Οδηγώντας στο χτες. [ 1 ] Θέλουμε δε θέλουμε, η επικαιρότητα είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πια. Και η καθημερινότητά μας: αυτό το αχούρι. Αλλά είναι, ταυτόχρονα, και προβλέψιμες. Όπως προβλέψιμο είναι και το αύριο: αύριο θα έχει ουρές, και θα έχει και δελτίο, και θα ’χει πολύ από το χτες. Από το ζοφερό χτες των άδειων μας κιβωτίων. Πρόκειται να ανυψωθεί ένα σιδερένιο παραπέτασμα εδώ, βαμμένο λευκό και με πιτσιλιές γαλάζιου. (Να σκέφτεσαι πάντα το γαλάζιο σα λεκέ). Κάναμε ό,τι μπορούσαμε για να το καταφέρουμε, βάλαμε όλοι μαζί πλάτη, ιδρώσαμε, ξεϊδρώσαμε, επαιτήσαμε, φυσήξαμε και ξαναφυσήξαμε τη μύτη μας απέναντι στον κόσμο, χορτάσαμε-μπαϊλντίσαμε από ωραίους μύθους και ωραία ψέματα, κάναμε πολλά μπάνια και πολλές βουτιές στη λίμνη της μακαριότητας, αλλάξαμε ονόματα σε παλιούς τόπους ανθρώπων και χτίσαμε πάνω στα νεκροταφεία τους, υμνήσαμε παράφρονες και μακελάρηδες, κυνηγήσαμε την ελευθερία και προσφέραμε άσυλο σε δαίμονες, κλαφτήκαμε και ’ντώσαμε το χέρι μέχρις εξαρθρώσεως, πήγαμε τα παιδιά μας σε διαδηλώσεις: τελειώσαμε πια. Οι λόγοι που μας ώθησαν σ’ αυτό ήταν πολλοί και έχουν όλοι περιγραφεί και υπεραναλυθεί —αλλά όχι στη χαρτομάζα του Κωστόπουλου—, μα κυρίως το κάναμε γιατί, σαν καινούργιοι εδώ πέρα (όπως άλλωστε όλα τα «έθνη» χωρίς παρελθόν: δε μπορεί, δε θα ’μαστε δα κι οι μόνοι, θα ’χει κι άλλα τέτοια μορφώματα φτιαγμένα από το τίποτα στον πλανήτη, τέτοια τυφλά γκόλεμ από χώμα και από σάλιο, θα ’χει κι άλλα τέτοια φενακισμένα τσιγγαναριά με μια καμπούρα Ιστορίας
το μέλλον θα έχει περισσότερη ομοιομορφία απ’ όση αντέχεται. [ 3 ] Μιας και έγινε η αναφορά στον Γιανναρά, άλλη μία κουβέντα. Όπως θυμίζει το Ελληνάκι στο blog του, είπε: «Ωραία όλα αυτά τα περί Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και Φιλελευθερισμού [αλλά] ο ελληνικός λαός [sic] ρωτήθηκε ποτέ αν ήθελε να αλλάξει προς αυτή την κατεύθυνση;» Σωστό. Λέει και σωστά ο Γιανναράς, λοιπόν. Μα αρκετά για τον πνευματικό πατέρα του Τσίπρα, προτιμώ ένα σχόλιο για το «Drive». [ 4 ] Το «Drive» είναι μια ωραία ταινία εκδίκησης, με ώριμα και καλοχωνεμένα δάνεια από μια μεγάλη κινηματογραφική τράπεζα, κομψή και στυλιζαρισμένη σκηνοθεσία, εξαιρετική ηχητική μπάντα (χωρίς αυτήν δε βλέπεται — αλλ’ έχει καλώς, ουδείς ψόγος εδώ) και — και δεν καλοξέρω τι άλλο θετικό. Όμως έχω την έντονη υποψία πως είναι και μια κατασκευασμένη ταινία, μια ταινία που φτιάχτηκε-για-να-αρέσει — κι αυτό τής στερεί την όποια καλλιτεχνικότητα θα μπορούσε να ψάξει κανείς μέσα της. Αρέσουν αρκετά και σε μένα (φυσικά) οι ταινίες που φτιάχνονται-για-να-αρέσουν (άλλο παράδειγμα: το «Inception», π.χ.), και όπως όλοι μας τις ξεχνώ εύκολα και αμέσως: η ποπ κουλτούρα είναι απλώς ποπ κουλτούρα (μια εφαρμοσμένη τέχνη), όχι κάτι περισσότερο, είναι κάτι που αφορά το εδώ-και-τώρα-και-πολύ — ίσως δεν πρέπει να το ξεχνάμε πάντα αυτό. Το συγκεκριμένο φιλμ μιμείται ταινίες «οραματικές», αρχετυπικές, και τις μιμείται με το στανιό: φαίνεται πολύ, και ξενίζει. Μου θύμισε την παλιότερη μόδα με τα επίτηδες έτσι ραμμένα ώστε να πέφτουν στους γοφούς παντελόνια, αυτά που άφηναν να φανεί το
ζουπηγμένη στις πλάτες), σαν καινούργιοι και βαφτισμένοι στον ανατολίτικο ψευδομυστικισμό ενός ναΐφ, κουτοπόνηρου και άγαρμπου ανορθολογισμού που πίνει την παπαδιαμάντεια ρετσίνα στο ποτήρι του Γιανναρά και που δεν του αρέσει να ξεβολεύεται, δε θ’ αντέχαμε καμία φαουστική πρόκληση: δε θ’ αντέχαμε τίποτε θολό στον ορίζοντα, τίποτε που να τρεμίζει. Οι Έλληνες, η δερματική ακμή της Ευρώπης, πάσχουν από το σύνδρομο του φυλακισμένου, τρέμουν τον πυρετό της πύλης. Η απελευθέρωση είναι αρρώστια, ο Έξω Κόσμος είναι άδηλος και κρυφός, όλο προκλήσεις, σκιώδεις γωνίες και υψώματα — οι φυλακές είναι ανέκαθεν επίπεδες. Και είναι και τσάμπα, όπως καθετί επίπεδο. Γι’ αυτό θα μείνουμε μέσα, οχυρωμένοι στο σιδερένιο μας παραπέτασμα, που θα το βάψουμε όλο λευκό και θα το πιτσιλίσουμε με γαλάζιο. (Να σκέφτεσαι πάντα το γαλάζιο σα λεκέ). Το επερχόμενο χτες θα αποβεί χρήσιμο βέβαια: ως εθνική Σιλωάμ. Θα βρούμε τρόπους να εξαγνιστούμε. Ακόμα και με δραχμές στην τσέπη, θα βρούμε τρόπους. Πάντα βρίσκαμε. Πάντα τούς εφευρίσκαμε. Θα βαφτίσουμε τη χρεοκοπία μας ανάσταση. Οι δημεγέρτες ακονίζουν ήδη τα στιλέτα τους. [ 2 ] Ο λαϊκισμός, μητρικό γάλα του ελληνοκεντρισμού: να λέμε και να διαβάζουμε περισσότερα γι’ αυτό. — Αύριο θα παρασιτούμε εις βάρος μόνον άλλων παρασίτων: να το σκεφτούμε καλά. — «Διαφοροποίηση» και «επαναστροφή»: να μάθουμε τι σημαίνουν αυτοί οι εξελικτικοί όροι που μας περιγράφουν. — Να επινοήσουμε νέες λέξεις. — Εντέλει: να σηκώσουμε λοφίσκους μέσα στη φυλακή. — Να πάρουμε χώμα μαζί μας, να χώσουμε χώμα στις τσέπες μας:
εσώρουχο: μια ατυχής μίμηση της αμφίεσης των βαρυποινιτών σε μια ιδιαιτέρως σκληρή αμερικάνικη φυλακή που κατείχε τα πρωτεία στις απόλυτες αποδράσεις: τις αυτοκτονίες — ο Διευθυντής βρήκε τη λύση στο πρόβλημα απαγορεύοντας τις ζώνες στα παντελόνια, και οι προαυλιζόμενοι έγιναν, έτσι, πρότυπο μαγκιάς. Βέβαια, ένα άγνωστο πρότυπο: το κοινό των μούλτιπλεξ και του urban dress code δεν αναγνωρίζει τις αναφορές, και δε νοιάζεται καν γι’ αυτές. Σαχλαμαρίζει απλώς στο twitter. — Μία πρόβλεψη: κανείς σκηνοθέτης δε θα κάνει σινεφίλ αναφορές μελλοντικά στον wannabe Ταραντίνο Ρεφν τού «Drive», γιατί ο ίδιος δεν έδωσε κάτι από την προσωπικότητά του εδώ (όπως έκανε με το συγκλονιστικό πλην παραγνωρισμένο «Μπρόνσον», όπως επιχείρησε με το υπνωτιστικό «Valhalla Rising»), γιατί δε θέλησε (ή δε μπόρεσε) να ξεφύγει από τη συνταγή της επιτυχίας μιας ταινίας που φτιάχτηκε-για-να-αρέσει. Κρίμα. [ 5 ] Κι εδώ αναγκαστικά ξαναγυρίζει κανείς στον άλλο Δανό των ημερών, τον μελαγχολικό, που έφτιαξε τον «Θάνατο στη Βενετία» των καιρών μας. Έτσι κάνεις τέχνη, και όχι αλλιώς: κόβοντας κομμάτια από σένα, πονώντας, αφρίζοντας, σπάζοντας τα νύχια σου, πολεμώντας με φαντάσματα (δηλαδή: σκιαμαχώντας — η τέχνη είναι μόνο μάταιη, αλλιώς δεν είναι) και αφουγκραζόμενος τι σού λένε. Συνήθως, σου ψιθυρίζουν πως τους δολοφόνησε ο νέος βασιλιάς. Νομίζω πως ο Λαρς φον Τρίερ έχει μπόλικον Άμλετ μέσα του. Είναι σχεδόν επινοημένος. [ 6 ] (Σκέφτομαι διαρκώς τη Θεσσαλονίκη σα μεθυσμένο κλοσάρ που παραπατά και θέλει να τελειώνει). — Κυριάκος Αθανασιάδης.
