Ο Κρίστοφερ Χίτσενς
πριν το τέλος
Στον τόμο με τίτλο «Πριν το τέλος» (μτφ. Κατερίνα Σχινά, εκδ.
Μεταίχμιο) ο διανοούμενος και δημοσιογράφος με τον αντισυμβατικό λόγο, που
απέκτησε όσο ζούσε φίλους και εχθρούς διατυπώνοντας απόψεις που ενοχλούσαν και
συχνά εξόργιζαν, λέει το δικό του «αντίο» χωρίς να κρύψει την αδυναμία του
σώματός του, χωρίς να υποδυθεί υψηλό φρόνημα.
Μάλιστα, ένα από τα πολλά που μπορεί να κάνει σε έναν άνθρωπο
μια βαριά ασθένεια, ανακάλυψε, είναι το ότι τον αναγκάζει να επανεξετάσει
δεδομένες αρχές και φαινομενικά αξιόπιστα αποφθέγματα. Όπως αποκαλύπτει,
σταμάτησε να ξεφουρνίζει με την ίδια συχνότητα τη ρήση «ό,τι δεν σε σκοτώνει σε
κάνει πιο δυνατό» και αναρωτήθηκε γιατί κάποτε την είχε θεωρήσει βαθυστόχαστη.
Όπως και ο Νίτσε, στον οποίο αποδίδεται η φράση, είχε την κακοτυχία να
διαπιστώσει πως «στον κτηνώδη φυσικό κόσμο και σε εκείνον που διαλαμβάνει η
ιατρική υπάρχουν πολλά πράγματα που, ενώ μπορούν να σε σκοτώσουν, δεν σε
σκοτώνουν κι ύστερα σ’ αφήνουν πολύ πιο αδύναμο».
Η αρρώστια τον βρήκε σε καλή στιγμή, έγραψε, καθώς είχαν
σταθεροποιηθεί στη ζωή του αρκετά πράγματα. Αρχικά δεν είχε σκοπό να μιλήσει
για την αρρώστια. Δεν ήθελε να ταυτιστεί με την ασθένεια, δεν ήθελε να της
χαριστεί, να αφανίσει στο πέρασμά της τα πάντα. Τα στάδια της άρνησης, της
οργής, της διαπραγμάτευσης και της αποδοχής, δεν είχαν στην περίπτωσή του
εφαρμογή. Οργίστηκε μαζί της σαφώς, αλλά μάλλον δεν έμεινε για καιρό οργισμένος
καθώς δεν κλαψούρισε για τη μεγάλη αδικία που του έκανε η ζωή. Ο Χίτσενς
έβρισκε ηλίθια την ερώτηση «Γιατί εγώ;». Ο κόσμος, πίστευε, ούτε θα έμπαινε
στον κόπο να απαντήσει «Και γιατί όχι;». Σκέφτηκε κάποια στιγμή πως το στάδιο
της διαπραγμάτευσης ίσως αποδεικνυόταν περισσότερο χρήσιμο. Θα μπορούσε ίσως να
δώσει κανείς στην ασθένεια αυτά που χρειάζεται, όπως τις επώδυνες θεραπείες με
αντάλλαγμα μερικά ακόμη χρόνια, που μπορούσαν να αποδειχτούν κι αυτά χρήσιμα.
Όμως, όσο και αν τον γοήτευε η εικόνα ενός ανθρώπου σε μάχη, σε μάχη με τον καρκίνο
στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν είχε πρόβλημα να παραδεχτεί πως το ηθικό του
στρατιώτη «έλιωνε σαν κύβος ζάχαρης στο νερό» κάθε φορά που η θεραπεία άδειαζε
σταγόνα σταγόνα στον οργανισμό του το δηλητήριό της».
Από την άλλη, διαβάζοντας κανείς τα «αποχαιρετιστήρια» αυτά
κείμενα δεν μπορεί παρά να αναγνωρίσει μέσα σε αυτά τον Χίτσενς, τον Χιτς, με
το μαχητικό πνεύμα και το ασύγκριτο χιούμορ. Κατά κάποιο τρόπο στις λέξεις του
παρελαύνουν, ακριβώς με τους ίδιους όρους, όλα εκείνα που τον απασχόλησαν κατά τη
διάρκεια της ζωής του. Η μάχη του με τον Θεό και τη θρησκεία, το πάθος του για
την επιστήμη και τη γνώση, η αγάπη του για τη ζωή, χρησιμοποιώντας συχνά το
δηκτικό εκείνο ύφος για το οποίο από άλλους αγαπήθηκε και από άλλους όχι και
τόσο.
Ο Χιτς έγραψε πως δεν στάθηκε γενναίος. Μίλησε όμως με
γενναιότητα για την «κοινοτοπία του καρκίνου». Το επίμετρο του βιβλίου,
γραμμένο από τη γυναίκα του Κάρολ Μπλου, είναι διαφωτιστικό. «Μετέτρεψε τη
νοσηλεία σε πάρτι, μεταμορφώνοντας τον αποστειρωμένο, παγερό, φωτισμένο με νέον
θάλαμο, που αδιάκοπα βόμβιζε, τρεμόλαμπε και παλλόταν, σε σπουδαστήριο και
σαλόνι. Οι ευφυείς, περίτεχνες συζητήσεις του δεν έπαψαν ποτέ».
Όχι πως περιμέναμε κάτι διαφορετικό.
Εύη Καρκίτη
————————————————————————————————————————-
Στη σκιά της Σύλβια Πλαθ
Το βιβλίο των Γεουντά Κορέν, Εϊλάτ
Νεγκέβ «Στη σκιά μιας άλλης», εκδ. Πατάκη, μτφ. Μαρία Φακίνου, πραγματεύεται
τον μοιραίο έρωτα της Άσσια Ουέβιλ με τον Τεντ Χιούζ. Πρόκειται για την πρώτη
βιογραφία της Ουέβιλ. Οι δύο συγγραφείς αναφέρονται στην παιδική της ηλικία,
στο γενεαλογικό της δέντρο, στους εφηβικούς της έρωτες, στους γάμους, στις
απιστίες της, στον άστατο και δύσκολο χαρακτήρα της, στη μοιραία συνάντηση με
τον Χιουζ, στον παράνομο δεσμό τους, στην εγκατάλειψη της Πλαθ, στη γέννηση της
κόρης τους, στις απογνώσεις της, στο πώς και γιατί οδηγήθηκε στην αυτοκτονία.
Με λεπτομέρειες οι συγγραφείς (αφού
έχουν κάνει σχετική έρευνα που διήρκεσε περισσότερο από δεκαπέντε χρόνια)
περιγράφουν τα γεγονότα της ζωής της, ρίχνοντας παράλληλα νέο φως στον γάμο του
Τεντ Χιουζ και της Σύλβια Πλαθ, του πιο διάσημου ζευγαριού ποιητών του 20ούαιώνα.
Μέσα από προσωπικά αρχεία που βγήκαν στο φως, μέσα από τα ημερολόγια και την
αλληλογραφία της, σκιαγραφείται η Άσσια ως μια σύνθετη και αντιφατική
προσωπικότητα, που ταλανίστηκε ανάμεσα στα πάθη και τη λογική, ανάμεσα στον
έρωτα και την αγάπη, την πίστη και την προδοσία, τη σκληρότητα και τη στοργή.
Η ζωή της με τον άντρα που λάτρευε
ήταν καταδικασμένη να μείνει ανολοκλήρωτη. Δεν θα έβρισκε ποτέ σε αυτόν το
λιμάνι που θα της πρόσφερε τη συναισθηματική στήριξη και τη δημιουργική έκφραση
που χρειαζόταν. Δεν θα τον παντρευόταν ποτέ, ούτε θα έβρισκε ποτέ μαζί του το
σπίτι που θα έκαναν δικό τους και θα ζούσαν μια κοινή ζωή. Πάνω στον τάφο
της ανεγράφη ο εξής χαρακτηρισμός, αυτός που η ίδια επέλεξε στην τελευταία της
διαθήκη: «Εδώ αναπαύεται μια ερωμένη του παραλόγου και μια εξόριστη».
Ασημίνα Ξηρογιάννη
