Φιλιά εις τα παιδιά

Με αφορμή μια είδηση στην εφημερίδα ο σκηνοθέτης Βασίλης Λουλές ξεκίνησε πριν 6 χρόνια ένα ταξίδι για μια έρευνα που είχε στο επίκεντρο της πέντε παιδιά της εβραϊκής κοινότητας σε πέντε πόλεις της Ελλάδας και πως διασώθηκαν απο τη φρίκη του Ολοκαυτώματος. Συλλέγοντας τις προσωπικές μαρτυρίες τους και ψάχνωντας ανέκδοτα φωτογραφικά και ερασιτεχνικά ντοκουμέντα της εποχής συγκέντρωσε ένα υλικό που ξεπερνούσε τις 80 ώρες για να φτιάξει εν τέλει μια δίωρη ταινία ντοκιμαντέρ που ενθουσίασε κοινό και κριτικούς όπου κι αν προβλήθηκε. Κοιτώντας αυτή την διαδρομή λίγο πριν την ειδική προβολή της ταινίας την Κυριακή 17/2 στις 17.00, στην αίθουσα Π. Ζάννας μοιράζεται με τον Εξώστη σε ένα σημείωμα κάποιες απο τις σκέψεις του.

Η ιστορία ξεκίνησε απο την σύμπτωση των πραγμάτων. Το 2006 μόλις είχα γίνει πατέρας και διάβασα τυχαία σε κάποια εφημερίδα μια είδηση, που με συγκίνησε, για μια έκθεση που έκανε το Εβραϊκο Μουσείο Ελλάδος για τα παιδιά που έζησαν κρυμμένα την περίοδο της Κατοχής για να διασωθούν απο το Ολοκάυτωμα. Σκεφτόμουν πως είναι για ένα παιδί να πρέπει να θυσιάσει όσα ξέρει ως παιδί και να μένει κλεισμένο σε ένα σπίτι για πάρα πολύ καιρό. Ποιες είναι αυτές οι δυνάμεις που σε βάζουν σε μια τέτοια διαδικασία και πως διασώζεται ως βίωμα στην μνήμη;

Για μένα εκείνο που είχε σημασία πέρα απο την ιστορική αλήθεια είναι το βάθος της ίδιας της ιστορίας. Η μικροϊστορία, η ιστορία του καθενός, αποτελεί για μένα μέρος της συνολικής Ιστορίας. 

Με ενδιέφερε επίσης οι αφηγητές μου να νιώσουν έτοιμοι να εκτεθούν με την ιστορία τους σκάβοντας σε βάθος μέσα τους. Για το σκοπό αυτό δούλεψα δημιουργώντας για τον καθένα ένα ψυχογράφημα, ένα ερωτηματολόγιο με διαφορετική δομή ανάλογα με το πόσο δεκτικός ήταν ο κάθε χαρακτήρας στην έρευνα. Πολύ σημαντική ήταν η λεπτομέρεια στην αφηγηση τους. Η μνήμη έχει περιέργες διεργασίες για την τοποθέτηση και την εντύπωση των βιωμάτων μας. Υπάρχουν γεγονότα που τα αναπροσαρμόζουμε εσωτερικά. Προσπάθησα λοιπόν σε κάθε σκηνή που μου αφηγούνταν να αναλύσω αυτές τις λεπτομέρειες που ήταν κρυμένες μέσα τους. Πίστευα πως οι λεπτομέρειες αυτές ήταν ουσιαστικά ένα βήμα παραπάνω που τους ώθησε σε μια προσωπική κάθαρση σε σχέση με την προσωπική τους ιστορία. Και πράγματι αυτό συνέβη ταυτοποιόντας αυτές τις λεπτομέρειες και ξαναζώντας τα γεγονότα στα μέρη που συνέβησαν και είχαν απωθήσει δικαιολογημένα απο το πεδίο της μνήμης τους.

Τι ακριβώς έπαιξε ρόλο στο να διασωθούν αυτά τα παιδιά απο την καταστροφή; Σίγουρα η στενή φιλία τους με παιδιά άλλων κοινοτήτων (χριστιανών). Και επίσης αυτό το ανυπότακτο πνεύμα τους που τους έκανε να δραπετεύσουν απο ένα σίγουρο τέλος, το οποίο όμως κανείς απο αυτούς τους ανθρώπους δεν γνώριζε πως ερχόταν. Αυτοί οι λίγοι τολμηροί άνθρωποι, που αντιστάθηκαν στους νόμους της κοινότητας και της οικογένειας, υπάκουσαν τελικά σε μια εσωτερική προσωπική τους ανάγκη. Κάνοντας μια δική τους προσωπική Έξοδο διέσωσαν την ελευθερία τους. Νομίζω πως σε κάθε κατεστημένο υπάρχουν πάντα κάποιοι ανυπάκουοι άνθρωποι που ακολουθούν το ένστικτο τους.

Για μένα έχει σημασία ότι αυτοί οι άνθρωποι στερήθηκαν την παιδική τους ηλικία αλλά κερδίσαν τη ζωή τους. Μέσα απο τις λεπτομέρειες αυτών των ιστορίων φτιάχτηκε μια συνολική ιστορία που τους έκανε να ξανασυναντήσουν τον παιδικό τους εαυτό. Και χαίρομαι πολύ που είχα την ευκαιρία να βάλω έναν καθρέφτη ώστε να παρατηρήσω ταυτόχρονα τόσο το παιδικό είδωλο του παρελθόντος τους αλλά και την μορφή αυτών των ανθρώπων στο σήμερα. Δεν είμαι σίγουρος ότι μια ταινία μπορεί να αλλάξει έναν άνθρωπο. Δεν είμαι καν σίγουρος ότι μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Ξέρω όμως πως μπορεί να σε κάνει να δεις τα πράματα με διαφορετικό τρόπο. Κι αυτό σίγουρα είναι μια καλή αρχή.

Info – Η ειδική προβολή (πρεμιέρα) της ταινίας Φιλιά εις τα παιδιά του Βασίλη Λουλέ θα γίνει την Κυριακή 17/2 στις 17.00 στην αίθουσα Π. Ζάννας. Η ταινία θα προβάλλεται τα Σαββατοκύριακα σε ειδική απογευματινή προβολή (17.00).