταινίες της εβδομάδας 25.04-01.05.2024

Γράφει ο Λάζαρος Γεροφώτης Η κατρακύλα στα εισιτήρια των κινηματογράφων...

Η Μαρίτα Καρυστηναίου δημιουργεί τα φωτιστικά των ονείρων σας

φωτογραφίες: Μαρία Ευσταθιάδου Η Decolight λειτουργεί από το 2010 και...

Ψηλά στο Εσκί Ντελίκ, αναμνήσεις μιας άλλης ζωής

Ήταν μικρές κι αθώες κοπελούδες σαν ήρθανε απ’ την...