Μαρία Καρασπύρου/Exostis Team
Η Άνω Πόλη είναι ένα χάρμα οφθαλμών. Τα πετρόκτιστα δρομάκια της με τα πολύχρωμα σπίτια είναι κάτι που όλοι γνωρίζουν, ούτως ή άλλως. Όταν αρχίζεις όμως τις βόλτες ως ντόπιος ανακαλύπτεις εκ νέου διαρκώς τον χαρακτήρα της. Οι επόμενες γενιές παίρνουν τα ηνία, συνεχίζουν το νήμα από εκεί που το άφησαν οι προηγούμενοι, το φέρνουν στο σήμερα, αλλάζουν την ενέργεια της περιοχής, δίνουν νέο τόνο, φρεσκάδα και χρώμα.
Κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής περιόδου η Άνω Πόλη ήταν ένας καθαρά τουρκικός οικισμός. Η περιοχή της Άνω Πόλης επιλέχθηκε από τους Οθωμανούς γιατί τους έδινε τη δυνατότητα να ελέγχουν την πόλη εξ αποστάσεως, αφού το σημείο έχει διαφορετικό υψόμετρο σε σύγκριση με άλλες περιοχές.
Τα παραδοσιακά μαγαζάκια και καφέ είναι αμέτρητα ενώ πολλά από αυτά όπως Το Σπίτι του Πασσά χαράζουν πορεία από τα προ – μικρασιατικής καταστροφής χρόνια.
Το κτίριο όπου σήμερα αποτελεί το Σπίτι του Πασσά υπάρχει από το 1897, “ήταν ένα τουρκόσπιτο που κάηκε από Έλληνες που ήθελαν να διώξουν τους Τούρκους της περιοχής, η επανοικοδόμιση του έγινε γύρω στο 1920 και το 1922 με την ανταλλαγή πληθυσμών έμεινε εκεί, Ελληνας με μουσουλμανικές πεποιθήσεις τον οποίο η γειτονιά αποκαλούσε Πασσά.
“Αρχές 1990 ο προκάτοχος του Πασσά έδωσε το σπίτι σε έναν γείτονα που είχε βλέψεις για το οίκισμα και έφτιαξε το σημερινό μαγαζί” μας είπε χαρακτηριστικά ο Θεοδόσης, σημερινός ιδιοκτήτης του μαγαζιού.
“Το μαγαζί μας το κάνει ξεχωριστό η ζωή που είχε πριν. Ήταν ένα σπίτι που κατοικούσαν άνθρωποι, αυτό το μέρος έχει ενέργεια, κάποτε ζούσαν οικογένειες, έχει μεγαλώσει παιδιά, ήταν το σημείο κατατεθέν της γειτονιάς. Η ονομασία δεν άλλαξε ποτέ και αφήσαμε ίδια τα βασικά του στοιχεία. Το σημείο είναι ενεργειακό, τραβάει την παρέα και την καλοπέραση, δεν ήταν τυχαίο που έγινε μαγαζί… Θεωρώ πως είναι κάπως καρμικό” μας λέει ο Θεοδόσης.
Όταν ρωτήσαμε τον Θεοδόση τι αλλαγές θα ήθελε να δει στην περιοχή του, απάντησε με σιγουριά και ελπίδα ότι “Η περιοχή έχει πολλά σπίτια σαν το “Σπίτι του Πασσά”, είναι μια πολύ γραφική περιοχή. Ονειρό μας είναι να δούμε μία αλλαγή από τους αρμόδιους φορείς της πόλης. Θα θέλαμε το μέρος να έχει καλύτερη πεζοδρόμηση χωρίς αμάξια, και να γίνουν παρεμβάσεις που θα συμβάλουν στον παραδοσιακό της χαρακτήρα, να αναδειχθεί αυτό το βυζαντινό στοιχείο. Θα μπορούσε άνετα να γίνει όπως τη σημερινή Πλάκα της Αθήνας”.
Η επόμενη στροφή μας βγάζει σε ένα καφέ/παντοπωλείο/φούρνο. Το Yaya άνοιξε το 2020 ως ιδέα του Μηνά που έμενε από πάντα στα πέριξ και πίστευε πάντα πως δεν γίνεται να υπάρχει γειτονιά χωρίς το local cafe της.
Γιατί Yaya – γιατί πολύ απλά, ο Μηνάς μεγάλωσε με τη γιαγιά του (όπως πολλοι από εμάς) και έτσι αυτό το όνομα κρύβει και μια nostalgia ούτως ή άλλως. Αν σου πούμε πως εδώ βρισκόταν κάποτε και ένα από τα πρώτα γαλακτοπωλεία της πόλης, που έπειτα έγινε φούρνος, καταλαβαίνεις πως έχουμε να κάνουμε με spot που τροφοδοτούσε πάντοτε την περιοχή. Φυσική συνέχεια λοιπόν.
“Τα cafe δεν είναι απλά επιχειρήσεις, αλλά φυσικά σημεία συνάντησης και ανταλλαγής ιστοριών. Είναι εκεί που οι φίλοι συναντιούνται να μοιραστούν προβληματισμούς, άγνωστοι να μοιραστούν ένα χαμόγελο και να ερωτευτούν… Σε έναν κόσμο που τρέχει τόσο γρήγορα στις μέρες μας, οραματίστηκα το Yaya ως μια ανάσα slow living” μας εξηγεί ο Μηνάς.
“Yπάρχουν άνθρωποι που έρχονται κάθε μέρα για τον καφέ τους από την πρώτη μέρα που ανοίξαμε, άνθρωποι όπου γνωρίστηκαν στο μαγαζί μας και δημιούργησαν οικογένειες παρέα. Το ”Yaya” δεν είναι μια αμιγώς εμπορική επιχείρηση, αλλά ένα community hub”. Σε αυτό συμφωνεί και ο Γιώργος, το νέο, άλλο μισό του Yaya που όπως φαίνεται έχει τρομερή όρεξη για νέες ιδέες και προσθήκες στον χώρο και όπως λέει σημασία έχει η αλληλεπίδραση, το “σουσου” με τον διπλανό, με τον καφέ να είναι η αφορμή!
Όταν ρωτήσαμε τον Μηνά ποιες τροποποιήσεις θα ήθελε να δει στην περιοχή μας εξομολογήθηκε πως η Άνω Πόλη και συγκεκριμένα η πλατεία Καλλιθέας, είναι ”ξεχασμένη από το Δήμο Θεσσαλονίκης. Βρώμικη, μη καλά φωτισμένη, γεμάτη παρατημένα αυτοκίνητα, με tags και slogans παντού, σε υπέροχα κτίρια, όπου θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν ταλαντούχους graffiti artists”. Ο Γιώργος συμπληρώνει ωστόσο πως ευτυχώς πλέον, οι κάδοι είναι άδειοι και δεν επικρατεί το προηγούμενο χάος.
“Κάνουμε την προσπάθεια μας ως Yaya, και συντονίζουμε την ομάδα που θα φρεσκάρει την πλατεία με χρώμα, φροντίζουμε να μην πετάμε σκουπίδια σε γεμάτους κάδους, ανακυκλώνουμε μέχρι και τον καφέ μας! Θα θέλαμε να δούμε δράσεις στην πλατεία, από festival μουσικής μέχρι θερινό σινεμά, αλλά και δράσεις για παιδιά… Ελπίζουμε η νέα διοίκηση Αγγελούδη να είναι ανοιχτή σε τέτοιες συζητήσεις, ώστε να δώσουμε μια νέα πνοή στην αγαπημένη μας γειτονιά”.
Δεξιά και αριστερά και φτάσαμε πιο πάνω. Το Ιγγλις. Η ιστορία της ταβέρνας μετρά κοντά 120 χρόνια. Ξεκινά από το Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν Ελληνες πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στο συνοικισμό της Νέας Αγχιάλου που ονομαζόταν Ιγγλις επειδή σε εκείνη την περιοχή είχαν στρατοπεδεύσει Αγγλοι στρατιώτες. Στις αρχές του 1970, η ταβέρνα μεταφέρθηκε στην περιοχή της Άνω Πόλης ενώ μέχρι τότε λειτουργούσε στο κέντρο της Θεσσαλονίκης.
To ωδείο της Άνω Πόλης, γεμίζει εδώ και χρόνια τη γειτονιά θεϊκές μουσικές και ήχους. Ιδρύθηκε το 2006 από τον αρχιμουσικό Παναγιώτη Διαμαντή, προκειμένου να ικανοποιήσει το επιτακτικό αίτημα ανανέωσης και αναγέννησης της μουσικής παιδείας της πόλης αλλά και την ενεργοποίηση της καλλιτεχνικής δημιουργίας στην Άνω Πόλη, η οποία ήταν ανύπαρκτη μέχρι τότε.
Φωτο: Φιλαρέτη Χρηστίδη
“Είναι συγκινητικό να θυμάται κάποιος από που ξεκίνησε και που έφτασε το όραμά του. Αλλά πολύ περισσότερο που μπορεί να φτάσει και πόσο σημαντικό είναι αυτό που δημιούργησε. Οι δυσκολίες πολλές, όπως σε κάθε νέο εγχείρημα. Αλλά η αγάπη και η θέληση για την επίτευξη του στόχου ξεπερνά κάθε δυσκολία. Το σημαντικότερο είναι ότι το όνειρο έγινε πραγματικότητα με τη στήριξη του κόσμου που μας εμπιστεύτηκε και πιστεύουμε ότι δικαιώθηκε για αυτή του την επιλογή” μας είπε ο ίδιος.
Σε ενα στενάκι εκεί κοντά θα βρεις και τον Κύκλο, το Εργαστήριο της InCommOn, προσπαθεί να δει στην πράξη πώς μια γειτονιά μπορεί να γίνει “κυκλική”, αξιοποιώντας όλους τους διαθέσιμους πόρους! Στο ιστορικό Κουλέ Καφέ της Θεσσαλονίκης, ο Κύκλος ‘’δοκιμάζει’’ το μοντέλο της κυκλικής γειτονιάς μέσα από εφαρμογές συμμετοχικού χαρακτήρα. Παράλληλα, προσφέρουν ένα ευρύ φάσμα δράσεων ανοιχτές για όλους ολες και όλ@ όπως εργαστήρια επανάχρησης, ανοιχτές συζητήσεις, περιπάτους, καμπάνιες ευαισθητοποίησης, εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολεία τις διάφορες ακόμα δράσεις.
Για τη Στάση έχουμε ξαναγράψει. Το συνεργατικό καφενείο στην ίδια πλατεία που είναι ένα μοναδικό στέκι – χαμαιλέοντας που από απλό παραδοσιακό καφενείο μετατρέπεται σε ελληνικό μεζεδοπωλείο με πολλές πειραγμένες, γκουρμέ επιλογές όπως burgers, μπριζολάκια με μέλι – σόγια και πολλές vegan επιλογές, έτοιμο να ικανοποιήσει και τις πιο απαιτητικές ορέξεις των πελατών του.
Κλείνουμε τη βόλτα στο κουκλίστικο Little Big House που αρχικά είχε την λειτουργία ξενώνα και σταδιακά κράτησε μόνο το καφέ και έγινε κλασικό στέκι για πρωινό και διάβασμα. Η Βίκυ, η ψυχή του Little Big House είναι ένα πλάσμα γεμάτο θετική ενέργεια, που έλκει γύρω της ανθρώπους σαν εκείνη. Το αποτέλεσμα είναι, μια μεγάλη ροζ αγκαλιά, σαν το χρώμα στους τοίχους του LBH.
Φωτο: Φιλαρέτη Χρηστίδη
