HomeΘέματα25 Αὐγούστου 1867. Μάικλ Φάραντεϋ.

25 Αὐγούστου 1867. Μάικλ Φάραντεϋ.

Ὁ Μάικλ Φάραντεϋ γεννήθηκε στίς 22 Σεπτεμβρίου 1791. Ἡ οἰκογένεια του εἶχε οἰκονομικά προβλήματα ἀφοῦ ὁ πατέρας του, ὁ ὁποῖος δούλευε ὡς σιδερᾶς, δέν μποροῦσε νά ἐξασφαλίσει ἀρκετά χρήματα γιά νά συντηρήσει τήν οἰκογένειά του κι ἔτσι ὁ Φάραντεϋ σέ ἡλικία 14 ἐτῶν ξεκίνησε νά δουλεύει ὡς βοηθός ἑνός βιβλιοδέτη τῆς περιοχῆς. Αὐτή του ἡ ἐπιλογή μᾶλλον ἦταν καί ἡ πιό σημαντική τῆς ζωῆς του, ἀκόμα καί ἄν ἄργησε νά τό συνειδητοποιήσει. Σύμφωνα μέ ὅσα δήλωσε ἀργότερα, ἕνα ἀπό τά πιό σπουδαῖα πλεονεκτήματα τῆς βιβλιοδεσίας ἦταν ἡ τεράστια ποικιλία βιβλίων πού εἶχε στή διάθεσή του. Μέσα στά ἑπτά χρόνια πού δούλεψε στό μαγαζί, πέρασε πολλές ὧρες διαβάζοντας δεμένα βιβλία ἐπιστημονικοῦ περιεχομένου. Ἡ πρώτη του επαφή μέ τή φυσική ἦρθε μέσα σέ αὐτό τό βιβλιοδετεῖο.

Ὁ Φάραντεϋ δέν ἄργησε νά ἀνακαλύψει τό πάθος του γιά τή φυσική. Μιλώντας στό ἀφεντικό του γιά τό τεράστιο ἐνδιαφέρον πού τοῦ εἶχαν προξενήσει οἱ θεωρίες καί οἱ τύποι τῆς φυσικῆς, βρῆκε τόν πρῶτο ὑποστηρικτή στήν προσπάθειά του νά ἀσχοληθεῖ μέ τήν ἐπιστήμη. Μέσῳ τῶν ἐπαφῶν πού διατηροῦσε, ὁ ἰδιοκτήτης τοῦ βιβλιοδετείου βρῆκε προσκλήσεις γιά τίς διαλέξεις τοῦ σέρ Χάμφρεϋ Ντέιβυ, ἑνός γνωστοῦ φυσικοῦ τῆς ἐποχῆς, ὁ ὁποῖος μιλοῦσε γιά τόν ἠλεκτρισμό καί γιά τίς κρυφές δυνάμεις πού πρέπει νά ὑπῆρχαν κάτω ἀπό τήν ἐπιφάνεια τοῦ ὁρατοῦ σύμπαντός μας. Ὁ Φάραντεϋ φρόντισε νά παρακολουθήσει ὅλες τίς διαλέξεις, νά κρατήσει σημειώσεις καί νά τίς δέσει σέ ἕνα βιβλίο. Ἀφοῦ μελέτησε προσεκτικά τό βιβλίο του καί ἐργάστηκε πρόχειρα πάνω σ' αὐτό, σέ ἡλικία 20 ἐτῶν παρουσιάστηκε στό Βασιλικό Ἵδρυμα τοῦ Λονδίνου ζητώντας συνέντευξη ἀπό τόν διάσημο διευθυντή του, σέρ Χάμφρεϋ Ντέιβυ. Ο Ντέιβυ ἐντυπωσιάστηκε, κυρίως ἀπό τό πάθος καί το θράσος τοῦ νεαροῦ Ἄγγλου, καί τόν προσέλαβε ὡς βοηθό του.

Ἀπό αὐτή τή θέση ὁ Φάραντεϋ κατάφερε νά ἀποκτήσει σημαντικές ἐμπειρίες καί νά ἐνισχύσει σημαντικά τίς γνώσεις του στόν τομέα τῆς φυσικῆς. Ὁ Ντέιβυ προσπάθησε νά τοῦ μεταδώσει τίς γνώσεις του ἀλλά καί νά τόν ἐντάξει στήν ἐπιστημονική κοινότητα τῆς ἐποχῆς. Κάνοντας ταξίδια μαζί μέ τόν μέντορά του, γνώρισε ἀρκετούς γνωστούς φυσικούς.

Λίγο πρίν τά τριάντα του χρόνια ὁ πρώην βιβλιοδέτης εἶχε ἐξελιχθεῖ σέ κανονικό ἐπιστήμονα, γνωστό στούς σχετικούς κύκλους. Ἐκεῖνον τόν καιρό εἶχαν ἀρχίσει νά ἐμφανίζονται οἱ πρῶτες θεωρίες γιά τόν ἠλεκτρομαγνητισμό. Μέχρι τότε ὁ ἠλεκτρισμός καί ὁ μαγνητισμός θεωροῦνταν δύο ἐντελῶς ἄσχετες δυνάμεις, ὅμως ἕνα τυχαῖο γεγονός προκάλεσε πολλά ἐρωτήματα στήν ἐπιστημονική κοινότητα.

Διοχετεύοντας ρεῦμα σέ ἕνα ἠλεκτρικό καλώδιο καί τοποθετώντας μία πυξίδα κοντά του, ἡ βελόνα τῆς πυξίδας στρεφόταν ἐλαφρά πρός τό πλάι. Κανένας φυσικός δέν μποροῦσε νά ἐξηγήσει αὐτό τό φαινόμενο. Ὁ Φάραντεϋ ἀκούγοντας γιά αὐτό τό πείραμα, βρῆκε τό ἀντικείμενο τῆς μελέτης του. Ἄρχισε νά πραγματοποιεῖ πειράματα παλαιότερων φυσικῶν καί νά μελετᾷ ἐκ νέου τά ἀποτελέσματά τους. Τά «ἀσταθή» θεμέλια πού εἶχαν οἱ γνώσεις του περί φυσικῆς τόν ὠθοῦσαν νά ἀμφισβητεῖ κάθε θεωρία πού προϋπῆρχε, σέ ἀντίθεση μέ ἄλλους φυσικούς πού ἔμεναν προσκολλημένοι στά παλιά θεωρήματα. Κατά τήν περίοδο αὐτή ἔκανε μία ἀπό τίς σημαντικότερες ἀνακαλύψεις μέχρι καί σήμερα. Τυλίγοντας δύο σπεῖρες σύρματος ἀντιδιαμετρικά σέ ἕναν δακτύλιο ἀπό μαλακό σίδηρο καί διοχετεύοντας ἠλεκτρικό ρεῦμα στό ἕνα ἀπό τά δύο σύρματα, διαπίστωσε ὅτι στό ἄλλο σύρμα ἐμφανίζεται ἠλεκτρικό ρεῦμα, ἀλλά μόνον ὅταν τό ρεῦμα στό πρῶτο σύρμα ξεκινᾷ ἤ διακόπτεται. Μέ αὐτόν τόν τρόπο ἀνακάλυψε αὐτό πού σήμερα ὀνομάζεται «ἐπαγωγή». Συνεχίζοντας τά πειράματά του, κατέληξε σέ δύο σημαντικά συμπεράσματα. Πρῶτον, ἡ ὕπαρξη τοῦ σιδερένιου δακτυλίου δέν εἶναι ἀπαραίτητη γιά νά παρατηρηθεῖ τό φαινόμενο. Δεύτερον, τόν ρόλο τοῦ πρώτου σύρματος μποροῦσε νά παίξει καί ἕνας ἰσχυρός μαγνήτης. Αὐτό τό συμπέρασμα ἦταν ἰδιαίτερα ἀξιοσημείωτο, ἀφοῦ σηματοδοτοῦσε τή δημιουργία ἠλεκτρικοῦ ρεύματος ἀπό μαγνήτη. Εἶχε βρεῖ τή σχέση πού ἔχει ὁ ἠλεκτρισμός μέ τόν μαγνητισμό, κάτι πού ὡς τότε φάνταζε ἀπίθανο. Ὡστόσο οἱ περιορισμένες μαθηματικές του γνώσεις δέν τοῦ ἐπέτρεπαν νά ἐκμεταλλευτεῖ αὐτήν τή μοναδική ἀνακάλυψή του. Εἶχε ταλέντο στήν πειραματική φυσική, ἀλλά δυσκολευόταν νά ἑρμηνεύσει θεωρητικά τίς ἀνακαλύψεις του. Αὐτό ἔγινε ἀργότερα ἀπό τόν μαθηματικό Γουίλιαμ Τόμσον.

Ὁ Μάικλ Φάραντεϋ πέθανε στίς 25 Αὐγούστου 1867. Θεωρεῖται ἕνας ἀπό τούς κορυφαίους ἐπιστήμονες πού ἔχει ἀναδείξει ἡ ἀνθρωπότητα. Κατέχει ξεχωριστή θέση (τήν πρώτη γιά ἀρκετούς ἱστορικούς τῆς ἐπιστήμης) ὅσον ἀφορᾷ τό πειραματικό κομμάτι τῶν φυσικῶν ἐπιστημῶν, καθώς ἦταν ἰδιαίτερα παραγωγικός στήν ἐπινόηση, τόν σχεδιασμό καί τήν ὑλοποίηση ἑνός μεγάλου πλήθους πειραμάτων.

Βλέπουμε τή μορφή του σέ ἕναν ἀναμνηστικό φάκελο πρώτης ἡμέρας κυκλοφορίας τῶν Ἀγγλικῶν Ταχυδρομείων, μέρος μιᾶς σειρᾶς μέ τίς ἀνακαλύψεις τῆς περασμένης χιλιετίας.

Related stories

Revisiting: La La Land (2016) του Damien Chazelle

Γράφει η Φανή Εμμανουήλ Κάθε φορά που ξαναβλέπω μια ταινία...

Το Φεστιβάλ Δάσους συνεχίζεται δυναμικά και τον Σεπτέμβριο

Το Φεστιβάλ Δάσους, το μεγάλο πολιτιστικό γεγονός της Θεσσαλονίκης, συνεχίζει για δέκατη...

Κινηματογράφος και αθλητισμός: 6 ταινίες για το Μπάσκετ

  Γράφει ο Λάζαρος Γεροφώτης Ο Γιάννης Αντετοκούμπο είναι (μαζί με...

Το ‘ελληνικό Woodstock’ και ένα πάρτυ στη Βουλιαγμένη

Το πρωτοποριακό πάρτι του Λουκιανού Κηλαηδόνη στη Βουλιαγμένη, γνωστό...

3 Νέες ταινίες στις κινηματογραφικές αίθουσες και η κορυφαία συνάντηση του Deadpool με τον Woolverin

γράφει ο Λάζαρος Γεροφώτης Με τις θερμοκρασίες να συνεχίζουν να...