«Η φρίκη δεν έληξε ακόμα»

Ο Μπούσμπεκ είχε επιτέλους δημοσιεύσει την έρευνα που πλημμύριζε το κεφάλι του στη διάρκεια δεκαετιών: πέντε χοντροί τόμοι των οκτακοσίων σελίδων και πλέον ο καθένας, που εκδόθηκαν ταυτόχρονα, σύμφωνα με την επιθυμία και την απαίτηση που εκδήλωσε ο ερευνητής. Εδώ και μήνες τα περιοδικά, ακόμη και τα μη εξειδικευμένα, είχαν στο επίκεντρο σχόλια και αναλύσεις των αποτελεσμάτων που προέκυψαν από την έρευνα του Μπούσμπεκ. Οι τέσσερεις πρώτοι τόμοι αποτελούνταν από μια εντυπωσιακή συσσώρευση αριθμών και τεκμηριωμένων πληροφοριών σχετικά με τα θύματα των ομαδικών σφαγών στη διάρκεια της ιστορίας (ο ορισμός των οποίων πρόβαλλε ήδη στον πρώτο τόμο: «δεν έσκυψα πάνω στους πολέμους» -είχε γράψει ο Μπούσμπεκ- «δεν με ενδιέφερε η αναμέτρηση δύο δυνάμεων, όσο άνισες κι αν ήταν, με ενδιέφερε μόνο η Δύναμη όταν αντιμετωπίζει την αδυναμία»)…Ένας λαός αδύναμος, δηλαδή «χωρίς τη δυνατότητα να θέσει σε κίνδυνο ένα ορισμένο στρατό εισβολής», δεν θα έπρεπε να θεωρηθεί, όπως τόνιζε ο Μπούσμπεκ, «αγαθός λαός», αφού τα γεγονότα δεν οφείλονταν στην αγαθότητα της μιας πλευράς –των θυμάτων- και στην κακία της άλλης: των δημίων ή αυτών που εκτελούσαν το έργο του τρόμου. Επρόκειτο απλώς για τη δυνατότητα ή αυτών που εκτελούσαν το έργο του τρόμου. Ένας λαός αδύναμος σχετικά με έναν άλλο μπορούσε γρήγορα –δηλαδή, σε ιστορική κλίμακα, σε λιγότερο από έναν αιώνα- να κάνει το πέρασμα σε δυνατό λαό, επειδή στο μεταξύ είχε ενδυναμωθεί, ή απλώς είχε προσεγγίσει έναν λαό ακόμα πιο αδύναμο. Ο Τέοντορ Μπούσμπεκ έκανε έτσι προφανές ότι η έρευνά του είχε αποδείξει πως δεν υπήρχαν λαοί σημαδεμένοι στην πλάτη με τον αποκλειστικό δεσμό του πάσχοντα, ούτε λαοί με την αποκλειστική τάση να εγκαθιστούν τη φρίκη. «Φυσικά», τόνιζε ο Μπούσμπεκ στη μελέτη του, «φυσικά σε κάποια συγκεκριμένη ιστορική στιγμή, μια ορισμένη χρονιά, αν ζυγίσει κανείς τα πράγματα, μπορεί να εντοπίσει κάποια ανισορροπία στο δούναι και λαβείν ενός συγκεκριμένου πληθυσμού». Ο Μπούσμπεκ χρησιμοποιούσε μάλιστα τους όρους «λαός μεταδότης μαρτυρίου» και «λαός δέκτης μαρτυρίου». Η ανισορροπία αυτή σήμαινε απλώς για τον Μπούσμπεκ, «πως η Ιστορία δεν είχε λήξει» και πιο συγκεκριμένα, «πως η ιστορία της φρίκης βρισκόταν ακόμα στην αρχή». «Η φρίκη δεν έληξε ακόμα», επαναλάμβανε ο Μπούσμπεκ, «στους επόμενους αιώνες πολλοί πληθυσμοί θα σφαγιαστούν», πρόκειται να έρθουν «εκατομμύρια νεκροί», έγραψε. Ο Τέοντορ Μπούσμπεκ τελείωνε ένα από τα κύρια κεφάλαια του τελευταίου τόμου («αγρίως», όπως το χαρακτήρισαν κάποιοι αναλυτές, ή «με περιττές διευκρινίσεις», όπως είπαν άλλοι) παρουσιάζοντας έναν πίνακα όπου κατονόμαζε τους λαούς που στους προσεχείς αιώνες «ασφαλώς θα γίνονταν στόχος ομαδικής σφαγής» και τους λαούς που στους προσεχείς αιώνες «θα καθίσταντο υπεύθυνοι για την ομαδική σφαγή ανυπεράσπιστων πληθυσμών».