Το γέλιο είναι δικό μας — τα δάκρυά μας είναι δανεικά. [ 1 ] Το πρώτιστο στην Τέχνη (δηλαδή, γενικά μεν μα πιο συγκεκριμένα: στην όποια δημιουργία, που είναι το πραγματικό όνομα της Τέχνης και το χειροπιαστό της αποτέλεσμα) είναι το γερό σώμα. Πρέπει κανείς να έχει κοιμηθεί καλά, να ’χει φάει, να ’ναι γερός, ξεκούραστος, χωρίς πόνους, με δυνατή μέση και με ανέφελο κεφάλι. Και, ορισμένως, να ’χει κλείσει, για όσο πρέπει, το Ίντερνετ. Όλα τα άλλα (ακόμα —μάλλον: κυρίως— και τα μεταφυσικά φληναφήματα, οι θεούσικες κουβεντούλες περί εμπνεύσεως, Μουσών και λοιπών θαμάτων και πραμάτων — για να μη μιλήσουμε για τη βαρύτατα ελιτίστικη ψευδοκατάσταση του «καταραμένου», αυτής της εφηβικής ακμής σε πρόσωπο ενήλικα) είναι δευτερεύοντα — και ουσιαστικά άχρηστα. (Πάντα ήταν: δεν αλλάζουν αυτά). [ 2 ] Ακόμα και οι 950 λέξεις του ΑΗ | ΗΑ δε γράφονται αν είσαι με 38° πυρετό: δε γίνεται να συντεθούν. Οπότε θα μου συγχωρεθεί που θα παραθέσω εδώ, αντί για τα όποια δικά μου, την ελληνική μετάφραση (από την καλή φίλη Μαρία Τσάκου) του μονολόγου από το «Άλογο του Τορίνο» τού Ταρ, που εκφωνεί ο γείτονας του αμαξά, ο Μπέρνχαρντ, κάποιος που ξέρει πολύ-πολύ καλά, μεταξύ όλων των άλλων, τι σημαίνει «ουδέν καινόν υπό τον ήλιον» (ενώ εμείς, φαιδροί αγανακτισμένοι, κλέφτες πινάκων και εμπρηστές αρ-νουβό κτιρίων, επικίνδυνοι φαιοκόκκινοι εραστές της κτηνωδίας, παλιοτόμαρα της βίας με δραχμοποιημένα οράματα μίσους,
Έτσι γίνεται μια ζωή τώρα, ξανά και ξανά και ξανά. Έτσι και μόνο έτσι. Κάποιες φορές ύπουλα, κάποιες φορές ωμά, κάποιες φορές ευγενικά, κάποιες φορές απάνθρωπα — πάντως έτσι γίνεται: ξανά και ξανά και ξανά. Αν και πάντα, εντέλει, ο τρόπος ένας είναι, ο τρόπος του αρουραίου που στήνει ενέδρα και χιμίζει. Γιατί γι’ αυτή την τέλεια νίκη ήταν εξίσου σημαντικό η άλλη πλευρά —δηλαδή ό,τι είναι άξιο και σπουδαίο και ευγενές— να μην αγωνιστεί καθόλου. Δεν έπρεπε να γίνει μάχη, μόνο να αφανιστεί ακαριαία η άλλη πλευρά — δηλαδή να αφανιστεί ό,τι είναι άξιο και σπουδαίο και ευγενές. Κι έτσι, τώρα πια, οι μακάριοι νικητές, που στήνουν ενέδρες και χιμίζουν, κυβερνούν όλη τη γη, και δεν υπάρχει ούτε μια τόση δα γωνίτσα που να μπορεί κανείς να τους κρύψει κάτι. Γιατί ό,τι πέσει στα χέρια τους το κάνουνε δικό τους. Ακόμη και πράγματα που θαρρούμε πως δεν φτάνουνε να τα πιάσουν, τα φτάνουνε τελικά — κι αυτά δικά τους είναι. Και ο ουρανός είναι δικός τους, κι όλα μας τα όνειρα. Δικιά τους είναι και η στιγμή, και η φύση, και η απέραντη σιωπή. Ακόμη και η αθανασία είναι δικιά τους — καταλαβαίνεις τι σου λέω; Όλα, όλα, έχουν πια χαθεί για πάντα. Κι όλοι οι ευγενείς, οι σπουδαίοι και οι άξιοι, κι ήταν πολλοί, μόνο κάθονταν στην πάντα κι έχασκαν, αν μπορώ να το πω έτσι. Μείνανε άπραγοι, αν και έπρεπε να κατανοήσουν, έπρεπε να αποδεχτούν πως δεν υπάρχει ούτε θεός μήτε θεοί. Οι άξιοι, οι σπουδαίοι και οι ευγενείς έπρεπε να το κατανοήσουν και να το
διαπρύσιοι εχθροί της ελευθερίας, ανακαλύπτουμε εκστατικοί κι απορημένοι, κάθε μέρα, κάθε μέρα, πως οι δείκτες όλων μας των ρολογιών γυρίζουν δεξιόστροφα, και λέμε χάσκοντας: «Ω!»): [ 3 ] «Μου τέλειωσε η παλίνκα. Μου δίνεις ένα μπουκάλι;» «Πώς και δεν πήγες στην πόλη να πάρεις;» «Την έχει ξηλώσει ο άνεμος». «Γιατί έτσι;» «Ρήμαξε». «Γιατί να ρημάξει;» «Γιατί τα πάντα έχουνε ρημάξει. Τα πάντα έχουν εξευτελιστεί. Αν και θα ’πρεπε να πω πως οι άνθρωποι είναι που ρήμαξαν και εξευτέλισαν τα πάντα. Επειδή δεν έχουμε να κάνουμε εδώ με μια καταστροφή που προκλήθηκε από κάποιο αθώο ανθρώπινο λάθος, καταπώς λένε. Το αντίθετο… Έχουμε να κάνουμε με την ίδια την Ημέρα της Κρίσεως, την Κρίση του ανθρώπου για τον άνθρωπο — που πάνω της, φυσικά, βάζει το χεράκι Του και ο Θεός. Ή μάλλον, τολμώ να πω, παίρνει κανονικά μέρος και Δαύτος. Και ο Θεός, να ξέρεις, καταπιάνεται μόνο με τα πιο φρικτά δημιουργήματα που μπορούμε να διανοηθούμε. Γιατί, βλέπεις, ο κόσμος έχει εξευτελιστεί. Α, δεν έχει σημασία τι λέω εγώ, γιατί όλα όσα απέκτησαν οι άνθρωποι έχουν εξευτελιστεί. Κι αφού απέκτησαν τα πάντα μ' έναν ύπουλο, δόλιο αγώνα, τα εξευτέλισαν και όλα. Γιατί οτιδήποτε αγγίζουν —και τα αγγίζουν όλα— το έχουν εξευτελίσει. Έτσι γινότανε ώς την τελική νίκη. Ώς το θριαμβευτικό τέλος. Αποκτούν, εξευτελίζουν. Εξευτελίζουν, αποκτούν. Ή, να το θέσω κι αλλιώς, αν προτιμάς: αγγίζουν, εξευτελίζουν, οπότε και αποκτούν, ή αγγίζουν, αποκτούν, οπότε και εξευτελίζουν.
αποδεχτούν αυτό από μιας αρχής. Μα φυσικά ήταν εντελώς ανίκανοι να το κατανοήσουν. Το πίστευαν και το αποδέχονταν, μα δεν το κατανοούσαν. Μονάχα στέκονταν εκεί, σαστισμένοι κι όχι καρτερικοί, έως ότου κάτι —μια διανοητική σπίθα— τους άνοιξε εντέλει τα μάτια. Και μονομιάς συνειδητοποίησαν όλοι τους πως δεν υπάρχει ούτε θεός μήτε θεοί. Μονομιάς είδαν πως δεν υπάρχει ούτε καλό μήτε κακό. Και τότε είδαν και κατανόησαν πως, αν όντως είχαν έτσι τα πράγματα, τότε ούτε κι εκείνοι οι ίδιοι υπήρχαν. Θαρρώ πως αυτή θα πρέπει να ήταν η στιγμή που μπορούμε να πούμε πως αφανίστηκαν, πως έσβησαν, πως αφανίστηκαν και σβήσαν σαν τη φωτιά που αφήνεται να σιγοκαίει στο λιβάδι. Οι μεν ήταν οι αιωνίως ηττημένοι. Ο άλλοι, οι αιωνίως νικητές. Ήττα, νίκη, ήττα, νίκη… Και μια μέρα —εδώ, στα μέρη μας— χρειάστηκε να κατανοήσω, και όντως κατανόησα, πως είχα κάνει λάθος, μέγα λάθος, να πιστεύω πως δεν είχε υπάρξει ποτέ, και πως ποτέ δε θα μπορούσε να υπάρξει, οποιαδήποτε αλλαγή εδώ στη γη. Γιατί, πίστεψέ με, τώρα το ξέρω πως, στην πραγματικότητα, η αλλαγή αυτή έχει ήδη συντελεστεί». [ 4 ] Ανάμεσα στις εποχές, κρύβεται στο σκοτάδι του το μεγάλο καρμπόν της νύχτας. Όλα έχουν ξαναγίνει, κι όλα είναι να επαναληφθούν. Να αγαπάμε, να εργαζόμαστε, να ηρεμήσουμε, να βάλουμε μουσική, να διαβάσουμε (ή να γράψουμε ξανά) τον «Δον Κιχότη». Ή, γιατί όχι, να διαβάσουμε (ή να γράψουμε ξανά, ή να απαγγείλουμε) τον «Οδυσσέα». — Κυριάκος Αθανασιάδης.
