Το περασμένο Σάββατο βρέθηκα σ' έναν γάμο στην πόλη, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται. Και τι συνεπάγεται; Γλέντι σε κάποιο κέντρο ή χώρο δεξιώσεων που ξεκινά με μια επίφαση ποιοτικής χαλαρής μουσικής και καταλήγει σε σκυλομπουζουκοτράγουδα. Από την αφετηρία της μέχρι και το φινάλε της, όμως, αυτή η διαδρομή έχει κάτι κοινό: τον χορό.
*στιγμιότυπο από την ταινία του Wes Anderson, Moonrise Kingdom*
Υπάρχουν διάφορες μορφές χορού που μπορεί κανείς να συναντήσει:
α. Ο χορός ως λαχτάρα: πόσο ζωτικής σημασίας είναι για κάποιους ανθρώπους να χορέψουν, για πόσο κόσμο και για ποιον ένας γάμος ή ένα γλέντι γενικά είναι συνυφασμένο με τον χορό, τι αίσθημα εκείνο που νιώθεις όταν ακούς ένα αγαπημένο σου τραγούδι και σαν ελατήριο σηκώνεσαι και τρέχεις σχεδόν, πάντα γελαστός, για να προλάβεις να το χορέψεις. Το λαχταράς. Κι όταν είσαι εκεί πάνω, το ζεις. Ο χορός ως αυτοσκοπός. Ο χορός όπως το φαγητό που τρως κι όπως ο αέρας που αναπνέεις.
β. Ο χορός ως κοινωνική υποχρέωση: πόσο αναγκαστικό μπορεί να γίνει το να πρέπει να χορέψεις. Να δεχθείς (πχ στους γάμους αφού αυτή ήταν η αφορμή μας) ένα προκαθορισμένο τυπικό που ορίζει ποιος υποχρεούται να χορέψει, ποια τραγούδια θα μπούνε και με ποια σειρά, ποιος θα πιαστεί με ποιον. Κι αν ένας άνθρωπος δεν έχει χορέψει ποτέ στη ζωή του, γιατί να είναι σαν ψάρι έξω από το νερό εκπληρώνοντας μια κοινωνική νόρμα άνευ ουσίας;
γ. Ο χορός ως θέαμα: όλα έχουν γίνει πια θέαμα. Ο χορός στις πίστες, βέβαια, ήταν ανέκαθεν θέαμα. Παρακολουθούμε τα πρόσωπα, τις κινήσεις, τις εκφράσεις, τα ρούχα. Αφιερώνουμε τραγούδια οι μεν στους δε, τους προσκαλούμε να έρθουν στην πίστα, φλερτάρουμε μαζί τους. Είναι η στιγμή που ο χορός σπάει την κλειστή του λειτουργία και ανοίγει, και γίνεται επικοινωνία με όλους και με όλα, κι είναι σαν να ανοίγουν ξαφνικά κι όλες οι κεραίες του σώματός σου και πιάνεις όλα τα μηνύματα, και εκπέμπεις κι εσύ ο ίδιος. Το είναι ως φαίνεσθαι. Το φαίνεσθαι ως εκπέμπειν. Αν τώρα, όπως έγινε το περασμένο Σάββατο, αυτή η εκπομπή γίνεται και μέσω live κάλυψης με κάμερα, τότε πλέον μιλάμε για θεάματα – γάμους – χορούς – περφόρμανς. Δεν μας φτάνει το ζωντανό, θέλουμε να το δούμε και στην οθόνη. Να πειστούμε ότι υπάρχει; Να δούμε λεπτομέρειες; Ή μήπως να κρύψουμε;
δ. Ο χορός ως εγγύτητα: τι είναι εκείνο που μας ωθεί να χορέψουμε; πολλά έχουν γραφτεί κι ειπωθεί γύρω από αυτό. Σίγουρα πάντως δεν σηκώνεσαι να χορέψεις όταν βρίσκεσαι ανάμεσα σε άλλους αν δεν νιώθεις ότι κάτι σε συνδέει μ' αυτούς. Ο χορός είναι και θέμα οικειότητας, και θέμα παρέας. Πόσο καλά γνωρίζω τον άλλον ώστε να εκθέσω (βλ.θέαμα) τον ευάλωτο ευαυτό μου την ώρα που χορεύει στα μάτια του; Χρειάζεται μια σιωπηρή αποδοχή και ομολογία, μια γειτνίαση πρώτα των ψυχών κι έπειτα των σωμάτων για να χορέψεις.
ε. Ο χορός ως ρούχο: ο χορός έχει τη δύναμη να μεταμορφώσει το σώμα. Είναι εντελώς διαφορετικό το ίδιο σώμα όταν χορεύει τσιφτετέλι, ζεϊμπέκικο ή μπάλετο. Το ωραίο είναι πως ένα σώμα μπορεί να τα χορέψει και τα τρία αυτά είδη εξαιρετικά. Αυτό που αλλάζει είναι η φόρμα τους. Κι από έξω προς τα μέσα η φόρμα αλλάζει και το περιεχόμενο, δηλαδή την ψυχική διάθεση του σώματος. Πέρα από αυτό όμως, πόσες φορές, δεν έχουμε νιώσει τα ρούχα μας να αποκτούν επιτέλους ζωή, να αναπνέουν πάνω μας μετά από χορό; Ίσως μόνο τότε νιώθουμε ότι μπορεί να έχουν και να φέρουν μια προσωπικότητα και να μην είναι απλώς ένα κομμάτι ύφασμα.
στ. Ο χορός ως φάρσα: είναι ο χορός εκείνος που κάνουμε καθώς έχουμε πιει και λίγο, η ώρα περνάει και τελικά ο καθωσπρέπει εαυτός μας πρέπει να βρει ένα άλλοθι για να χτυπήσει παλαμάκια σε λαϊκοφολκλορικά τραγούδια. Το άλλοθι το βρίσκει μέσα από την μίμηση. Δεν είμαι εγώ, εγώ απλώς μιμούμαι και παρωδώ αυτά που κάνουν όσοι παίρνουν σοβαρά αυτά τα τραγούδια. Κουνιέμαι και το παίζω καψούρης. Τουλάχιστον όσοι τα παίρνουν στα σοβαρά έχουν την γενναιότητα να τα νιώθουν.
ζ. Ο χορός ως ψεύδος: πρόκειται για τα δύο (ή και περισσότερα) σωτήρια ψεύδη που περιλαμβάνουν ατάκες όπως θα σηκωθώ πιο μετά να χορέψω (δεν πρόκειται ποτέ να σηκωθείς), δεν μου αρέσει αυτό το τραγούδι (κάπως έτσι μάλλον θα συνεχίσει το πρόγραμμα και το ξέρεις καλά), μπα, δεν χορεύω (χορεύεις, αλλά προτιμάς να το κάνεις μόνος σου ή να το κάνεις σε κάποιον άλλον χώρο ας πούμε, με άλλη μουσική).
Είμαι σίγουρη πως έχω παραλείψει κι άλλες μορφές χορού. Ίσως η αγαπημένη μου να είναι ο χορός εσωτερικής κατανάλωσης, εκείνος ο χορός που γίνεται πλαγιομετωπικά της πίστας και που περιλαμβάνει συνήθως δύο – τρία άτομα που απλώς γούσταραν και σηκώθηκαν. Τόσο απλά. Πέρα από επισημότητες, πρωτόκολλα και δεν ξέρω τι άλλο.
Όμως τώρα αρκετά ξίνισα. Πάω να χορέψω τον
χορό ως μεταμφίεση / και / ως κρυφτό.
υγ. όπως και να 'χει, Ε.και Π. να ζήσετε!
υγ2. γράφοντας για τον χορό, συνειδητοποίησα ότι συνέπεσε η γραφή με την ημερομηνία θανάτου της πιο σημαντικής χορεύτριας και χορογράφου, της Pina Bausch (30/6/2009)
