«Σημείωσε τότε κι αυτό: οι χαρακτήρες δεν αλλάζουν στο πέρασμα του χρόνου…» Αν έχει μάθει κάτι στα είκοσι τόσα χρόνια που διδάσκει, βάλε κι άλλα δέκα-δεκαπέντε χρόνια σκηνοθετικής εμπειρίας, είναι πότε να κάνει παύση. Σωπαίνει λοιπόν για κάμποσα δευτερόλεπτα και, τη στιγμή που πάνε να ξεσπάσουν οι ρομαντικές διαμαρτυρίες τους, συνεχίζει υψώνοντας τον τόνο: «Είμαι γέρος άνθρωπος και θα είχα κάθε δικαίωμα να πω πως δεν αλλάζουν καθόλου, αλλά σήμερα είμαι στις καλές μου, οπότε θα πω πως δεν αλλάζουν ρ ι ζ ι κ ά…» Νέα παύση. Βλέμματα σαστισμένα – ανάμεσά τους ένα ειρωνικό κι ένα προκλητικό. «Αυτό που συμβαίνει είναι πως οι εκάστοτε περιστάσεις φέρνουν στην επιφάνεια κάποιες ιδιότητες των χαρακτήρων, αόρατες μέχρι εκείνη τη στιγμή για τον επιπόλαιο παρατηρητή».
Ένας πανίσχυρος σκηνοθέτης και ιδιοκτήτης διαφημιστικής εταιρείας με πλούσιες διασυνδέσεις, μία πανέμορφη καθηγήτρια του Παντείου, ένας καταξιωμένος φωτογράφος εμπορικών περιοδικών, μία επιτυχημένη εισαγωγέας κρυστάλλων από την Ανατολή και μία διορθώτρια: Πέτρος, Αντιγόνη, Σάκης, Ειρήνη, Σοφία. Έξι άνθρωποι που κάποτε ήταν κάτι παραπάνω από φίλοι ο καθένας με τον άλλον, τότε που ήταν δεκαεπτάχρονα παιδιά —αποτελούσαν μία αχώριστη παρέα—, συναντιούνται ξανά μετά από τριάντα χρόνια στο ίδιο νησί και στην ίδια παραλία. Και ο έκτος; Ο έκτος —ο Χρήστος, ο αιωνίως μαύρος βασιλιάς στο σκάκι— βρίσκεται ήδη εκεί, ζει εκεί από χρόνια, και κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της παραμονής των παλιών του φίλων θα πέσει από τον γκρεμό στη θάλασσα. Οι έρευνες θα αποβούν άκαρπες και οι συζητήσεις σχετικά με τις αιτίες και τις συνθήκες του θανάτου του θ’ ανάψουν.
Με τα Παιδιά του Κάιν ο Νίκος Παναγιωτόπουλος («Μεταίχμιο», 2011) σαφώς και δεν παρουσιάζει απλώς ένα πολυπρόσωπο αστυνομικό μυθιστόρημα ή ένα ψυχολογικό δράμα, ούτε βέβαια μία ανατομία της σύγχρονης νεοελληνικής Κρίσης. Χρησιμοποιώντας ως McGuffin ένα ευρωπαϊκό σεμινάριο κινηματογραφικών σεναρίων, αξιοποιεί μία σειρά από αφηγηματικές παραλλαγές στο ύφος του, τις οποίες και εν συνεχεία υπονομεύει· γιατί αυτό που τον ενδιαφέρει στην πραγματικότητα είναι να σαρκάσει τους χαρακτήρες που παρουσιάζει, από την εφηβεία τους μέχρι το σήμερα. Με ικανότητα στην ελλειπτική περιγραφή, στήνει αλληλένδετα κινηματογραφικά στιγμιότυπα και μέσα από διαδοχικά φλας-μπακ μέσα στο χρόνο περιγράφει με χαρακτηριστική ειρωνεία τους διάφορους χαρακτήρες που συνθέτουν την πινακοθήκη του. Όλους εκτός από τον Χρήστο, το χαρακτήρα που κάποτε υπήρξε ο αρχηγός της παρέας και ήρωας των υπολοίπων, τον άνθρωπο που είχε επιλέξει τη ζωή μακριά από τους υπόλοιπους και το πολύβουο, ανταγωνιστικό άστυ. Αυτόν τον μαύρο βασιλιά που πέφτει απ’ τον γκρεμό επειδή περιέρχεται σε θέση τσούκτσβανγκ, δηλαδή αυτό που στο σκάκι ονομάζεται καταναγκασμός σε κίνηση.
Τα Παιδιά του Κάιν είναι ένα βιβλίο σκληρό, ασφαλώς ελληνικό, μια ιστορία που αφορά όχι την Ελλάδα της Κρίσης —ας μη γελιόμαστε, αυτή είναι μονάχα το ντεκόρ— αλλά τους ανθρώπους που ζούσαν και θα συνεχίσουν να ζουν σ’ αυτήν. Αλλά περισσότερο απ’ αυτό είναι μια ιστορία για τη φιλία, την καταξίωση, την αλαζονεία, τον έρωτα, την προδοσία, τις ανταγωνιστικές σχέσεις. Πράγματα που, οπουδήποτε κι οποτεδήποτε, αποτελούν τα συστατικά της κάθε κρίσης. Και της εξαφάνισης του κάθε ανθρώπου.
Νίκος Παναγιωτόπουλος
Τα παιδιά του Κάιν
«Μεταίχμιο», Αθήνα 2011
σελ. 400
