Η Ασημένια Σαράφη παρουσιάζει στη Ζώγια το βιβλίο της Ο παππούς δεν θα ψηφίσει φέτος την Παρασκευή 18 Νοεμβρίου και εμείς μιλάμε μαζί της για… βιβλία, το ίντερνετ, την εφηβεία, τους αγαπημένους της λογοτέχνες, και το Πήλιο.
Ποια στιγμή αποφασίσατε πως η συγγραφή βιβλίου ήταν το κάλεσμά σας;
Άρχισα να γράφω ιστορίες για να τις δωρίζω στους φίλους μου στα γενέθλιά τους. Το έκανα συστηματικά στο Λύκειο και κατά τα χρόνια των σπουδών μου στη Θεσσαλονίκη. Ήταν ό,τι πιο πολύτιμο μπορούσα να χαρίσω. Όταν εκδόθηκε η πρώτη μου νουβέλα, αντιλήφθηκα πως αυτή η δωρεά υπήρχε η δυνατότητα να αποκτήσει περισσότερους παραλήπτες. Συγκλονιστική συνειδητοποίηση! Δεν είμαι βέβαιη αν ανταποκρίνομαι σε κάποιο κάλεσμα. Η συγγραφή είναι μία πράξη επικοινωνίας και η επικοινωνία μπορεί να πραγματωθεί και με άλλους τρόπους, ακόμη πιο άμεσους. Ίσως και γι' αυτό γράφω σχετικά αραιά και μόνο όταν με πιέζει κάποια ιδέα που πρέπει να πάρει μορφή. Η λέξη «κάλεσμα» μού πέφτει λίγο βαριά.
Ποια βιβλία σας έχουν σημαδέψει;
Θα σημειώσω τα πρώτα που μου έρχονται στο μυαλό: Οι «Ακυβέρνητες Πολιτείες» του Στρατή Τσίρκα, κάθε ένα από τα τρία μυθιστορήματα ισόποσα και ισχυρά. (Εντάξει, έχω μια κάποια μεγαλύτερη αδυναμία στην
Αριάγνη.) Τα Εκατό χρόνια μοναξιά. (Οι πεταλούδες που ακολουθούσαν τον Μαουρίσιο Μπαμπιλόνια επιμένω να με γυροφέρνουν.) Τα πεζογραφήματα του Γιώργου Ιωάννου. (Αμίμητος αυτοσαρκασμός και ιδιοφυής πρόσληψη του κόσμου.) Όλα τα βιβλία του Εδουάρδο Γκαλεάνο. (Η υψηλή λογοτεχνία στην υπηρεσία της οδυνηρής και άμεσης αντίληψης και πρόσληψης της παγκόσμιας Ιστορίας.) Τα διηγήματα του Τσέχωφ. Η ποίηση του Εγγονόπουλου και του Εμπειρίκου.
Πιστεύετε πως έχετε επηρεαστεί από κάποιους συγγραφείς στο γράψιμό σας;
Το ύφος κάθε συγγραφέα καταλήγει να είναι το άθροισμα των αναγνωστικών επιρροών και προτιμήσεων του. Σε κάθε κείμενο που ολοκληρώνει όλες οι φωνές εγκατοικούν, δημιουργικά αλλοιωμένες και ζυμωμένες. Αποτελούν, με άλλα λόγια, το γονιδίωμα της γραφής του, το οποίο «αποφασίζει» τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των έργων του.
Μιλήστε μας για το νέο σας βιβλίο – από πού προήλθε η έμπνευση;
Αρχικά, υπήρξε η επιθυμία να γράψω ένα νοσταλγικό βιβλίο, το οποίο θα αφηγείται ένας πολύ νεαρός αφηγητής και μέσα απ' αυτόν να αναβιώσω τις αγωνίες ενός πρώτου έρωτα, να θυμηθώ ανθρώπινους τύπους του παρελθόντος, τις συνήθειές τους, τις γεύσεις, τα έπιπλα, την αρχιτεκτονική των σπιτιών τους και τις αγωνίες τους. Βέβαια, αποφασίζοντας να τοποθετήσω χρονικά την πλοκή στο προεκλογικό καλοκαίρι του 1981, προέκυψε και η επείγουσα ανάγκη να εμβαθύνω στην προσδοκία, την πολιτική αφύπνιση, το κοινωνικό-πολιτικό περιβάλλον της εποχής. Οι ήρωες αναδύθηκαν συνοδευόμενοι από τα αδιέξοδα και τα τραύματά τους. Όφειλα να γράψω και γι' αυτά. Η ιδέα για τη συγγραφή του μυθιστορήματος αποκρυσταλλώθηκε το καλοκαίρι του 2015. Καλοκαίρι επάλληλων εκλογικών αναμετρήσεων. Το ερώτημα που τέθηκε ήταν το εξής: Αλλάζουν οι εκλογές τον κόσμο (μας); Το καλοκαίρι του 1981 πολλοί ήταν εκείνοι που το πίστεψαν αυτό. Το αίτημα της Αλλαγής διατέμνει, εξάλλου, το βιβλίο. Από την άλλη, η δράση του παππού μου αλλάζει τον κόσμο κι ας μην του επετράπη να ψηφίσει ποτέ. Τελικά, ποιος είναι ο ασφαλέστερος δρόμος για ν' αλλάξει ο κόσμος προς το καλύτερο;
Πέρα από συγγραφέας, εργάζεστε και ως φιλόλογος. Πώς μπορεί πιστεύετε το βιβλίο να «χωρέσει» στη ζωή των νέων, ειδικά όταν το ίντερνετ τα φέρνει όλα μπροστά στα πόδια τους γρήγορα και εύκολα;
Είναι σύνηθες, δυστυχώς, να υποτιμούμε τα παιδιά. Νομίζω ότι κάθε γενιά υποτιμά και δυσκολεύεται να κατανοήσει την επόμενή της. Αλίμονο, όμως, στον δάσκαλο που το κάνει αυτό. Το ότι το ίντερνετ τα φέρνει όλα στα πόδια τους δεν αναιρεί τη δυνατότητα να έρθουν και κοντά στη λογοτεχνία. Τα παιδιά θα διαβάσουν ένα καλό βιβλίο, εφόσον τα δελεάσεις. Εφόσον τους μιλήσεις, τους προτείνεις, τους φέρεις κοντά στο βιβλίο. Πόσο όμως καλλιεργεί τη φιλαναγνωσία το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα; Από καθόλου έως ελάχιστα, και τείνω να πιστέψω πως τούτη είναι μία σκόπιμη επιλογή. Στις τάξεις μου, όπου συναντιέμαι κάθε χρόνο με παιδιά που έχουν μηδενική έως πενιχρή αναγνωστική εμπειρία – να το λέμε κι αυτό – προτείνω, δελεάζω, ακόμη και εκβιάζω την ανάγνωση. Τις περισσότερες φορές η ανταπόκριση είναι θετική. Τα παιδιά έχουν την ικανότητα και ενδίδουν ευκολότερα στη συγκίνηση. Αλλά για λίγο: ο μπαμπούλας των εξετάσεων είναι πάντα μπροστά και όλες οι δυνάμεις τους αφιερώνονται στην επίτευξη ενός καλού βαθμού σε αυτές. Διδάσκω σε Λύκειο. Το Λύκειο έχει καταντήσει ο στίβος όπου προπονούνται πρωταθλητές για τις Πανελλήνιες. Δυστυχώς.
Γενικώς, η ελληνική επικαιρότητα σας έχει επηρεάσει στη θεματολογία σας;
Βέβαια. Προσπαθώντας να ερμηνεύσω την επικαιρότητα, αυτό που έχουμε καταλήξει – ή καταντήσει – να είμαστε, γράφω τα βιβλία μου. Το συγκεκριμένο μυθιστόρημα, εξάλλου, είναι μία απόπειρα να ερμηνευτεί το σήμερα μέσα από το εγγύς ή πιο μακρινό χθες. Ξεκινώ, λοιπόν, από τον Εμφύλιο για να φτάσω, μέσα από την επταετία της Χούντας, στο καλοκαίρι του 1981 και μέσω αυτής της πορείας να αντιληφθώ τη Μεταπολίτευση, που κάποιοι ισχυρίζονται πως λήγει στο δυσοίωνο παρόν μας.
Είστε από το Πήλιο, έναν ευλογημένο τόπο σε κάθε εποχή. Προτείνετέ μας μερικά μέρη για να επισκεφθούμε στην επόμενη εκδρομή μας!
Να έρθετε, οπωσδήποτε, στο χωριό μου, τον Άγιο Λαυρέντιο. Ένα ωραιότατο χωριό με θέα τον Παγασητικό, μακραίωνη ιστορία, εξαιρετική αρχιτεκτονική, και το μεγαλύτερο δίκτυο καλντεριμιών στο Πήλιο, να περπατήσουμε και να πιούμε τσίπουρα. Κι όταν με το καλό έρθετε, τότε θα σας αποκαλύψω και κάποια άλλα πολύ ενδιαφέροντα χωριά και μέρη να επισκεφτείτε.
Την Παρασκευή 18 Νοεμβρίου, στις 20.00 , παρουσιάζεται το μυθιστόρημα της Ασημένιας
Σαράφη, Ο παππούς δεν θα ψηφίσει φέτος (Εκδόσεις Κλειδάριθμος 2022).
Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι
Γιάννης Ατζακάς (συγγραφέας)
Φαίη Χατζηιωαννίδου (φιλόλογος)
Αποσπάσματα από το βιβλίο θα αναγνώσουν οι
Γιώργος Παπαδόπουλος
Άρτεμις Χατζηαποστολίδου
Την εκδήλωση θα πλαισιώσουν μουσικά οι
Μαρία Θωίδου (τραγούδι)
Θύμιος Ατζακάς (ούτι)
Ανδρέας Ζιάκας (κιθάρα)
Μαργαρίτα Λιτητάρη (λαούτο, φωνή)
