Γράφει ο Τάσος Γέροντας
Ο Ζοζέφ Λουί Λαγκράνζ (Joseph-Louis Lagrange ή Giuseppe Lodovico Lagrangia) γεννήθηκε στο Τορίνο στις 25 Ιανουαρίου 1736. Ήταν Ιταλός μαθηματικός, φυσικός και αστρονόμος, που έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Πρωσία και τη Γαλλία.
Ο Λαγκράνζ ήταν γαλλικής και ιταλικής καταγωγής. Ο προπάππος του από το γενεαλογικό δένδρο του πατέρα του ήταν Γάλλος αξιωματικός του στρατού, ο οποίος στη συνέχεια μετακόμισε στο Τορίνο.
Ο πατέρας του, ο οποίος ήταν υπεύθυνος του Στρατού του Βασιλείου της Σαρδηνίας, ήταν ευκατάστατος και είχε καλή κοινωνική θέση, αλλά πριν ο γιός του μεγαλώσει, είχε χάσει το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του σε κερδοσκοπίες, οπότε ο μικρός Λαγκράνζ έπρεπε να βασιστεί στις δικές του ικανότητες για την κοινωνική του θέση. Ανατράφηκε ως Ρωμαιοκαθολικός, όμως αργότερα έγινε αγνωστικιστής. Σπούδασε στο κολέγιο του Τορίνου, αλλά μόλις στα δεκαεπτά του έδειξε κάποια προτίμηση για τα μαθηματικά.
Ο Λαγκράνζ είναι ένας από τους ιδρυτές του λογισμού των μεταβολών. Έγραψε πολλές επιστολές προς τον Λέοναρντ Όυλερ μεταξύ 1754 και 1756, στις οποίες περιγράφει τα αποτελέσματά του. Ὁ Όυλερ ήταν πολύ εντυπωσιασμένος με τα αποτελέσματα του Λαγκράνζ.
Το 1756 ο Όυλερ έκανε μια προσπάθεια να φέρει τον Λαγκράνζ στην Ακαδημία του Βερολίνου. Αργότερα ο ντ’ Αλαμπέρ μεσολάβησε στον Φρειδερίκο της Πρωσίας για τον Λαγκράνζ και ο Φρειδερίκος έγραψε στον Λαγκράνζ ζητώντας του να φύγει από το Τορίνο για μία πολύ πιο προνομιακή θέση στο Βερολίνο. Ο Λαγκράνζ απέρριψε και τις δύο προσφορές λέγοντας το 1765:
Μου φαίνεται ότι το Βερολίνο δεν θα ήταν καθόλου κατάλληλο για μένα, καθώς ο Όυλερ βρίσκεται εκεί.
Το 1766 ο Όυλερ έφυγε από το Βερολίνο για την Αγία Πετρούπολη. Τότε ο Φρειδερίκος έγραψε στον Λαγκράνζ εκφράζοντας την άποψη ότι «σπουδαιότερος βασιλιάς στην Ευρώπη» είναι αυτός που έχει «τον μεγαλύτερο μαθηματικό στην Ευρώπη» κάτοικο της αυλής του. Ο Λαγκράνζ τελικά πείσθηκε και πέρασε τα επόμενα είκοσι χρόνια στην Πρωσία, όπου παρήγαγε όχι μόνο τη μεγαλύτερη σειρά των εργασιών του, που δημοσιεύθηκε στο Βερολίνο και στο Τορίνο, αλλά και το μεγαλειώδες έργο του, την Αναλυτική Μηχανική.
Το 1772 προέβλεψε την ύπαρξη σημείων μεταξύ δύο ουράνιων σωμάτων όπου διατηρείται βαρυτική ισορροπία. Αν σε ένα από αυτά τα σημεία τοποθετηθεί ένας δορυφόρος, θα δέχεται συνολική βαρυτική δύναμη μηδέν, αν συνυπολογιστεί βέβαια και η φυγόκεντρος δύναμη. Τα σημεία αυτά, ονομαζόμενα πλέον σημεία Λαγκράνζ, είναι πολύ χρήσιμα στην οργάνωση διαστημικών αποστολών, αλλά και για την τοποθέτηση μεγάλων τηλεσκοπίων.
Ο Λαγκράνζ μελέτησε το μυαλό και το σώμα του σαν να ήσαν μηχανήματα και μετά από πειράματα βρήκε το ακριβές μέγεθος της εργασίας που ήταν σε θέση να πραγματοποιήσει χωρίς να καταρρεύσει. Κάθε βράδυ προγραμμάτιζε για τον εαυτό του μία συγκεκριμένη εργασία για την επόμενη ημέρα. Πάντα σκεφτόταν το θέμα των εγγράφων του πριν αρχίσει να τα συντάσσει, και συνήθως έγραφε κατευθείαν χωρίς διαγραφή ή διόρθωση.
Το 1786 ὁ Φρειδερίκος πέθανε και ο Λαγκράνζ, ο οποίος είχε βρει το κλίμα του Βερολίνου επίμοχθο, αποδέχτηκε ευχαρίστως την προσφορά του Λουδοβίκου XVI για να μετακομίσει στο Παρίσι. Έλαβε παρόμοιες προσκλήσεις από την Ισπανία και τη Νάπολη. Στη Γαλλία έγινε δεκτός με κάθε τιμή, ειδικά διαμερίσματα στο Λούβρο είχαν προετοιμαστεί για την υποδοχή του, και έγινε μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών.
Παρά το γεγονός ότι το διάταγμα του Οκτωβρίου του 1793, που πρόσταζε όλους τους ξένους να εγκαταλείψουν τη Γαλλία, είχε ως εξαίρεση το όνομά του, ο ίδιος ετοιμαζόταν να φύγει, όταν του προσφέρθηκε η προεδρία της Επιτροπής για τη Μεταρρύθμιση των μονάδων Μέτρου και Βάρους. Η επιλογή των μονάδων που τελικά επελέγησαν οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό σ΄ αυτόν, και κυρίως λόγω της επιρροής του η δεκαδική υποδιαίρεση έγινε δεκτή από την Επιτροπή το 1799.
Ο Λαγκράνζ επινόησε τη μέθοδο της επίλυσης διαφορικών εξισώσεων, γνωστή ως μεταβολή των παραμέτρων, εφάρμοσε τον διαφορικό λογισμό και τη θεωρία των πιθανοτήτων και έκανε αξιόλογη δουλειά στη λύση των εξισώσεων. Απέδειξε ότι κάθε φυσικός αριθμός είναι άθροισμα τεσσάρων τετραγώνων. Στον λογισμό ο Λαγκράνζ ανέπτυξε μία καινούρια προσέγγιση στις σειρές Taylor. Μελέτησε το πρόβλημα των τριών σωμάτων για τη Γη, τον Ήλιο και τη Σελήνη, καθώς και την κίνηση των δορυφόρων του Δία. Αλλά πάνω από όλα εντυπωσίασε στη μηχανική, έχοντας μεταμορφώσει τη Νευτώνεια μηχανική σε έναν τομέα ανάλυσης, τη μηχανική του Λαγκράνζ, όπως λέγεται τώρα, και παρουσίασε τις επονομαζόμενες Αρχές της Μηχανικής ως απλά αποτελέσματα του λογισμού των μεταβολών.
Ο Λαγκράνζ ήταν ένας από τους 72 εξέχοντες Γάλλους επιστήμονες, οι οποίοι τιμήθηκαν με πλάκες στο πρώτο στάδιο του Πύργου του Άιφελ, όταν άνοιξε για πρώτη φορά. Η οδός Λαγκράνζ στο 5ο διαμέρισμα του Παρισιού φέρει το όνομά του, το ίδιο και στο Τορίνο, ο δρόμος όπου βρίσκεται το σπίτι της γέννησής του. Ὁ σεληνιακός κρατήρας Λαγκράνζ ονομάστηκε προς τιμήν του.
Πέθανε στο Παρίσι πριν προλάβει να ολοκληρώσει τη ριζική αναθεώρηση της Αναλυτικής Μηχανικής. Την ημέρα εκείνη το ημερολόγιο έγραφε 10 Απριλίου 1813.
