Ο Εξώστης ρωτά, οι συγγραφείς απαντούν | Γιώργος Χατζόπουλος

Επιμέλεια στήλης Φανή Χατζή

Κάθε εβδομάδα ένας συγγραφέας απαντά σε 15 ερωτήσεις.

1. Γιατί γράφετε;

Για μένα η διαδικασία της γραφής είναι κάτι μαγικό. Για πέντε έξι ώρες καθημερινά ζω σ’ έναν άλλο κόσμο, κάνω παρέα με φανταστικούς ήρωες, ταξιδεύω μαζί τους, μαθαίνω, συγκινούμαι, νιώθω πως ανοίγομαι στο χώρο, στο χρόνο, πως το εγώ μου διευρύνεται, διαστέλλεται.

2. Τι κάνετε όταν δεν γράφετε;

Ασχολούμαι με τα παιδιά μου, με τα ελαιόδεντρά στο χωράφι μας στη Χαλκιδική, κάνω ψαροντούφεκο, πηγαίνω στον γήπεδο, κάνω ταξίδια.

3. Είστε πρωτίστως αναγνώστης/τρια ή συγγραφέας;

Είναι τόσο μπλεγμένα αυτά τα δύο που δυσκολεύομαι να δώσω προτεραιότητα σ’ ένα από αυτά.

4. Τι διαβάζετε αυτό το διάστημα;

Τον τελευταίο χρόνο διαβάζω με μανία θαλασσινές ιστορίες. Αυτή την εβδομάδα διαβάζω το βιβλίο «H Τζούλια και ο καρχαρίας» της Kiran Millwood Hargrave.

5. Με ποιες προσωπικότητες της Λογοτεχνίας θα βγαίνατε για ποτό;

Με τον Κούντερα (και τους ήρωες του)!

6. Ισχύει ακόμα ο «θάνατος του συγγραφέα» στην εποχή των social media;

Η ανάγκη του ανθρώπου να ακούει και να λέει ιστορίες είναι πανάρχαια και τον συνοδεύει σε όλη την εξέλιξή του. Την εποχή της προφορικότητας όλοι είχαν αυτό το προνόμιο, τους τελευταίους δύο αιώνες μετά την μαζική παραγωγή βιβλίων ήταν προνόμιο των συγγραφέων. Σήμερα με τα social πάλι έχουν αποκτήσει όλοι τη δυνατότητα να μοιράζονται ιστορίες με τους άλλους, αλλά όλες αυτές οι ιστορίες δεν είναι λογοτεχνία.

7. Γίνεται να βιοπορίζεσαι στην Ελλάδα μόνο από τη συγγραφή;

Δύσκολο. Ίσως το έχουν καταφέρει κάποιοι, αλλά είναι λίγοι. Είκοσι, τριάντα. Οι υπόλοιποι ή έχουν και κάποια άλλη άσχετη με τη συγγραφή εργασία ή είναι αναγκασμένοι να κάνουν μεταφράσεις, να αρθρογραφούν, να διδάσκουν δημιουργική γραφή…

8. Διδάσκεται η γραφή;

Σίγουρα διδάσκεται. Θα έλεγα όμως κυρίως μέσα από τις αφηγήσεις που έχουμε ακούσει από γονείς, παππούδες (πάντα μου έκανε εντύπωση πως οι άνθρωποι αυτοί εφάρμοζαν όλες τις τεχνικές αφήγησης, όταν λέγανε ιστορίες), μέσα από τις αναγνώσεις μυθιστορημάτων που έχουμε κάνει στη ζωή μας, των ταινιών ή των θεατρικών που έχουμε δει, και λιγότερο στα πανεπιστήμια ή στα σεμινάρια δημιουργικής γραφής. Βέβαια όλα αυτά δεν αρκούν αν δεν έχει κανείς τον «χαρακτήρα» του συγγραφέα.

9. Ποιο θα ήταν το δικό σας «γράμμα σ’ ένα νέο ποιητή»;

α) διάβαζε, άκουγε, βλέπε ιστορίες. Προσπάθησε να ανακαλύψεις τις τεχνικές που δίνουν στον κάθε συγγραφέα την ταυτότητα του.

β) γράφε σβήνε, ξαναγράφε ξανασβήνε, μέχρι να βρεις «τη δική σου φωνή»

γ) δεν θα βρεις «τη φωνή σου» αν δεν αποφασίσεις να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου και με τους αναγνώστες σου. Δεν είναι εύκολη απόφαση.

δ) η φωνή σου δεν είναι μόνο η τεχνική, είναι και τα θέματα για τα οποία διαλέγεις να μιλήσεις. Τα θέματά σου πρέπει να προκύπτουν με βάσανο, αλλιώς θα είναι ψεύτικα και αδιάφορα

ε) αν δεν έχεις κάτι να πεις καλύτερα να σιωπάς

στ) αν η συγγραφή δεν είναι μαγεία, αν δεν αγωνιάς να βρεθείς με τους ήρωες σου, αν δεν έχεις την ψευδαίσθηση ότι οι ήρωες σου είναι πραγματικά πρόσωπα τότε καλύτερα κάνε κάτι άλλο.

10. Η Λογοτεχνία είναι ενιαία ή επιδέχεται διακρίσεων;

Κάθε εποχή έχει το δικό της «παράδειγμα» για το τι είναι λογοτεχνία και πώς ή και τι πρέπει να γράφουμε. Ωστόσο ακόμη και μέσα στο ίδιο παράδειγμα υπάρχουν διακρίσεις που πιθανότατα κάποια στιγμή οδηγούν και σε αλλαγή του παραδείγματος.

11. Υπάρχουν must read βιβλία; Ποια είναι για εσάς;

Με χρονολογική σειρά: Τα έπη του Ομήρου, τα θεατρικά του Σαίξπηρ, τα ρωσικά μυθιστορήματα του 19^ου αιώνα (Τουργκένιεφ, Ντοστογιέφσκι,

Τολστόι, Τσέχοφ, Γκόρκι) τα μυθιστορήματα του Μαρσέλ Προυστ, τα διηγήματα του Παπαδιαμάντη, του Βιζυηνού, τα ποιήματα του Ελύτη, τα μυθιστορήματα του Κώστα Ταχτσή, του Γιώργου Ιωάννου και της Ζυράνας Ζατέλη.

12. Πώς είναι να γράφεις στον καιρό της πολιτικής ορθότητας;

Και θρησκευτικής θα έλεγα. Δεν με επηρεάζει καθόλου, «δεν τους βλέπω καν» (που θα έλεγαν οι έφηβοι) όσους και όσες προσπαθούν να την επιβάλουν.

13. Γιατί οι Έλληνες γράφουν περισσότερο απ’ ό, τι διαβάζουν;

Πέρα από ανάγκη επικοινωνίας σε εποχές μοναξιάς και ατομικισμού είναι και ένας τρόπος να κολακέψει κανείς τον ναρκισσισμό του και να ικανοποιήσει τη ματαιοδοξία του. Γι’ αυτό και έχουμε εκατοντάδες αυτοεκδόσεις κάθε χρόνο.

14. Πώς σας επηρεάζει η πολιτική επικαιρότητα;

Με επηρεάζει πολύ και ως άνθρωπο και ως συγγραφέα. Θα έλεγα πως όλα μου τα βιβλία είναι πολιτικά κατά βάθος και πάντα σχολιάζουν την πολιτική πραγματικότητα ακόμη και όταν αναφέρονται σε άλλες εποχές.

15. Η Λογοτεχνία, τελικά, σας έχει αλλάξει τη ζωή;

Ναι, σίγουρα. Δεν είμαι όμως σίγουρος σε πιο βαθμό. Δεν ξέρω αν θα ήμουν αυτός που είμαι αν δεν είχα διαβάσει λογοτεχνία, αν αντί για εκατοντάδες βιβλία είχα διαβάσει απλά καμιά δεκαπενταριά . Όμως είμαι σίγουρος πως δε θα ήμουν αυτός που είμαι τώρα αν δεν ήμουνα συγγραφέας.

Ο Γιώργος Χατζόπουλος γεννήθηκε και ζει στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε Παιδαγωγικά, Κοινωνιολογία και Συγκριτική Λογοτεχνία και εργάστηκε στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Έχει γράψει τα θεατρικά: Μοργκεντάου (2003), Πλατεία Εμπορίου ή πόσο καλό είναι το φως (2004), Δρακόλιμνη (2018), τη νουβέλα Βγερού γλυκά φανού (Αιώρα, 2015),

και τα μυθιστορήματα για παιδιά και νέους «Νι Πι ο τελευταίος πειρατής του Αιγαίου και το νερό της ζωής» (ΠΑΤΑΚΗΣ 2018), «Μάζεψε το θάρρος σου, Ανδώ» (ΠΑΤΑΚΗΣ 2020, Α΄ Βραβείο ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ, 2020), «Αγριόπαπιες-Όνειρο πρώτο: η Απόδραση»(ΠΑΤΑΚΗΣ, 2021), «Αγριόπαπιες-Όνειρο δεύτερο: η Εξέγερση» (ΠΑΤΑΚΗΣ, 2022), Αγριόπαπιες-Όνειρο τρίτο: Η Απελευθέρωση (ΠΑΤΑΚΗΣ, 2023)