Citizen Queer: Το queer στο προσκήνιο του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ

γράφει η Εβελίνα Μηνά

Το 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης θέτει στο προσκήνιο την queer ερμηνεία, αφιερώνοντας πολλές προβολές σε LGBTQ+ θεματικές, ιστορίες, σκηνοθέτ@ και συντελεστ@. Έχουμε κάνει λοιπόν μία επιλογή από τα πιο ενδιαφέροντα queer ντοκιμαντέρ που θα προβληθούν αυτές τις ημέρες στις αίθουσες του Φεστιβάλ, αλλά και online.

08/03

1. OCTOPUSALARM, Elizabeth Scharag, (2006): Ο Άλεξ είναι ένα ίντερσεξ άτομο που μεγαλώνει στην Αυστρία ως κορίτσι, ανακαλύπτοντας ωστόσο την διαφορετικότητά του στην εφηβεία. Η Ελίζαμπετ Σάρανγκ ακολουθεί τον Άλεξ με την κάμερα για τρία χρόνια, προσπαθώντας να αποτυπώσει την ζωή ενός ίντερσεξ ατόμου σε έναν κόσμο που διαχωρίζει με μανία το αρσενικό και το θηλυκό. (Ώρα προβολής: 07/03 στις 18:00, Παύλος Ζάννας)
2. Ο αιώνας της ομοφυλοφιλίας, Lionel Soukaz, Guy Hocquenghem (1979): Ένα ντοκιμαντέρ-ορόσημο για την κουήρ ταυτότητα από τους πρωτοπόρους κουήρ σκηνοθέτες Λιονέλ Σουκάζ και τον κουήρ θεωρητικό, Γκι Οκενγκέμ, το οποίο αφηγείται την ιστορία της κοινότητας των γκέι ανδρών. Ένα ντοκιμαντέρ που κυκλοφόρησε το 1979, δίνει μια ενδιαφέρουσα οπτική για την γκέι ιστορική πραγματικότητα μέχρι ακόμα και σήμερα (Ώρα προβολής: 07/03 στις 22:00, Φρίντα Λιάπα)
3. Λεσβία, Τζέλη Χατζηδημητρίου (2023): Στη δεκαετία του ‘70, η Λέσβος υποδέχεται πλήθος λεσβιών τουριστριών, πρωτόγνωρο για τους ντόπιους. Η Τζέλη Χατζηδημητρίου (ως λεσβία και ντόπια) παρατηρεί και αφηγείται αυτήν την ιστορία, που διακρίνεται από συγκρούσεις, εντάσεις, αγάπη και κατανόηση. (Ώρες προβολής: 08/03 στις 21:00, Τζον Κασσαβέτης και 09/03 στις 15:15, Τζον Κασσαβέτης)
4. Τι δεν είμαι, Tünde Skovrán (2023): Μία γυναίκα από τη Νότια Αφρική τρομοκρατείται όταν μαθαίνει πως είναι ίντερσεξ. Το μόνο άτομο που μπορεί να τη βοηθήσει είναι ένας ίντερσεξ ακτιβιστής, με τον οποίο αποκτά σιγά σιγά μία βαθιά σχέση εμπιστοσύνης. (Ώρα προβολής: 08/03 στις 15:00, Μακεδονικόν)
5. Queercore: How to Punk a Revolution, Yony Lesser (2017): Μία ματιά στη δημιουργία και την ανάγκη ύπαρξης συμπεριληπτικών κουήρ χώρων, που αποτελεί ένα πάγιο αίτημα της κοινότητας. Το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ εστιάζει στην ιστορία κουρή καλλιτεχνών/-ιδων που στα μέσα της δεκαετίας του ‘80 προσπαθούσαν να αντιταχθούν στην (γενικότερα) ομοφοβική κουλτούρα της πανκ σκηνής, προτάσσοντας την κουήρ ταυτότητά τους. (Ώρα προβολής: 08/03 στις 20:30, Μακεδονικόν)

09/03

1. Dorothy Arzner: Πρωτοπόρος, κουήρ, φεμινίστρια, Clara Kuperberg, Julia Kuperberg (2023): Το ντοκιμαντέρ αφορά την ζωή της Ντόροθι Άρζνερ, της πρώτης σκηνοθέτιδας ομιλούμενης ταινίας στο Χόλιγουντ. Ξεκίνησε να εργάζεται στα 19 ως “κόφτης” και σταδιακά εξελίχθηκε με αποτέλεσμα να καθίσει στην καρέκλα του σκηνοθέτη. Ανοιχτά λεσβία, ντυνόταν συχνά με αντρικά ρούχα και ήταν δημιούργησε αβάντ-γκαρντ ταινίες με θέμα τη θέση της γυναίκας (Ώρα προβολής: 09/03 στις 16:00, Μακεδονικόν και online)
2. THE CELLULOID CLOSET, Rob Epstein, Jeffrey Friedman (1995): Οι αόρατες ιστορίες πολλών LGBTQ+ καλλιτεχνών του Χόλιγουντ που πολύ συχνά όφειλαν να αποκρύψουν την ταυτότητά τους προκειμένου να είναι αρεστοί στο ευρύ κοινό. Η κουήρ ταυτότητα πολύ συχνά παρουσιάζεται στη μεγάλη οθόνη διαστρεβλωμένη, επηρεάζοντας έτσι τόσο το στρέιτ αλλά και το ίδιο το κουήρ κοινό (Ώρα προβολής: 09/03 στις 22:15, Τώνια Μαρκετάκη)
3. Η εκδίκηση της Ντίσκο / Ζήτημα Ζωής και Θανάτου / Έλληνες (Ελληνικός Έρωτας και Σαπφικές Συνομιλίες), Κωνσταντίνος Γιάνναρης (1989/1991/1991): Τρία ντοκιμαντέρ του Κωνσταντίνου Γιάνναρη, αφιερωμένα σε τρία ζητήματα της κουήρ κοινότητας. Πρώτον, η σύνδεση της ντίσκο με το κουήρ κίνημα και την άνθιση του ballroom, δεύτερον η μάστιγα του AIDS στη δεκαετία του ‘90 και τρίτον συνομιλίες με ανοιχτά LGBTQ+ άτομα στην Ελλάδα του 1991. (Ώρα προβολής: 09/03 στις 22:00, Σταύρος Τορνές. Είσοδος με έκδοση μηδενικού εισιτηρίου).

10/03

1. Θερμή Ταινία, Dragan Jovićević, (2024): Δύο νεαροί ηθοποιοί  αποφασίζουν να λάβουν μέρος σε μία ταινία με ερωτικές σκηνές μεταξύ τους. Διχασμένοι ανάμεσα στην επιθυμία τους για φήμη και τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουν προσπαθούν να διερευνήσουν πώς έχει απεικονιστεί η γκέι ταυτότητα στο σινεμά της πρώην Γιουγκοσλαβίας.(Ώρα προβολής: 10/03 στις 22:30, Σταύρος Τορνές και online)

11/03

1. ΑΚΟΕ/ΑΜΦΙ: Η ΙΣΤΟΡΊΑ ΜΙΑΣ ΕΠΑΝΆΣΤΑΣΗΣ (*ΝΑ ΚΟΙΜΆΜΑΙ ΣΤΟ ΣΤΉΘΟΣ ΤΟΥ…), Ιωσήφ Βαρδάκης, (2023): Η ιστορία του κουήρ κινήματος στην Ελλάδα, που το 1977 ενώθηκε ενάντια σε έναν νόμο που τέθηκε υπό διαβούλευση. Το ντοκιμαντέρ ακολουθεί το κίνημα ΑΚΟΕ και το περιοδικό τους Αμφί, δύο σταθμούς στην κουήρ ιστορία της Ελλάδας. (Ώρα προβολής: 11/03 στις 20:30, Μακεδονικόν)
2. Μπέτυ/ Η Βασίλισσα, Δημήτρης Σταύρακας/Frank Simon, (1979/1968): Η πρώτη ταινία ακολουθεί το εικοσιτετράωρο μιας τρανς γυναίκας στην Ελλάδα, 40 χρόνια πριν την νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου. Η δεύτερη ταινία βρίσκεται στα παρασκήνια ενός διαγωνισμού drag queens το 1968. (Ώρα προβολής: 11/03 στις 15:00, Μακεδονικόν).

14/03

QUEERCORE HOW TO PUNK A REVOLUTION

1. Avant-Drag!, Φιλ Ιερόπουλος, (2024): 10 drag performers μιλούν για την αποδόμηση του φύλου, την εθνικότητα, την πολιτική ταυτότητα, ζώντας στην αστυνομοκρατούμενη και ομοφοβική ελληνική κοινωνία. (Ώρες προβολής: 14/03 στις 20:30, Παύλος Ζάννας – SOLD OUT και 15/03 στη 13:00, Τζον Κασσαβέτης και online)
2. Νέλι και Ναντίν, Magnus Gertten, (2022): Η ιστορία δύο γυναικών στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Ράβενσμπρικ στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο αποτελεί το θέμα του συγκεκριμένου ντοκιμαντέρ. Η εγγονή της Νέλι ανοίγει το οικογενειακό αρχείο στον Gertten και το αποτέλεσμα είναι συγκινητικό (Ώρα προβολής: 14/03 στις 20:30, Μακεδονικόν)

15/03

1. Οι Γάμοι της Τήλου, Παναγιώτης Ευαγγελίδης (2022): Η ταραχώδης ιστορία των πρώτων γκέι και λεσβιακών γάμων που τελέστηκαν στην Ελλάδα, μετά από πρωτοβουλία του δημάρχου της Τήλου το 2008. Με πλάνα γυρισμένα επί τόπου, αλλά και υλικό από το Pride της ίδιας χρονιάς, ο Ευαγγελίδης διηγείται αυτήν την ιστορία-σταθμό για το κίνημα στην Ελλάδα (Ώρα προβολής: 15/03 στις 19:00, Ολύμπιον και online. Είσοδος με έκδοση μηδενικού εισιτηρίου. Θα απονεμηθεί τιμητικός Χρυσός Αλέξανδρος στον Παναγιώτη Ευαγγελίδη)
2. Των Κοριτσιών/Καλιαρντά, Βέντελιν φαν Όλντενμποργ/Πάολα Ρεβενιώτη (2015/2015): Η πρώτη ταινία πραγματεύεται την σχέση της Φουμίκο Χαγιάσι και της Γιουρίκο Μιγιαμότο, δύο συγγραφέων στην Ιαπωνία, πρωτοπόρων για τα ιαπωνικά γράμματα. Η δεύτερη αφορά τα καλιαρντά, την “μυστική” γκέι διάλεκτο στην Ελλάδα, που βοήθησε τα γκέι άτομα να επιβιώσουν και να αναγνωρίζονται σε καιρούς πιο εχθρικούς (Ώρα προβολής: 15/03 στις 20:00, Μακεδονικόν).

16/03:

1. Dildo Riot/Rebel Dykes, Μαρία Κατσικαδάκου (Maria Cyber) και Νίκος Χατζής/Harri Shanahan, Siân A. Williams, (2021, 2021): Η πρώτη ταινία αφηγείται τα γεγονότα της 6ης Δεκεμβρίου 2008, όταν κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων για τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου έσπασε η βιτρίνα ενός sex shop και διάφοροι πλαστικοί φαλλοί χρησιμοποιήθηκαν ως όπλα εναντίον της αστυνομίας. Η δεύτερη ταινία αφορά ένα κίνημα πανκ κουήρ γυναικών στο Ηνωμένο Βασίλειο, που αγωνίστηκε για τη συμπερίληψη, την πρόληψη κατά του AIDS και πάλεψε κατά της νομοθεσίας που έθετε σε κίνδυνο τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα. (Ώρα προβολής: 16/03 στις 19:45, Φρίντα Λιάππα)

17/03

1. Ο Ασθενής Μηδέν, Laurie Lynd, (2019): Μέσα στην κρίση του AIDS, ουκ ολίγες πολεμικές ρητορικές εξαπολύονται ενάντια της γκέι κοινότητας, ειδικά από τον χώρο της ακροδεξιάς. Ωστόσο, ο άνθρωπος που έμελλε να λάβει το μεγαλύτερο μίσος ήταν ο Γκαετάν Ντιγκά, Καναδός αεροσυνοδός που αποκλήθηκε “Ασθενής Μηδέν”. (Ώρα προβολής: 17/03 στις 19:00, Μακεδονικόν)