Ο Εξώστης ρωτά, οι συγγραφείς απαντούν | Μίνως Ευσταθιάδης

Επιμέλεια στήλης Φανή Χατζή

Κάθε εβδομάδα ένας συγγραφέας απαντά σε 15 ερωτήσεις.

1. Γιατί γράφετε;

     Είναι γνωστό ότι η πραγματικότητα εμφανίζει πολλαπλά κατασκευαστικά προβλήματα: τα μανίκια φαίνονται πολύ κοντά, τα βασικά υλικά προκαλούν αλλεργία αλλά και υπνηλία, το επίμονο στένεμα στο λαιμό θυμίζει αγχόνη. Κάνω ό,τι μπορώ για να ξηλώσω και να ξαναράψω το κουστούμι. 

2. Τι κάνετε όταν δε γράφετε;

       Κυρίως Windsurfing. Καμιά φορά τρέχω όμως δεξιά-αριστερά με ένα αμάξι παρέα με δύο παιδιά, ταξιδεύω χωρίς βαλίτσες, διαβάζω στα κλεφτά και επικοινωνώ σποραδικά με τον πλανήτη γη.

3. Είστε πρωτίστως αναγνώστης/τρια ή συγγραφέας;

Δεν έχω μάθει ακόμα να τα ξεχωρίζω. Γι’ αυτό προσπαθώ να γράφω ό,τι μου αρέσει – ως αναγνώστης. Πράγμα δύσκολο βεβαίως, γιατί συχνά καταλήγει σε τσακωμό μεταξύ του συγγραφέα και του αναγνώστη.

4. Τι διαβάζετε αυτό το διάστημα;

«Η τέλεση» του Φώτη Δούσου. Ένα εθιστικό page turner για τα δρώμενα του ελληνικού (και όχι μόνο) θεάτρου και τα πολλαπλά πρόσωπα του πάθους.

5. Με ποιες προσωπικότητες της Λογοτεχνίας θα βγαίνατε για ποτό;

Χούλιο Κορτάσαρ, Γουίλιαμ Μπάροουζ, Σάμιουελ Μπέκετ, Αρθούρο Ρεμπώ, Μαργαρίτα Καραπάνου, Σάρα Κέιν. Σχεδόν όλοι τους βρέθηκαν στο Παρίσι κάποια εποχή. Θα τους αφήσω να διαλέξουν το μπαρ.

6. Ισχύει ακόμα ο «θάνατος του συγγραφέα» στην εποχή των social media;

     Αυτό που σίγουρα ισχύει είναι η άνοδος του τίποτα. Όσ@ σε μια άλλη  εποχή θα προκαλούσαν ακατάσχετο γέλιο, σήμερα ακολουθούνται από εκατομμύρια φανατικών. Τα εμβόλια οφείλονται σε συνωμοσία του Μπιλ Γκέιτς, ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ αγωνίζεται να σου κλέψει εκείνες τις φωτογραφίες από το πάρτι σου στην Άνω Χαλανδρίτσα, εσύ ποστάρεις μετά μανίας ποιήματα του Αναγνωστάκη χωρίς να έχεις διαβάσει ούτε μία ποιητική συλλογή (οποιουδήποτε, οποτεδήποτε), δεν βρίσκεις λεφτά να αλλάξεις τα λάστιχα του αυτοκινήτου, αλλά έχεις αποφασίσει να συμμετάσχεις σε ένα διήμερο retreat με θέμα «η ενοχή του υπερεγώ κατά την κατανάλωση βιγκάν πιτόγυρου», που στοιχίζει όσο ένα μηνιάτικο.

7. Γίνεται να βιοπορίζεσαι στην Ελλάδα μόνο από τη συγγραφή;

Φυσικά και γίνεται. Ξέρω 2 άτομα που τα έχουν καταφέρει.

Υπάρχουν κι ένα σωρό άλλοι συγγραφείς που ισχυρίζονται ότι ζουν από τη συγγραφή – κι όχι μόνο στην Ελλάδα. Φαίνεται πως αυτό τους δίνει ένα επιπλέον κύρος. Δυστυχώς ή ευτυχώς, το μόνο κύρος για έναν συγγραφέα βρίσκεται στο έργο του. Τα υπόλοιπα είναι Instagram, share, like κλπ.

8. Διδάσκεται η γραφή;

  Ειλικρινά, δεν ξέρω. Διδάσκεται η ζωή; Αν όχι, τότε πως έχουν ξεφυτρώσει τόσοι    life coaches δίπλα από κάθε περίπτερο;

  Μάλλον εξαρτάται και από τον δάσκαλο – όπως σε κάθε σπουδή. Φαντάζομαι ότι είναι άλλο πράγμα να σου κάνει μάθημα ο Ορχάν Παμούκ κι άλλο ο Τάκης Δυσαναγνωστάκης που έχει εκδώσει μια νουβέλα και συνεργάζεται με τις εκδόσεις «Σκάστα μου».

9. Ποιο θα ήταν το δικό σας «γράμμα σ’ ένα νέο ποιητή»;

Να διαβάσει τους ποιητές. Και ύστερα να τους ξαναδιαβάσει. Κι αν ακόμα επιμένει, ας γράψει. Στο κάτω-κάτω, εμένα θα ακούσει;

10. Η Λογοτεχνία είναι ενιαία ή επιδέχεται διακρίσεων;

Φυσικά και επιδέχεται. Δεν πρόκειται όμως για τοίχους χωρίς πόρτες και ακαδημαϊκά οφίτσια. Μάλλον θυμίζει τους ονομαστούς λαβυρίνθους του Μπόρχες. Περνάμε από δωμάτιο σε διάδρομο, από υπόγειο σε όροφο, από έρημο σε ακτή και συχνά χανόμαστε. Εννοείται πως εκείνη η ώρα -του χασίματος- είναι η ομορφότερη.

11. Υπάρχουν must read βιβλία; Ποια είναι για εσάς;

Εξαρτάται. Ο αναγνώστης δεν χρειάζεται να πιεστεί για να διαβάσει τον «Οδυσσέα» του Τζόις. Για τον συγγραφέα όμως είναι αλλιώς. Πού πας (ξυπόλητος στα αγκάθια), αν δεν έχεις διαβάσει τον «Δον Κιχώτη» και το «Έγκλημα και τιμωρία»; Αναφέρω τα δύο πρώτα που μου ήρθαν στο μυαλό. Αν σκοπεύεις να γράψεις, υπάρχουν -τουλάχιστον- μερικές εκατοντάδες βιβλία που οφείλεις να διαβάσεις. Θα τα ψάξεις, θα τα βρεις, θα τα λιώσεις, θα σε λιώσουν. Και ύστερα άλλες εκατοντάδες.

12. Πώς είναι να γράφεις στον καιρό της πολιτικής ορθότητας;

     Δύσκολες εξισώσεις. Η επίθεση στην ελευθερία -κι όχι μόνο στην ελευθερία του    λόγου»- είναι καθολική και κυρίως ύπουλη. Δεν σου λένε απαγορεύεται να γράψεις το Α ή το Β, αλλά αν το γράψεις παίζει να σε σταυρώσουν στην πλατεία Συντάγματος το ίδιο βράδυ. Υπάρχουν αποσπάσματα της «Ιλιάδας» που έχουν απαγορευτεί σε διάφορα πανεπιστήμια. Τι να πούμε μετά από αυτό; Ας ελπίσουμε ότι κάποτε η αστυνομία της σκέψης (διότι περί αυτού πρόκειται), θα πνιγεί μέσα στο ίδιο της το τέλμα.

13. Γιατί οι Έλληνες γράφουν περισσότερο απ’ ό,τι διαβάζουν;

Επειδή μας αρέσει η επίδειξη; Επειδή παραμένουμε απαίδευτοι; Επειδή είμαστε απόγονοι των αρχαίων ημών κλπ; Επειδή κάποιος κυκλοφόρησε τη φήμη ότι είναι cool να δηλώνεις συγγραφέας; Δεν ξέρω τη σωστή απάντηση. Μήπως είναι όλες σωστές;

14. Πώς σας επηρεάζει η πολιτική επικαιρότητα;

     Δεν απογοητεύομαι εύκολα. Πιο συχνά γελάω και μάλιστα ξεχνάω να σταματήσω. Μερικές φορές όμως υπάρχει κάτι που με πνίγει. Εκεί στο λαιμό, τα παλιό πρόβλημα με την πραγματικότητα. Τότε θέλω να γράψω.  

15. Η Λογοτεχνία, τελικά, σας έχει αλλάξει τη ζωή;

Απόλυτα, αδιόρθωτα, ανάερα. Δηλαδή 3Α. Με έσπρωξε να παρατήσω τη δουλειά μου, γνώρισα σπάνια αποδημητικά πουλιά, πέρασα από μέρη που δεν φανταζόμουν πως υπάρχουν. Είναι βέβαια απαιτητική ερωμένη. Γι’ αυτό της χρωστώ ευγνωμοσύνη: για το πάθος της.