Γράφει η Λίνα Συμεωνίδου
Η σκεπαστή αγορά Μοδιάνο είναι η Κεντρική αγορά τροφίμων στην καρδιά της Θεσσαλονίκης, ξεκίνησε να χτίζεται το 1922 και μπήκε σε λειτουργία το 1930. Ο Εβραίος σεφαραδίτης, αρχιτέκτονας Ελί Μοδιάνο, γόνος της πλούσιας οικογένειας Μοδιάνο, με πάνω από 400 χρόνια ιστορίας στην πόλη, ήταν αυτός που δημιούργησε τα σχέδια της στοάς.
Η αγορά Μοδιάνο αποτέλεσε αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητας της Θεσσαλονίκης, μια αυθεντική λαϊκή αγορά τροφίμων με 144 καταστήματα, που εξυπηρετούσε όλους του Σαλονικιούς καθημερινά.
Παρά την πολιτισμική αλλά και λειτουργική αξία της στοάς, μέσα στα χρόνια δεν φάνηκε οι αρμόδιες αρχές να πράττουν τα δέοντα για να την συντηρήσουν. Με αναμενόμενο αποτέλεσμα να προκύπτουν συνέχεια υγειονομικά και δομικά προβλήματα μέχρι το 2017 όπου το κτήριο κρίνεται ακατάλληλο και κλείνει.
Ενώ, την ίδια χρονιά, υπογράφεται σύμβαση από το ΤΑΙΠΕΔ και η Αγορά Μοδιάνο περνάει επίσημα στον Όμιλο Φάις που αναλαμβάνει την ολοκληρωτική αναδόμηση και τον εκσυγχρονισμό του κτηρίου. Πέντε χρόνια αργότερα ανοίγει και πάλι για το κοινό. Αυτή τη φορά όμως, ως ένα νέας γενιάς food market που φιλοδοξεί να προσφέρει τόσο, έναν σύγχρονο λειτουργικά και αισθητικά χώρο, όσο και να κρατήσει παράλληλα ζωντανή την ιστορία του.
Η νέα αγορά Μοδιάνο βρήκε τους Θεσσαλονικείς διχασμένους. Ορισμένοι θεωρούν πως οι αλλαγές ήταν ιδιαίτερα παρεμβατικές και κόστισαν στον χώρο την ταυτότητα και τον χαρακτήρα του ενώ, άλλοι μιλούν για μια σύγχρονη και πρωτοπόρα προσέγγιση τομέα του streat food, στα χνάρια άλλων ευρωπαϊκών πόλεων.
Τι ισχύει στα αλήθεια όμως;
Αν και η καινούρια αγορά Μοδιάνο φιλοξενεί πολλές ελληνικές εταιρίες όπως και παλιότερα, δε διαφαίνεται να απευθύνεται ακριβώς στον κόσμο που απευθυνόταν στο παρελθόν. Μη ξεχνάμε ότι μιλάμε για την κεντρική αγορά τροφίμων της πόλης, που αν και προφέρει γαστρονομικές επιλογές, δε διατηρεί την ποικιλία αλλά και την ατμόσφαιρα της «θεσσαλονικιώτικης» αγοράς όπως την ξέραμε.
Μάλλον προτείνει ένα μοντέλο πιο κοντά στα κέντροευρωπαϊκα mall. Θα παρατηρήσει κανείς όταν εισέλθει στη στοά ότι υπάρχει διάσπαρτο φωτογραφικό υλικό από τα προηγούμενα χρόνια λειτουργίας της αγοράς, καθώς και αρκετές αναφορές στην εικόνα της αγοράς πριν την ανακαίνιση. Αυτό, δίνει την ευκαιρία στους επισκέπτες να αντιληφθούν το μέγεθος της ιστορίας του χώρου αλλά παράλληλα περνάει το μήνυμα πως η παλιά εικόνα της αγοράς έφυγε ανεπιστρεπτί. Ο νέος χώρος φαινομενικά ήρθε να καλύψει τις ανάγκες των καιρών μας.
Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ (Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας) «Η αποκατάσταση και ανάδειξη των διατηρητέων κτιρίων συμβάλλει στην αναβάθμιση του πολιτιστικού περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής κατοίκων και επισκεπτών.» Λαμβάνοντας αυτό υπόψιν, η αναδόμηση της αγοράς Μοδιάνο είναι μια κίνηση που αποσκοπεί στην ανάδειξη της πόλης. Ωστόσο, ο χαρακτήρας ενός ιστορικού μνημείου δε πρέπει να αλλοιώνεται καθώς αποτελεί μέρος μιας συνολικής πολιτιστικής ταυτότητας και κατά αυτόν τον τρόπο την αποδομεί. Πρόβλημα όμως δεν έγκειται αμιγώς όπως πολλοί νομίζουν στην νέα αισθητική του χώρου που προσπαθεί να γεφυρώσει το χάσμα αλλά στην εγκληματική αμέλεια που έδειξε η πολιτεία εξ αρχής.
Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι, το 1983 η στοά, χαρακτηρίζεται ως διατηρητέο κτίριο από το ΥΠΕΧΩΔΕ και ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το υπουργείο πολιτισμού το 1995 καθώς, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα κτιρίου Αγοράς με στοά. Όπως γίνετε αντιληπτό, η συντήρηση ενός χαρακτηρισμένου διατηρητέου χώρου πραγματοποιείται βάσει ορισμένων αυστηρών αρχών.
Οποιαδήποτε οικοδομική εργασία πρέπει να συνάδει με τους όρους της απόφασης χαρακτηρισμού και να μην αλλοιώνει τον αρχιτεκτονικό χαρακτήρα και τα προστατευόμενα στοιχεία του διατηρητέου καθώς, και να υλοποιείται μετά τη θετική γνωμοδότηση του αρμοδίου Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής, όπως αναφέρει το ΥΠΕΝ στο αρχείο παραδοσιακών οικισμών και διατηρητέων κτιρίων.
Αρχιτεκτονικά, εύκολα κανείς διαπιστώνει ότι δεν υπάρχει κάτι ιδιαίτερα παρεμβατικό, παρόλα αυτά, η αισθητική του χώρου φαίνεται να άλλαξε άρδην. Η επί δεκαετίες έλλειψη συντήρησης διατήρησε τη γραφικότητα στη στοά αλλά παράλληλα δημιούργησε τεράστια λειτουργικά προβλήματα. Οι μαγαζάτορες αδυνατούσαν να κάνουν το οτιδήποτε για να συντηρήσουν τους χώρους τους, καθώς δεν τους επιτρέπονταν ουσιαστικά να παρέμβουν επειδή, όπως προαναφέρθηκε, οποιαδήποτε οικοδομική αλλαγή απαιτούσε αυστηρή μελέτη και επιπλέον, δεν ήταν στη δικαιοδοσία τους. Αυτό βέβαια ήταν και μια καλή αφορμή η Αγορά Μοδιάνο να μετατραπεί σε μια υγειονομική πανδαισία, με ποντίκια και κατσαρίδες να παρελαύνουν. Ομολογουμένως η νέα αγορά προσφέρει στα σίγουρα μια ασφαλέστερη εμπειρία στους καταναλωτές.
Είναι λογικό να προκύπτουν πολλές και αντίθετες απόψεις για ζητήματα που αφορούν την λειτουργικότητα, την ιστορία αλλά και την ταυτότητα της πόλης. Πόσο μάλλον όταν οι ανάγκες του πληθυσμού αλλά και η αισθητική έχουν μεταβληθεί. Μιλάμε πάντα για μια λαϊκή αγορά που πρέπει να απευθύνεται στο λαό. Και στις δύο μορφές της πάντως, η αγορά Μοδιάνο συγκεντρώνει αρνητικά και θετικά στοιχεία. Το μόνο σίγουρο είναι πως αναφερόμαστε σε μια ιστορική αγορά που επιβάλετε κάποιος να επισκεφθεί και να γνωρίσει την ιστορία της.
Αναμένουμε μέσα στα χρόνια να δούμε την μοίρα που θα έχουν και οι υπόλοιπες παρόμοιες αγορές της Θεσσαλονίκης ( Καπάνι, Μπεζεστένι, Πλατεία Άθωνος).
