Επιμέλεια στήλης Φανή Χατζή
Κάθε εβδομάδα ένας/μία συγγραφέας απαντά σε 15 ερωτήσεις.
Χρήστος Αρμάντο Γκέζος
- Γιατί γράφετε;
Εδώ η απάντηση διαφοροποιείται με τα χρόνια, και πάντα προσπαθώ να την επαναπροσδιορίζω, με θάρρος και ειλικρίνεια. Οι λόγοι νομίζω τελικά συγκλίνουν στο ότι γράφω για να ξεκαθαρίσω τους λογαριασμούς μου με το παρελθόν και με το μέλλον.
- Τι κάνετε όταν δεν γράφετε;
Βλέπω ταινίες, τρέχω, σκέφτομαι. Προσπαθώ κυρίως να ζω – και για μένα τον ίδιο, αλλά και για το γράψιμο.
- Είστε πρωτίστως αναγνώστης/τρια ή συγγραφέας;
Αυτές οι δύο ιδιότητες έρχονται συχνά σε σύγκρουση μεταξύ τους, γιατί όταν καμιά φορά θέλεις απλώς να απολαύσεις το διάβασμα ενός βιβλίου, ο συγγραφέας μέσα σου έχει μια τάση να το αποδομεί, να το μελετά και εν τέλει να το κρίνει υπερβολικά αυστηρά. Επιδιώκω πάντως να είμαι πρωτίστως αναγνώστης, γιατί και τα δικά μου κείμενα ως τέτοιος τα αντιμετωπίζω.
- Τι διαβάζετε αυτό το διάστημα;
Την Πλατφόρμα του Ουελμπέκ, τα Χρονικά του Άρη του Μπράντμπερι και το Sedated: How Modern Capitalism Created our Mental Health Crisis του James Davies.
- Με ποιες προσωπικότητες της Λογοτεχνίας θα βγαίνατε για ποτό;
Οπωσδήποτε με τον Αμπντουλραζάκ Γκούρνα .
- Ισχύει ακόμα ο «θάνατος του συγγραφέα» στην εποχή των social media;
Ειδικά στην εποχή των social media, αυτό έχει ριζικά ανατραπεί. Εκατομμύρια άνθρωποι γράφουν κάθε μέρα, ποστάρουν, σχολιάζουν. Μου έκανε εντύπωση όταν έφτιαξα τουίτερ που οι χρήστες αναφέρονταν καμιά φορά ο ένας στον άλλον ως “συγγραφείς”. Τώρα δε με την Τεχνητή Νοημοσύνη, γράφουν ακόμα και τα ρομπότ. Οπότε όχι μόνο δεν έχουμε θάνατο του συγγραφέα, αλλά ίσως έχουμε και…υπερπληθυσμό.
- Γίνεται να βιοπορίζεσαι στην Ελλάδα μόνο από τη συγγραφή;
Είναι εξαιρετικά δύσκολο. Το κάνουν κάποιες μετρημένες στα δάχτυλα, ειδικές περιπτώσεις, στατιστικά αμελητέος αριθμός. Είναι πιο σύνηθες ίσως να βιοπορίζεται κανείς από τη συγγραφή και παρεμφερείς εργασίες (μετάφραση, επιμέλεια, μαθήματα δημιουργικής γραφής κ.ά), αν κι αυτό δεν έχω αποφασίσει πόσο θετικό είναι για την πράξη της δημιουργίας.
- Διδάσκεται η γραφή;
Φυσικά, διδάσκονται τα τεχνικά της μέρη, οι θεωρίες λογοτεχνίας, τα εργαλεία της αφήγησης. Η κύρια διδασκαλία όμως, αυτό που θα κάνει την τελική διαφορά, είναι το διάβασμα και η ζωή.
- Ποιο θα ήταν το δικό σας «γράμμα σ’ ένα νέο ποιητή»;
Ένα μικρό δικό μου ποίημα από την τελευταία μου συλλογή (Αγόραζα πάντα διάφανες ομπρέλες, Θράκα) :
Κι εκεί
που μεσοπέλαγα
κάτω από τον ήλιο
ανάσκελα επιπλέεις
με χέρια και πόδια
σαν αστερίας
ανοιγμένα
αντιστάσου στην παρόρμηση
για μια στιγμή ακόμα
και όσο κι αν το θες
τα μάτια μην ανοίξεις
- Η Λογοτεχνία είναι ενιαία ή επιδέχεται διακρίσεων;
Οι διακρίσεις δεν ξέρω αν είναι η κατάλληλη λέξη. Σε οποιονδήποτε τομέα μπορεί να γίνει μια ομαδοποίηση ομοίων, μια ταξινόμηση. Είδη και κατηγορίες παντού υπάρχουν. Η μοναδική “διάκριση” που έχει τελικά νόημα είναι αν θα έχουμε να κάνουμε με ένα καλό/απολαυστικό κείμενο ή όχι.
- Υπάρχουν must read βιβλία; Ποια είναι για εσάς;
Είναι τα βιβλία που έχουν καθορίσει την ιστορία της λογοτεχνίας και της σκέψης και καλό θα είναι, για όσους γράφουν κυρίως, να τα έχουν υπόψιν τους. Από εκεί και πέρα, το “must read” έχει κυρίως έναν παραινετικό και αξιολογικό χαρακτήρα, στη βάση του ότι είναι τόσο καλό που θα χάσεις αν δεν το διαβάσεις. Είναι τόσο πολλά αυτά που δεν θα απαριθμήσω.
- Πώς είναι να γράφεις στον καιρό της πολιτικής ορθότητας;
Είναι δυσάρεστο και επικίνδυνο. Η τέχνη αποτελεί μια κιβωτό της ανθρώπινης εμπειρίας. Η παραχάραξη αυτού της του πνεύματος δεν εξυπηρετεί κάτι ουσιαστικό και οδηγεί σε περισσότερα προβλήματα από όσα (υποτίθεται ότι) επιδιώκει να επιλύσει. Όπως είχε πει κι ο Τόμας Χάρντι: “αν υπάρχει κάτι καλύτερο, πρέπει πρώτα να κοιτάξουμε κατάματα το άσχημο”.
- Γιατί οι Έλληνες γράφουν περισσότερο απ’ ό,τι διαβάζουν;
Επειδή είναι πιο εύκολο να γράψεις, από τεχνικής απόψεως και χωρίς να μιλήσουμε για την ποιότητα του αποτελέσματος.
- Πώς σας επηρεάζει η πολιτική επικαιρότητα;
Με επηρεάζει και ψυχολογικά και συγγραφικά. Γενικά, όσο μεγαλώνεις αντιλαμβάνεσαι όλο και περισσότερο ότι η πολιτική σε αφορά, και αυτό αναπόφευκτα θα επηρεάσει και τη θεματολογία σου.
- Η Λογοτεχνία, τελικά, σας έχει αλλάξει τη ζωή;
Εμένα προσωπικά, σαφώς. Κατ’ αρχάς αναγνωστικά, επειδή μου έδειξε τις δυνατότητες της ανθρώπινης φαντασίας και των επιλογών που μπορείς να κάνεις στη ζωή σου. Έπειτα, συγγραφικά, με όλα αυτά που έχω ζήσει στον δρόμο της επικοινωνίας με τις λέξεις και τους αναγνώστες.
Ο Χρήστος Αρμάντο Γκέζος γεννήθηκε στη Χιμάρα της Αλβανίας το 1988 και μεγάλωσε στη Σκάλα Λακωνίας. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Για το πρώτο του βιβλίο, την ποιητική συλλογή Ανεκπλήρωτοι φόβοι (Πολύτροπον, 2012), έλαβε το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα 2013. Ακολούθησαν το μυθιστόρημα Η λάσπη (Μελάνι, 2014, υποψήφιο για το Athens Prize for Literature), η συλλογή διηγημάτων Τραμπάλα, (Μελάνι, 2016), το μυθιστόρημα Χάθηκε βελόνι (Μεταίχμιο, 2021, υποψήφιο για το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος) και η ποιητική συλλογή Αγόραζα πάντα διάφανες ομπρέλες (Θράκα, 2022). Η Λάσπη έχει κυκλοφορήσει στην Αλβανία και από το 2023 και στη Γαλλία. Η Τραμπάλα μεταφράστηκε σε εφτά γλώσσες (αγγλικά, τουρκικά, σερβικά, ρωσικά, ρουμανικά, βουλγαρικά, αλβανικά) από την Ελληνική Επιτροπή Σπουδών Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Έχει εκπροσωπήσει την Ελλάδα στο European Youth Event 2018, στο Στρασβούργο, και στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου του Κιέβου το 2016.
