Συμπληρώνει φέτος 15 χρόνια ζωής και με αφορμή αυτό το γεγονός το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης γιορτάζει πανηγυρικά παρουσιάζοντας ένα επετειακό αφιέρωμα με ένα πρόγραμμα προβολής ταινιών που χαρακτήρισαν το θεσμό από τη γέννησή του έως σήμερα. Η επιλογή δεν περιορίζεται σε βραβευμένες -απο το κοινό-ταινίες αλλά κυρίως σε ντοκιμαντέρ που αγαπήθηκαν και διαμόρφωσαν τη φυσιογνωμία και το χαρακτήρα του φεστιβάλ, καθορίζοντας την εξέλιξη και την πορεία του μέσα στο χρόνο. Για έναν φανατικό φίλο της διοργάνωσης η όποια πρόταση θα ήταν μάλλον περιττή καθώς το σύνολο των ταινιών πράγματι ξεχώρισαν μέσα σε αυτά τα 15 χρόνια του Φεστιβάλ. Με θέματα άλλοτε οικεία στο θεατή κι άλλοτε εστιασμένα σε άγνωστες πτυχές της καθημερινότητας, τα ντοκιμαντέρ του αφιερώματος συναρπάζουν, προβληματίζουν και συγκινούν, ανοίγοντας ένα παράθυρο στον κόσμο.
Πατρίτσιο Γκουσμάν
Ανάμεσα τους ξεχωρίζει και ο Πατρίσιο Γκουσμάν, ο οποίος επιπλέον αποτελεί το τιμώμενο πρόσωπο αυτού του Φεστιβάλ. Ο Χιλιανός δημιουργός έχει αφήσει το δικό του αποτύπωμα στην τέχνη του ντοκιμαντέρ υπογράφοντας έργα που ξεπερνούν το χρόνο και τον τόπο. Στην καρδιά των ιστορικών συγκυριών, ο Γκουσμάν έζησε και διέσωσε με την κάμερα του σημαντικά ιστορικά γεγονότα της πατρίδας του αλλά και της Λατινικής Αμερικής (όπως η εκλογή Αλιέντε στην προεδρία της Χιλής και η κατοπινή ανατροπή του απο το πραξικόπημα του δικτάτορα Πινοτσέτ, θέματα που κυριαρχούν ως άξονες μέσα στο έργο του) ανακαλύπτει και ξεδιπλώνει το ταλέντο του, καταγράφοντας με το φακό του γεγονότα που διαμόρφωσαν μια νέα ανθρώπινη πραγματικότητα.
Μικρές Αφηγήσεις
Αφιερωμένες ως συνήθως στον άνθρωπο, οι μικρές αφηγήσεις ψάχνουν διάφορες, προσωπικές συνήθως, ιστορίες από όλο τον κόσμο. Στο κομμάτι αυτό ανήκει και η ταινία έναρξης, η Πρώτη Θέση της Μπες Κάργκμαν, με θέμα τον πολύ απαιτητικό κόσμο του μπαλέτου μέσα από την παρακολούθηση των ζωών έξι χορευτών. Ξεχωρίζουν σίγουρα το υποψήφιο για Όσκαρ, Αόρατος Πόλεμος που μελετά την όλο και αυξανόμενο πρόβλημα των βιασμών μέσα στον αμερικανικό στρατό και το εξαιρετικό και πολυβραβευμένο Imposter με θέμα την επιστροφή ενός παιδιού στην οικογένειά του μετά από 3 χρόνια και τα περίεργα συμβάντα που τη συνοδεύουν. Πλάι τους, οι Αόρατοι από τη Γαλλία μας λένε ιστορίες ανθρώπων σε χρόνια που η αποκάλυψη της ομοφυλοφιλίας τους θα σήμαινε αυτόματα και απόρριψη από την κοινωνία, και το γερμανικό Forget me Not μιλά για τη νόσο του Αλτσχάιμερ και πως αυτή επηρεάζει τις σχέσεις μέσα σε μια οικογένεια
Η Καταγραφή της Μνήμης
Το κομμάτι του φεστιβάλ που ασχολείται με θέματα της σύγχρονης ιστορίας, τα οποία έχουν ακόμη άμεση επίδραση στις ζωές μας σήμερα. Βλέπουμε δύο ελληνικά ντοκιμαντέρ με θέμα την εξολόθρευση ελληνικών περιοχών κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής, ενώ στο ένα από αυτά, το Ολοκαύτωμα της Μνήμης του Στέλιου Κούλογλου, αναλύεται το αν τελικά πολλοί νέοι γνωρίζουν την ιστορία του τόπου τους, καθώς σε περιοχές που έγιναν μεγάλες σφαγές από τους ναζί, το κόμμα της Χρυσής Αυγής πήρε υψηλά ποσοστά στις τελευταίες εκλογές. Εκτός Ελλάδας, η συγκλονιστική Πράξη του Φόνου, βρίσκει ανθρώπους που πρωταγωνίστησαν στο πραξικόπημα που έγινε στην Ινδονησία το 1965, οι οποίοι μιλούν για φόνους που διέπραξαν τότε, ξαναγράφοντας την ιστορία σαν σενάριο. Τέλοςμια συμπαραγωγή Τουρκίας και Γερμανίας, το Αντίο Κωνσταντινούπολη, μιλά για τον διωγμό του ελληνικού πληθυσμού το 1955, για την αγάπη των διωγμένων για την Πόλη, και τον πόθο της επιστροφής που δεν έσβησε ποτέ.
Εϊναι κλισέ αλλά δεδομένο πως το μουσικό τμήμα του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ συγκεντρώνει κάθε χρονιά ενδιαφέρουσες ταινίες και αρτκετούς θεατές. Η φετινή επιλογή περιλαμβάνει ποπ είδωλα, πανκ συγκροτήματα, λυρικούς ερμηνευτές και αρκετή διάθεση για χορό! Για το Μουσικό Χωριό του Αντρέα Σιαδήμα, μια περιήγηση στις μουσικές συναντήσεις που γίνοντια κάθε καλοκαίρι στον Άγ.Λαυρέντιο του Πηλίου θα δείτε σίγουρα λεπτομέρειες και στο ελληνικό κομμάτι του αφιερώματος αλλά καλό να το αναφέρουμε και εδώ μιας και περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα.
Μουσική
Στο Μια υπόθεση καρδιάς: Ρικ Σπρίνγκφιλντη Σύλβια Κάμινερ εξετάζει ένα ίνδαλμα της ποπ σκηνής όπως ήταν ο Ρικ Σπρινγκφιλντ. Παρόμοια θεματική έχει και το Don’t Stop Believin’: Ταξίδι με τους Journey της Ραμόνα Ντίαζ, που αναδεικνύει την άγνωστη ιστορία μιας ροκ μπάντας. Ο Παυλος Σιδηρόπουλος είναι ο πρωταγωνιστής στο ντοκιμαντέρ Welcome to the Show – Η μουσική κληρονομιά του Παύλου Σιδηρόπουλου των Αλέξη Πόνσε, Κώστα Πλιάκου. Πιο σκληρός ο ήχος του ντοκιμαντέρ των Γιούκα Κάρκαϊνεν και Τζέι-Πι Πάσι αφου αναφέρεται στο Σύνδρομο του πανκ. Η μελαγχολική διάθεση των Anthony and the Johnsons περνάει μέσα στο Turning του Τσαρλς Άτλας.
Με τη γαλιθιανή μουσική παράδοση καταπιάνεται η Ευηρούλα Δούρου στο Camino Musical: 9 ημέρες γαλιθιάνικης μουσικής ενώ χορευτική διάθεση είχε ο Ροζέρ Γκουάλ στο videodance ντοκιμαντέρ Πόλεις που χορεύουν. Χορευτικό είναι το θέμα και για το Η δύναμη πίσω απ’ το θρόνο του Κέρστι Γκρούντιτς, που αφηγήται την ζωή ενός σπουδαίου χορογράφου της ποπ σκηνής, του Βίνσεντ Πάτερσον, έμπιστου συνεργάτη καλλιτεχνών όπως ο Μαϊκλ Τζάκσον και η Μαντόνα.
Ανθρώπινα Δικαιώματα
Δεκατέσσερις ταινίες ερευνούν την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σήμερα και εγείρουν ερωτήματα που αφορούν σε μείζονα θέματα, όπως η ελευθερία του λόγου, o πόλεμος, η θέση της γυναίκας στο σύγχρονο κόσμο, το δικαίωμα σε διαφορετικές πολιτικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις, κ.ά. Ξεχωρίζει ο ιταλικό Η Γη του Αύριο που ταξιδεύει σε ένα μικρό χωριό της Παλαιστίνης, το οποίο δέχεται αδιάκοπα απειλές από Ισραηλινούς και μελετά πως η τοπική κοινωνία έφτιαξε έναν άμεσο μηχανισμό αντίστασης και πώς αυτός την συντηρεί, με τη βοήθεια ακτιβιστών, ως σήμερα. Ακόμη, το αμερικανικό Λέγε με Κούτσου πηγαίνει στην Ουγκάντα όπου σύμφωνα με νέο νόμο η ομοφυλοφιλία τιμωρείται με την θανατική ποινή, ενώ το νορβηγικό Πίσω στην Πλατεία εξετάζει για το αν επιτεύχθηκαν τελικά οι στόχοι των διαδηλωτών της πλατείας Ταχρίρ, τι ζητούσε ο λαός της Αιγύπτου τότε και τί έχει γίνει σήμερα.
Κοινωνία και Περιβάλλον
Με στόχο την καταγραφή των επιπτώσεων της ανθρώπινης επέμβασης στο περιβάλλον, αλλά και την ευαισθητοποίηση του κοινού σε περιβαλλοντολογικά θέματα, δεκαεννιά ταινίες θα διαγωνιστούν μεταξύ άλλων και για το ειδικό βραβείο της WWF Ελλάς που θεσμοθετήθηκε το 2007. Μεταξύ τους, το καλύτερο ντοκιμαντέρ του 2012 για την Ευρωπαϊκή Ακαδημία Κινηματογράφου, οι Νομάδες του Χειμώνα από την Ελβετία, που παρακολουθεί ένα ζευγάρι βοσκών στο τετράμηνο ταξίδι του στην Ελβετογαλλική επαρχία, ως μια σύγχρονη αληθινή περιπέτεια ενάντια στη φύση. Πέρα από αυτό, μια συμπαραγωγή Γερμανίας, Γαλλίας και Ελβετίας, το Παραπάνω από Μέλι, εξετάζει τους λόγους για τους οποίους έχουν εξαφανιστεί δισεκατομμύρια μέλισσες σε όλο τον κόσμο και πως αυτό το γεγονός μπορεί να επηρεάσει στο μέλλον τις ζωές μας. Ενδιαφέρουσα είναι και η μελέτη για μια παράξενη φιλανθρωπική οργάνωση που εδρεύει στο Βερολίνο, τη Fuck for Forest (που είναι και ο τίτλος του ντοκιμαντέρ), η οποία συγκεντρώνει χρήματα για την προστασία του περιβάλλοντος, ποντάροντας στην ιδέα πως το σεξ μπορεί να σώσει τον κόσμο και πουλώντας ερασιτεχνικά πορνογραφικά βίντεο στο Διαδίκτυο.
Πορτραίτα
Πορτρα΄τα ξεχωριστών ανθρώπων απο όλο το κοινονικό φάσμα εξετάζει και φέτος η γνωστή ενότητα του Φεστιβάλ. Την σχέση ενός διάσημου κινηματογραφικού ζευγαριού παρουσιάζει ο Ντιράτζ Ακολκάρ στο Λιβ και Ίνγκμαρ. Ο λόγος φυσικά για την Λιβ Ούλμαν και τον σπουδαίο σκηνοθέτη Ίνγκμαρ Μπέργκμαν. Στο Ένα βήμα μπροστά, μια ταινία που συμμετείχε πριν μερικούς μήνες στο Φεστιβάλ Ντοκικμαντέρ του Άμστερνταμ οΔημήτρης Αθυρίδης ακολουθεί τα βήματα της προεκλογικής καμπάνιας του Δημάρχου Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη. Αντίθετα η Κιμ Λοντζινότο στη Σάλμα παρουσιάζει την ιστορία ενός νεαρού κοριτσιού που βρέθηκε απομονωμένη σε ένα δωμάτιο απο την οικογένεια της για περισσότερα απο 9 χρόνια με μόνη διέξοδο τα ποίηματα που έγραφε η ίδια. Η Τσβετάνκα του Γιουλιάν Ταμπάκοφ απο την άλλη είναι το πορτραίτο μιας γυναίκας που έζησε την ιστορία της Βουλγαρίας απο τη μοναρχία στον κομμουνισμό και μέχρι την δημοκρατία.
Ματιές στον κόσμο
Ματιές σε ιστορίες απο διαφορετικες γωνιές του κόσμου παρουσιάζει και φέτος στο αντίστοιχο τμήμα το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ. Πάνω απο 50 εκ. άνθρωποι ζουν καθημερινά στις ΗΠΑ με την αβεβαιότητα της πείνας. Αυτό το κοινωνικό θέμα που αποκτά διαφορετικές διαστάσεις στον δυτικό κόσμο μετά την ικονομική κρίση παρακολουθούν οι Λόρι Σίλβερμπους και Κρίστι Τζέικομπσον στο Μια θέση στο τραπέζι.
Ο Ηλίας Χωραφάς στα Αδέσποτα, στην καρδιά της Αθήνας αναδεικνύει με τη σειρά του το θέμα των αδέσποτων ζώων στους δρόμους μιας ευρωπαϊκής μεγαλούπολης, όπως είναι η Αθήνα του 2004 και η Αθήνα της κρίσης, το 2013. Ο εξ αίματος αδελφός του Στηβ Χούβερ κέρδισε το μεγάλο βραβείο στο πρόσφατο φεστιβάλ του Σάντανς με το ανθρωπιστικό θέμα του που παρουσιάζει την προσπάθεια ενός ανθρώπου που βρέθηκε απο τουρίστας στα αξιοθέατα της Ινδίας να προσπαθεί να υποστηρίξει τη ζωή μιας ομάδας παιδιών που πάσχουν απο AIDS.
Δεν είναι μόνο το ΕΣΥ που πάσχει. Αυτο μας επιβεβαιώνει το ντοκιμαντέρ τουΙλιάν Μέτεφ Το τελευταίο ασθενοφόρο της Σόφιας στο οποίο παρουσιάζονται τα σημαντικά προβλήματα του Εθνικού Συστήματος Υγείας της γειτονικής Βουλγαρίας. Η ταινία έχει αποσπάσει πλήθος βραβεύσεων για την αρτιότητα της σε φημισμένα φεστιβάλ όπως Κάρλοβι Βάρι, Μόσχα, Ζυρίχη, κ.α.
