γράφει ο Τάσος Γέροντας
Σαν σήμερα το 1990 έγινε ένα από τα πλέον ακατανόητα φονικά στην Ελλάδα. Στην αίθουσα τερματικών του κεντρικού Η/Υ του Πανεπιστημίου Κρήτης εισέβαλε ο μεταπτυχιακός φοιτητής Γ. Πετροδασκαλάκης. Με την καραμπίνα που κρατούσε πυροβόλησε και σκότωσε τους δύο καθηγητές που δίδασκαν τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών για την εκτέλεση πολύπλοκων αλγεβρικών υπολογισμών. Τα ονόματά τους: Στέφανος Πνευματικός και Βασίλης Ξανθόπουλος.
Ο Στέφανος Πνευματικός γεννήθηκε το 1957 στον Πειραιά. Υπήρξε άριστος μαθητής. Σπούδασε φυσικός στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Dijon στη Γαλλία, απ΄ όπου πήρε το ανώτατο διδακτορικό δίπλωμα (Doctorat d’ Etat) το 1984. Εργάστηκε ως ερευνητής ή/και καθηγητής σε διάφορα ερευνητικά κέντρα και Πανεπιστήμια της Γαλλίας, των ΗΠΑ και της Ελλάδας. Παρά το νεαρό της ηλικίας του είχε ήδη μία σημαντική διεθνή παρουσία σ’ έναν τομέα επιστημονικής αιχμής: αυτόν των μη γραμμικών φαινομένων (που περιλαμβάνει φαινόμενα χαοτικής εξέλιξης) με εφαρμογές στη Φυσική, στη Βιολογία, στην Τεχνολογία, κλπ. Η εργασία του για τον πάγο θεωρήθηκε ότι άνοιξε έναν νέο δρόμο για την κατανόηση ενός παλιού και άλυτου προβλήματος.
Ο Βασίλης Ξανθόπουλος γεννήθηκε στη Δράμα το 1951, όπου τελείωσε το τότε εξατάξιο γυμνάσιο. Σπούδασε Μαθηματικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, από το οποίο αποφοίτησε με άριστα το 1973, και έπειτα ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου. Εκεί υπήρξε μαθητής του μεγάλου Σουμπραμανιάν Τσαντρασεχάρ (βραβείο Nobel Φυσικής 1983) και πήρε μάστερ το 1976 και το διδακτορικό του στη Φυσική το 1978. Ακολούθως δίδαξε και εργάστηκε ως ερευνητής σε πανεπιστήμια των ΗΠΑ και της Ελλάδας, καθώς επίσης και στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ στη Γερμανία. Από το 1983 και μέχρι τον θάνατό του ο Βασίλης Ξανθόπουλος ήταν καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, όπου διετέλεσε και πρόεδρος τμήματος (1987-90) σε ηλικία μόλις 35 ετών. Συνεισέφερε στη μελέτη των συγκρουόμενων επίπεδων βαρυτικών κυμάτων. Μαζί με τον Τσαντρασεχάρ ανακάλυψαν μία ακριβή λύση για τη σύγκρουση αυτή, η οποία ονομάζεται σήμερα «λύση Chandrasekhar-Ξανθόπουλου για συγκρουόμενο επίπεδο κύμα». Επίσης ασχολήθηκε με θέματα Μαθηματικής Φυσικής, ιδίως σχετιζόμενα με την επίλυση μη γραμμικών διαφορικών εξισώσεων, οι οποίες είναι πολύ χρήσιμες στη Γενική Σχετικότητα. Συνέγραψε πάνω από 50 πρωτότυπες ερευνητικές εργασίες και το μικρό εκλαϊκευτικό βιβλίο «Περί αστέρων και Συμπάντων» (Πανεπ. Εκδόσεις Κρήτης, 1η έκδ. 1986, 11η ἔκδ.2016).
Η αστυνομία δεν κατάφερε να συλλάβει τον δολοφόνο. Στις 9 Ιουλίου 1991 ο βοσκός Γεώργιος Τρευλάκης βρήκε το σώμα του κρεμασμένο από ένα δένδρο 500 μέτρα από το εκκλησάκι του Αγίου Πνεύματος στα όρια των νομών Λασιθίου και Ηρακλείου: είχε αυτοκτονήσει. Τα ακριβή αίτια της πράξης του να παραμένουν άγνωστα. Κατά πάσα πιθανότητα η δολοφονία ήταν πράξη εκδίκησης, καθώς δεν είχε γίνει δεκτός σε μεταπτυχιακό. Ο συνάδελφος του Ξανθόπουλου, Κρητικός φυσικός και γνωστός συγγραφέας Γιώργος Γραμματικάκης ξεκίνησε από τότε εκστρατεία ευαισθητοποίησης για το ζήτημα της οπλοκατοχής στην Κρήτη. Επίσης ο καθηγητής Γιώργος Γιατρομανωλάκης έγραψε ένα είδος μυθιστορήματος εμπνευσμένο από το γεγονός.
Προς τιμήν των αδικοχαμένων καθηγητών, το μεγάλο αμφιθέατρο της Φυσικομαθηματικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης ονομάστηκε «Αμφιθέατρο Βασίλη Ξανθόπουλου – Στέφανου Πνευματικού». Επίσης καθιερώθηκε να προκηρύσσεται κάθε χρόνο από το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας «Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας Β. Ξανθόπουλου – Σ. Πνευματικού» στη μνήμη τους, η απονομή του οποίου γίνεται από τον/την Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας.
