Αθηναϊκές Πινακίδες

Οι λέξεις είναι σαν τα ρούχα. Όχι μόνο γιατί άλλες στενεύουν κι αποκαλύπτουν, ενώ άλλες κρύβουν επιτήδεια τις δυσμορφίες της σκέψης, αλλά και γιατί, συχνά, όταν πολυφορεθούν, ξεχειλώνουν. Τις τραβάμε, πότε έτσι και πότε αλλιώς, για να χωρέσουν κάθε φορά με το ζόρι ιδέες άλλες, χωρίς να έχουν ραφτεί στα μέτρα τους, τις συνηθίζουμε στην καινούργια τους βολική πλαδαρή φόρμα, μα όταν κάποτε τις χρειαστούμε γι’ αυτό που πραγματικά σημαίνουν, δείχνουν πια κακοραμμένες και κακοφορεμένες. Πάρτε για παράδειγμα τη λέξη «βία». Που έφτασε εύκολα να σημαίνει οτιδήποτε μας ενοχλεί, αλλά παραδόξως όχι πια οτιδήποτε μας σκοτώνει. Ή τη λέξη «φασισμός». Τώρα που τις χρειαζόμαστε επειγόντως, έχουν καταντήσει σχεδόν άχρηστες.

Δεν το κάναμε αυτό από έλλειψη λέξεων φυσικά. Έχουμε πολλές και καλοραμμένες. Αλλά στην Ελλάδα μάς βόλευε πάντοτε να συζητούμε και να τσακωνόμαστε στο επίπεδο των συμβόλων και των ιδεών, όχι των εννοιών. Εκεί, σημασία έχει μόνο η ηθική αξία της ιδέας-συμβόλου. Αλλάζοντας λέξη, αλλάζουμε έννοια, επιλέγουμε σύμβολο —όσο πιο ιερό μάλιστα, τόσο καλύτερα— και υπερασπιζόμαστε αυτό πια: και πλέον από θέση ηθικής υπεροχής. Ο δημόσιος υπάλληλος γίνεται αίφνης «λειτουργός». Έτσι, ακόμη κι όταν παρανομήσει, είναι απλά «επίορκος», όχι κοινός απατεών. Οι παροχές και τα προνόμια —χωρίς καν το μείζον κριτήριο της ανάγκης— έγιναν «κοινωνική πολιτική». Οι συνδικαλιστές του κρατισμού των ΔΕΚΟ έγιναν «εργατικό κίνημα» και «κοινωνικοί εταίροι». Δεν είναι η Δυτική πολιτική ορθότητα της γλώσσας που φτιασιδώνεται γιατί δε θέλει να ενοχλήσει. Είναι η ανατολίτικη, καταφερτζίδικη κομπορρημοσύνη που θέλει να εξαπατήσει.

Και βέβαια δεν είναι θέμα λεξικογραφικής αυστηρότητας ή σχολαστικής εμμονής. Μέσα σε λίγες δεκαετίες, ομάδες, συντεχνίες και συμμορίες κατέλαβαν εξ εφόδου μία-μία τις λέξεις μας και τις έννοιές τους, βιάζοντάς τες και ντύνοντας με την κλεμμένη ηθική υπεροχή τους τα χαμερπή τους κίνητρα. Πλιατσικολόγησαν έτσι τον δημόσιο λόγο για να λεηλατήσουν μετά ανενόχλητοι τον δημόσιο χώρο. Τόσο που, τώρα που τους καταλάβαμε, έχουμε μείνει πια χωρίς λέξεις, άοπλοι. Σε αυτή την επανάσταση της λογικής που μας πρέπει απέναντι στην ανοησία τους, δε μας μένει παρά να διεκδικήσουμε ξανά τον δημόσιο λόγο, αποδομώντας μεθοδικά την παράνοιά τους. Και, δυστυχώς, πρέπει να ξεκινήσουμε από τις λέξεις που τελευταίες κατέλαβαν και λεηλάτησαν: την λέξη «πατρίδα» και τη λέξη «Έλληνας».

Ο Γρηγόρης Φαρμάκης είναι μηχανικός κι επιχειρηματίας. Κείμενά του στο gregoryfarmakis.posterous.com. Στο Τwitter ως @gregoryfarmakis. Στο Amagiwebradio, κάθε Τρίτη 8:00 με 10:00 μ.μ. στην εκπομπή «OffRoad».