Κείμενο: Αγγελική Παρασχά / Φωτογραφίες: Μαρία Ευσταθιάδου
Ο Θεόδωρος Γαλιγαλίδης είναι ένας από τους πιο γνωστούς κεραμίστες της Ελλάδας, διδάσκει κεραμική πάνω από 20 χρόνια στο θεραπευτικό πρόγραμμα Ιθάκη του ΚΕΘΕΑ αλλά και σε όσους θέλουν να ασχοληθούν με την κεραμική. Τα έργα του ταξιδεύουν στον κόσμο, Βηρυττό, Παρίσι, Αυστραλία, Τουρκία.
Ο πηλός που παίρνει μορφή και σώμα στην φωτιά έχει μια απίστευτη θεραπευτική δύναμη. Μας άνοιξε το υπέροχο εργαστήριο του και μας μίλησε για την αγάπη του, την κεραμική στην Ελλάδα αλλά και για την ζωή του εδώ στην Θεσσαλονίκη, πως μοιάζει ένα 24ωρό του και ποια είναι η αγαπημένη του βόλτα στην πόλη.
Ξέρετε πόσες έδρες κεραμικής έχουμε στην καλών τεχνών στην Ελλάδα; Καμία! Η Τουρκία έχει επτά!
Πείτε μας λίγα πράγματα για την πορεία σας ως τώρα επαγγελματικά και προσωπικά.
Πίσω στο χρόνο λοιπόν στο μακρινό, όπως φαντάζει τώρα, αλλά τόσο ζωντανή ανάμνηση για εμένα 1982-83! Δίπλα στην πολυκατοικία που έμενα με την οικογένεια μου μαθητής της ΄Γ γυμνασίου υπήρχε ένα ημιυπόγειο εργαστήριο που έκανε φωτιστικά λαμπατέρ. Μπροστά και από την απέναντι πλευρά του δρόμου ήταν η μικρή αλάνα που παίζαμε ποδόσφαιρο. Σε μια στιγμή η μπάλα κατευθύνεται ήσυχα ήσυχα στο παράθυρο της βιοτεχνίας προτού πάρω την μπάλα και αποχωρήσω για την συνέχεια του παιχνιδιού το μάτι μου σταμάτησε σε έναν κύριο που δημιουργούσε στον τροχό κεραμικής. Αυτό ήταν!
Μαγική στιγμή! Έδωσε το στίγμα χωρίς να το ξέρω εκείνη την στιγμή για το μέλλον μου που ακολουθούσε! Η μάζα του πηλού που μετατρέπεται πάνω στον τροχό αλλάζοντας συνεχώς μορφή με τα χέρια του μάστορα με μάγεψε. Από τότε αν θυμάμαι καλά ερχόταν κάθε Τετάρτη στο εργαστήριο να δουλέψει στον τροχό και όπως ήταν φυσικό δεν έπαιζα πλέον ποδόσφαιρο τις Τετάρτες. Τον έβλεπα στην αρχή από το παράθυρο ώσπου μια ημέρα με κάλεσαν μέσα στο εργαστήριο για να το δω από κοντά. Μονόδρομος η κεραμική πορεία για εμένα. Για μεγάλη μου τύχη ξεκινάει πρώτη φορά τμήμα κεραμικής στον ΟΑΕΔ Ωραιοκάστρου, δεν το σκέφτηκα καθόλου όσες αντιρρήσεις και αν είχα από το περιβάλλον μου.
Η επαγγελματική μου πορεία στην κεραμική συνεχίζεται από τότε έως σήμερα. Με σημαντικούς σταθμούς στην εξέλιξη μου και στην γνώση αυτής υπέροχης τέχνης που δεν μπορείς να την κατακτήσεις ποτέ! Πάντα θα σε εκπλήσσει ευχάριστα ή δυσάρεστα, πάντα θα γίνεσαι σοφότερος και καλύτερος μαθαίνοντας και παρατηρώντας τα λάθη σου!
Παράλληλα με την σχολή πήγαινα τα απογεύματα στα εργαστήρια και δοκίμαζα τις ικανότητες μου στον τροχό. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τον κ. Παναγιώτη, τον πατέρα και μέντορα μου στην κεραμική Δημήτρη Αργυρούδη που περίμενα να κάνει διάλειμμα από τον τροχό να του ψήσω καφέ και να καθίσω για δέκα λεπτά, να μου κάνει τις παρατηρήσεις του που ήταν πάντα σημαντικές για εμένα!
Το επόμενο εξάμηνο το ίδιο ακριβώς στο εργαστήριο του Βασίλη Βαρδαξή παρατηρώντας τον πατέρα του να δουλεύει. Το 1987 τελειώνοντας την σχολή ξεκίνησα ήδη να δουλεύω τροχό κεραμικής σε διαφορά εργαστήρια στην Θεσσαλονίκη και το 1993 έχω την πρώτη μου επαφή με το ΚΕΘΕΑ Ιθάκη στο εργαστήριο κεραμικής.
Το 1997 ξεκινάω να κατακτώ και την εμπειρία να διδάσκω ότι έχω κατακτήσει μέχρι στην εκπαίδευση μελών του προγράμματος και σε ιδιωτικές σχολές. Έχω διατελέσει εκπαιδευτής κεραμικής σε ευρωπαϊκά προγράμματα σε ΙΕΚ και σε δήμους.
Η προσωπική μου δουλειά συνεχώς εξελίσσεται και έργα μου πλέον ταξιδεύουν για εκθέσεις όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε διάφορα σημεία του κόσμου. Βηρυτό, Παρίσι, Μπρισμπέιν Αυστραλία, Μερσίνη Τουρκία κ.α.
Από το 2019 διατηρώ τον δικό μου χώρο που γίνονται μαθήματα κεραμικής μαζί με την οικογένεια και βοηθό και εκπαιδεύτρια στο παιδικό τμήμα την μικρή μου κόρη Σοφία που χωρίς να κοπιάσω καθόλου αγάπησε τον πηλό και χαράζει την δίκη της πορεία στο χώρο!
Αυτό που πιστεύω ότι κάνει αυτό το χώρο δημιουργικό, ξεχωριστό και αγαπητό στους μαθητές μας είναι το περιβάλλον που δημιουργούμε και η δοτικότητα μαζί με την αγάπη μας για την κεραμική τέχνη που είναι διάχυτη στο χώρο!
Αγαπημένη τεχνική υπάρχει;
Δεν θα μπορούσε πραγματικά για εμένα να μην είναι η τεχνική του «RAKU» ή πιο σωστά η τεχνική των Εναλλακτικών ψησιμάτων μιας και η Ιαπωνική λέξη raku παραπέμπει σε όνομα ιαπωνικής οικογένειας που δημιουργεί από τον 14ο αιώνα τα περίφημα raku μπολ για την τελετή του τσαγιού. Το όνομα επικράτησε και στον δυτικό κόσμο όταν προσπαθώντας να δημιουργήσουν τα παραδοσιακά μπολ από ένα λάθος κατά την διαδικασία, την δεκαετία του ογδόντα σε ένα πανεπιστήμιο της Αμερικής, γεννήθηκε μια νέα μορφή στην κεραμική όπου όλη η διαδικασία και το αποτέλεσμα εξελίσσεται εκείνη την στιγμή μπροστά στα μάτια σου σαν performance.
Αυτή η, πρόσφατη για την κεραμική τεχνική από πολύ νωρίς στην πορεία μου, με έχει συνεπάρει και πάντα προσπαθώ να παίξω με την φωτιά τις φόρμες που δημιουργώ δοκιμάζοντας νέα υλικά και ανακαλύπτοντας συνεχώς νέους δρόμους και νέες εφαρμογές. Η αμεσότητα σε σχέση με το αποτέλεσμα αυτής της τεχνικής είναι μοναδική για την κεραμική όπως την γνωρίζουμε διαχρονικά!
Τα αποτελέσματα που κατόρθωσα να πετύχω μου άνοιξαν νέους ορίζοντες και με ταξίδεψαν σε πολλά μέρη του κόσμου να δείξω την τεχνική και τον τρόπο που παίρνω αυτά τα μοναδικά αντικείμενα. Αυτά που θυμάμαι από τα πιο πρόσφατα είναι ένας μήνας στην Αυστραλία, πολλά workshops στο Λίβανο, δυο φορές Τουρκία από πρόσκληση Πανεπιστημίων κεραμικής Μερσινη – Ουσακ, Κύπρο, Φλωρεντία – Ιταλία κ.α.
Παράλληλα στην Ελλάδα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη έχω οργανώσει ή έχω προσκληθεί να διδάξω σε workshop για επαγγελματίες ή μαθητές κεραμικής.
Η Ελλάδα έχει βαθιά παράδοση στην κεραμική. Πως επηρεάζει ο τόπος που ζείτε την δημιουργική σας διαδικασία;
Η παράδοση στην κεραμική τέχνη όντως έχει βαθιές ρίζες και ξεκινάει από αρχαιοτάτων χρόνων δημιουργώντας για όλους μας μια ξεχωριστή παρακαταθήκη. Πιστεύω ακράδαντα ότι αυτό είναι μέσα στο dna μας και αποτυπώνετε η συνέχεια στα έργα νεότερων δημιουργών. Δυστυχώς δεν έχει πάρει την θέση που της ανήκει στην τριτοβάθμια παιδεία μας ούτε καν στην δευτεροβάθμια! Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό που ανέφερα πιο πάνω, έχω προσκλήσεις και έχω συμμετάσχει να δείξω την τεχνική μου από δυο Πανεπιστήμια της Τουρκίας. Ξέρετε πόσες έδρες κεραμικής έχουμε στην καλών τεχνών στην Ελλάδα; Καμία! Η Τουρκία έχει επτά!
Εδώ αρεσκόμαστε να δείχνουμε μέσα από τα μουσεία τα υπέροχα έργα τέχνης της κεραμικής μας παράδοσης και κόβουμε τον ομφάλιο λώρο για την συνέχεια. Οι όλες προσπάθειες χωρίς καμία κρατική βοήθεια είναι από πολλούς συναδέλφους μου με ίδιους πόρους και πολύ καλά αποτελέσματα σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Αυτός είναι και ο λόγος που ισχυρίζομαι ότι είναι στο dna μας χωρίς πανεπιστημιακές σπουδές χωρίς master και διδακτορικά κρατάμε το επίπεδο της κεραμικής ψηλά!
Καταλυτικός σίγουρα είναι ο τόπος για την δημιουργικότητα, το ελληνικό φως, η ομορφιά της φύσης που μας περιβάλει, ο τρόπος ζωής και οι παραδόσεις μας, τα έντονα συναισθήματα που μας διακατέχουν. Όλα αυτά αποτυπώνονται με κάποιον τρόπο πάνω στα έργα που δημιουργώ. Οι όμορφες καμπύλες σε μια φόρμα raku αναδεικνύονται και παίρνουν διαφορετική διάσταση στο χώρο λουσμένο από το μεσογειακό φως. Η άγρια ομορφιά με τα αδρά χαρακτηριστικά σε ένα γλυπτό είναι επηρεασμένα από το περιβάλλον. Όλα αποτυπώνουν την ιστορία μας και την συγκεκριμένη συναισθηματική μας κατάσταση όπως την μετουσιώνουμε πάνω στον εύπλαστο πηλό έως ότου ψηθεί και έχουμε το τελικό αποτέλεσμα.
Υπάρχουν προκλήσεις που χρειάζεται να αντιμετωπίσετε;
Η ίδια η κεραμική είναι μια πρόκληση σε όλα τα πεδία που την συναντάμε, από την πρώτη επαφή σαν μια μάζα ρευστή έως ότου μπορέσουμε να την μορφοποιήσουμε και να την τιθασέψουμε με την φωτιά για να πάρει την τελική της μορφή.
Στη συνέχεια έρχονται οι υπόλοιπες προκλήσεις για τον κάθε κεραμίστα, η αγορά, το προϊόν, η τιμή, ή η καλλιτεχνική προώθηση των ιδιαίτερων εφαρμογών, όλες οι δυσκολίες κάθε ελεύθερου επαγγελματία στη χώρα μας.
Σ αυτές τις προκλήσεις κατάφερα να αντιπαρέλθω προσωπικά προτάσσοντας την αγάπη και αφοσίωση σε αυτή την τέχνη με ατέλειωτες ώρες δουλειάς. Έχω σκεφτεί πολλές φορές ότι η οικονομική ανταμοιβή είναι δυσανάλογη για τόση προσπάθεια σε σύγκριση με αλλά επαγγέλματα αλλά η ψυχική ευεξία η χαρά και η ικανοποίηση της δημιουργίας είναι η μεγαλύτερη ανταμοιβή! Αυτό μόνο η κεραμική ή καλύτερα οι τέχνες μπορούν να σου το προσφέρουν τόσο απλόχερα!
Τα τελευταία χρόνια ο κόσμος έχει αρχίσει να πειραματίζεται όλο και περισσότερο με τον πηλό. Ποιά είναι η γνώμη σας και τι συμβουλή θα δίνατε σε αυτούς που τώρα ξεκινούν;
Ναι η αλήθεια είναι ότι όλο και περισσότεροι εμπλέκονται με την κεραμική και παρακολουθούν μαθήματα αυτό δεν είναι τυχαίο για την εποχή που διανύουμε. Άρα το συμπέρασμα είναι για εμένα ότι συντελείται κάποια ψυχική διεργασία εσωτερική και ικανοποιεί κάποιες ανάγκες μας. Αυτή η διεργασία για τον κάθε άνθρωπο-μαθητή είναι πιθανόν διαφορετική καταλήγουν όμως στο ίδιο σημείο ευχαρίστησης και χαλάρωσης μέσα από την δημιουργικότητα που σου προσφέρει ο πηλός!
Η ευχαρίστηση να απολαμβάνεις τον καφέ σου η το γεύμα σου από χειροποίητα αντικείμενα είναι ξεχωριστή και μοναδική, ποσό περισσότερο αν τα έχεις δημιουργήσει μόνος σου.
Η μόνη συμβουλή που μπορώ να δώσω είναι να κάνουμε αυτό που μας αρέσει χωρίς να έχουμε το άγχος της κριτικής από οποιονδήποτε! Αυτό που δημιουργούμε είναι μοναδικό και ανήκει στον δικό μας προσωπικό χώρο έκφρασης, στην δικη μας προσωπική εσωτερική διεργασία και η απόλαυση που μας προσέφερε μόνο εμείς μπορούμε να την βιώσουμε και να την αισθανθούμε! Να μην φοβόμαστε το λάθος να το παρατηρούμε σωστά να το αξιολογούμε και να γινόμαστε καλύτεροι για εμάς και την εσωτερική μας ψυχική κατάσταση.
Κεφάλαιο ΚΕΘΕΑ. Πείτε μας για την ενασχόληση σας εκεί.
Στο θεραπευτικό πρόγραμμα Ιθάκη και στο εργαστήριο κεραμικής είμαι πάνω από μια εικοσαετία! Στην αρχή ξεκίνησα με το εκπαιδευτικό απογευματινό πρόγραμμα των μελών στην κεραμική τότε στήνονταν η απογευματινή εκπαιδευτική ζώνη εντάσσοντας διάφορες δραστηριότητες Θέατρο, Μουσική, Φωτογραφία, Κεραμική.
Σε τι βαθμό βοηθάει η τέχνη τους ανθρώπους;
Με μια ομάδα από 8 έως 12 μέλη δημιουργείται η δραστηριότητα και σαν εκπαιδευτής μπορώ να πω ότι εκεί κατάλαβα σε μεγάλο βαθμό πόσο σημαντική μπορεί να είναι η δημιουργικότητα μέσα από την κεραμική και τι διεργασίες συντελούνται για να εκφραστεί ο κάθε μαθητευόμενος με τον δικό του προσωπικό πολλές φορές τρόπο. Η ικανοποίηση, η χαρά, και η αίσθηση της ολοκλήρωσης ήταν συχνά φαινόμενα μόλις ολοκληρώναμε το μάθημα. Μετά ομολογουμένως από μια δύσκολη καθημερινότητα που είχαν να διαχειριστούν τα μέλη του προγράμματος!
Εδώ και μια δεκαετία είμαι πλέον στο εργαστήριο αφήνοντας την απογευματινή ζώνη και δουλεύω με μέλη της επανένταξης δημιουργώντας αντικείμενα και προϊόντα υψηλής αισθητικής αξίας που προωθούμε στην αγορά μέσω του καταστήματος και εκθέσεων που συμμετέχουμε.
Το ότι είμαι ακόμη στο ΚΕΘΕΑ δεν είναι μόνο η δουλειά, είναι κάτι άλλο είναι η προσφορά στον συνάνθρωπο κάτι μοναδικό που έρχεται να κουμπώσει στην δίκη μου εσωτερική ανάγκη.
Περιγράψτε μας ένα 24ωρό σας!
Ξύπνημα 6:45 πρωινό και 7:15 αναχώρηση για Σίνδο και ΚΕΘΕΑ Ιθάκη.
7:45 πρωινός καφές και οργάνωση για τις ημερήσιες δουλειές στο εργαστήριο.
8:15 ξεκινάμε παραγωγή, παραγγελίες υλικών, φούρνος και οποία άλλη ανάγκη προκύψει.
14:00 Γεύμα με όλη την κοινότητα στην τραπεζαρία. 14:20 συνεχίζεται η δουλειά στο εργαστήριο.
16:00 Αναχώρηση από Σίνδο για Ευκαρπία.
16:30 άφιξη στο σπίτι ένα καφέ στα γρήγορα 17:15 Ξεκινάω για τον δικό μου χώρο δίπλα στο Jumpo Ωραιοκάστρου για το καθιερωμένο καθημερινό μάθημα κεραμικής.
17:30 Καθαριότητα και προετοιμασία του χώρου για την υποδοχή των μαθητών.
18:00 Ξεκινάει το μάθημα.
21:00 Τελειώνει το μάθημα συμμάζεμα, άναμμα φούρνου.
22:45 Η πιο συχνή ώρα επιστροφής στο σπίτι. Ξεκούραση και προετοιμασία για τον ίδιο κύκλο το πρωί.
-Τέλος, μια αγαπημένη βόλτα στην πόλη.
Συνήθως η αγαπημένη Βόλτα στην πόλη είναι Κυριακή πρωί με την οικογένεια διασχίζοντας με τα πόδια την πλατεία Αριστοτέλους και καταλήγοντας πότε από την παραλία ή από την Τσιμισκή στο λευκό Πύργο. Ο καιρός πολλές φορές καθορίζει και την διαδρομή που μπορεί να φτάσει η βόλτα μας αν είναι άνοιξη ή καλοκαίρι έως το Μέγαρο μουσικής. Επιστροφή οπωσδήποτε κάπου για φαγητό και καφέ στα Λαδάδικα. Είναι οι πιο όμορφες στιγμές της εβδομάδας και προσπαθώ να μην παρεκκλίνω συχνά από αυτή την αγαπημένη συνήθεια.
«Σας ευχαριστώ πολύ για το χώρο που μου δώσατε να εκφράσω τις απόψεις μου και ιδιαίτερα τα συναισθήματα μου για την αγαπημένη μου τέχνη».
Μπορείτε να βρείτε το εργαστήριό του στο Ωραιόκαστρο, Αγίου Πέτρου 22
